Hoe handel je als marechaussee in het heetst van de strijd? Als er levens op het spel staan of chaos overheerst. In deze rubriek vertellen collega's over zo'n moment tijdens de dienst. Een moment waarbij het er echt op aankomt.
Juli 2014 veranderde in een zwarte zomermaand toen vlucht MH17 neerstortte in Oekraïne. Alle 298 inzittenden kwamen om het leven. Defensie was nauw betrokken bij de berging van slachtoffers en het onderzoek naar de ramp. Ook een 30-tal KMar-collega’s van de Bijstandseenheid (BE) reisde naar het gebied. Onder hen wachtmeester-1 Remco. 5 jaar later blikt hij terug.
Wat was jullie taak?
In eerste instantie gingen we er heen om Forensisch Onderzoek (FO) te ondersteunen; zoeken naar slachtoffers en hun persoonlijke spullen. Dat heeft een groot deel van ons team ook gedaan. Maar aangekomen in Oekraïne kregen we er als BE een taak bij: het konvooi beveiligen. Samen met een paar collega's heb ik die taak uitgevoerd. Iedere dag werd er een rit afgelegd van veilig gebied naar het onveilige gebied van de crash site en andersom. In totaal zo'n 3 uur heen en terug. In dit konvooi reed bijvoorbeeld de bus met daarin onderzoekers of andere mensen die hun steentje bijdroegen aan het onderzoek. Wij begeleidden hen langs de zwaar beveiligde checkpoints van de separatisten. En we reden bijvoorbeeld ook de koelwagens met stoffelijke overschotten en bezittingen vanuit het onveilige gebied naar veiliger gebied.
Wat is je nu 5 jaar later het meest bijgebleven?
De checkpoints. De zwaar beveiligde separatisten die daar stonden en de gespannen sfeer. Als daar wat fout zou gaan, dan wist je dat je het niet na zou kunnen vertellen. Ik verwachtte daar getrainde mannen te zien, maar er stonden jongens tussen op badslippers met een mitrailleur in handen. Onverzorgd en smerig, hun onderkomen in de struiken ernaast. En juist dat onprofessionele zorgde voor een dreiging, je wist niet wat je kon verwachten.
Is dit iets wat jullie trainen in Nederland?
Bewaken en beveiligen van gebouwen is een taak van de BE en die trainen we in Nederland. Een konvooi beveiligen in onveilig gebied, hadden wij nooit gedaan. Maar de kracht van de BE is dat wij ons makkelijk kunnen aanpassen. De BE wordt ingezet in missies waarbij het scenario vooraf als ondenkbaar wordt beschreven. De inzet in Oekraïne is daar een goed voorbeeld van. Als het erop aankomt, kunnen we overal voor worden ingezet.
En hoe was die verandering van taak voor jou persoonlijk?
Ik dacht dat ik FO zou ondersteunen, dus op weg naar het gebied was ik mentaal bezig met wat ik zou kunnen aantreffen: lichaamsdelen. In mijn werk heb ik vaker heftige dingen gezien, zoals zelfmoorden en verkeersongevallen. Ik kan mij daar goed van afsluiten. Maar checkpoints met zwaar beveiligde separatisten is iets anders. Daar had ik nooit mee te maken gehad. Gelukkig waren we een eenheid met de neuzen dezelfde kant op. Ondanks dat de BE een neventaak is, kenden we elkaar goed en waren we goed op elkaar ingespeeld. Samen maakten we ter plaatse een beveiligingsplan. Dit voerden we uit als een geoliede machine.
Heb je je onveilig gevoeld?
Nee, ik had vertrouwen in mijn groep. Wel hebben we een keer onderweg een schot gehoord. Niet gericht, maar wel dichtbij. Als je dat hoort denk je wel even: nu kan het gebeuren. Je bent nog alerter. De mensen in de bus hebben we opgedragen op de grond te gaan liggen en we zijn zo snel mogelijk uit het gebied gegaan. Het bleef bij dat ene schot.
Je reed als chauffeur en beveiliger ook de koelwagens met stoffelijke overschotten, met welk gevoel?
Emoties kan ik op het moment zelf uitschakelen. Mijn focus ligt dan op werk: 'dit moet nu gebeuren'. Je wilt niet op je geweten hebben dat het fout gaat. Later raakte de gedachte dat ik dierbaren van anderen vervoerde me wel. Toen we terug in Nederland kwamen, stonden onze familieleden op het bezoekersdek van de luchthaven te klappen. In het vliegtuig werd ons een brief voorgelezen van de familieleden van de slachtoffers van MH17. Ze bedankten ons voor wat we gedaan hadden. Toen kwam het besef. En dat kwam binnen. Zeker in combinatie met je eigen familie die je op het dek ziet staan.
De afgelopen 5 jaar is MH17 nog zeker maandelijks in het nieuws geweest. Wat doet dat met jou?
Als ik over MH17 hoor of erover praat, krijg ik nog altijd kippenvel. Het is moeilijk te omschrijven wat ik voel van binnen. We hebben als eenheid veel met elkaar gepraat over onze inzet. Dat ging eigenlijk vanzelf bij trainingen. En ook met mijn thuisfront heb ik er veel over gesproken. Nu, 5 jaar later, kijk ik terug met een gevoel van trots. De BE heeft een heel eervolle taak mogen doen.
Ben of ken jij een collega die iets bijzonders heeft meegemaakt tijdens de dienst? Een moment waarbij ‘het erop aankwam’? Laat het ons weten via kmarmagazine@mindef.nl.
