Hoe handel je als marechaussee in het heetst van de strijd? Als er levens op het spel staan of chaos overheerst. In deze rubriek vertellen collega's over zo'n moment tijdens de dienst. Een moment waarbij het er echt op aankomt.
De live-beelden staan op het netvlies van velen gegrift: Koninginnedag 2009, een zwarte Suzuki Swift rijdt in volle vaart tegen het monument 'De Naald' in Apeldoorn. Daarbij iedereen scheppend op zijn pad. Slachtoffers liggen verspreid op de weg. 2 KMar-collega’s haasten zich naar de auto. Onder hen Renaldo Ishaak. Precies 10 jaar later, blikt de destijds wachtmeester-1 terug op de aanslag die 8 mensen het leven kostte.
Waar stond jij toen de auto verscheen?
We waren met 8 KMar-bikers ingezet om de politie te ondersteunen. Samen met mijn maatje Dimitry en 2 politie-bikers begeleidde ik de bus van de Koninklijke familie. Ik reed een stukje vooruit om een NOS-reporter van de weg te sturen. Op dat moment hoorde ik knallen. Mensen vlogen door de lucht. Een zwarte auto schoot voor me langs.
Wat was je eerste reactie?
Ik wist direct: dit is een aanslag. Ik was op de hoogte van alle veiligheidsafspraken en wist dat er echt geen voertuigen mochten rijden. Dat betekende dat er ook nog dreiging was. Misschien waren er explosieven. Ik fietste daarom de kant van de auto op. Tussen de slachtoffers door. Sprong van mijn fiets en naderde de auto van achter, met mijn hand op mijn wapen.
Was niet je eerste instinct om slachtoffers te helpen?
Als zoiets gebeurt, stap je als het ware heel kort uit de situatie om alles te overzien. Een seconde, waarin zoveel door je hoofd gaat. Wat zijn de feiten? Wat is de situatie? We hadden het geluk met 8 zeer ervaren KMar-bikers te zijn, plus 8 bikers van de politie. Iedereen pakte, als vanzelf, een eigen taak op. Er snelden collega’s naar slachtoffers en een ander begon direct het publiek op afstand te houden. Mijn doel was om de aanslagpleger handelingsonbekwaam te maken. We waren een geoliede machine, ondanks dat niemand zich hierop had voorbereid.
‘Ik wist direct: dit is een aanslag’
Wat herinner je je van het moment dat je bij de auto aankwam?
Dimitry stond er al. De man achter het stuur zat klem, was gewond en brabbelde onduidelijke dingen. Ik heb EHBO toegepast. Via het achterraam pakte ik zijn hoofd om dit te stabiliseren. Ondertussen hield ik hem scherp in de gaten, wat doet ‘ie met zijn handen? Ik was me nog steeds bewust van een mogelijke dreiging, wie weet zat er ergens een knop voor explosieven. We probeerden zo snel mogelijk de waarheid te achterhalen. De bestuurder bevestigde dat het een bewuste aanslag was en daarop hebben we hem aangehouden.
‘Ik veranderde van een stoere jongen in een gebroken mens’
Hoe bewaar je op zo’n moment de rust en de focus om te doen wat je moet doen?
Dat leer je deels door training en opleiding, maar bovenal ervaring. De eerste keer dat ik bij een heftig incident was, reageerde ik anders. Toen zat ik in een bubbel. Nu had ik overzicht. Ik had 5 jaar praktijkervaring en al veel gezien. Het klinkt misschien gek, maar je raakt gewend aan optreden onder stress.
Wat herinner je je 10 jaar later het meest van die Koninginnedag 2009?
De terugkomst op de brigade op Schiphol. We kwamen ’s avonds aanrijden en buiten stonden collega’s ons applaudisserend op te wachten. Een emotioneel moment. Ik werd die dag overal weggehouden, mocht geen tv-beelden zien of met collega’s praten die ook bij het incident betrokken waren. Mijn herinneren mochten, vanwege het proces verbaal, niet beïnvloed worden. Dimitry en ik waren de laatsten die met de dader hadden gesproken voordat hij stierf. Dus onze verklaringen waren belangrijk. Pas daar, ’s avonds laat, drong de impact tot mij door.
‘Wat ik vooral hoop, is dat we afstappen van het ‘altijd maar stoer willen zijn’
Hoe is daarna de verwerking gegaan?
Er is mij hulp aangeboden, maar ik dacht: ik los het zelf wel op. Ik kan niet praten als het op dat moment moet. Maar het werd, in de jaren daarna, oorlog in mijn hoofd. Ik veranderde van een stoere jongen in een gebroken mens. Niet alleen door het incident op Koninginnedag, maar het was wel 1 van de druppels. 2,5 jaar geleden is PTSS geconstateerd. Het is moeilijk aan anderen uit te leggen hoe dat voelt. Om de pijn te omschrijven die in je zit. Ik draag altijd een masker. Pas als iemand iets soortgelijks heeft meegemaakt, wordt het herkend.
Binnen de KMar zet ik nu een netwerk op voor collega’s met PTSS. Een laagdrempelige groep waarin je kan praten, als je wilt. Zonder protocollen en vinkenlijsten. En zonder dat het moet. Iets waar ik destijds behoefte aan had.
Wat ik vooral hoop, is dat we afstappen van het ‘altijd maar stoer willen zijn’. Er zit een mens in het uniform. En die mag zich soms best kwetsbaar opstellen.
Hoe gaat het nu met jou?
Het is niet meer zo heftig als 2 jaar geleden, maar de pijn zit er de hele dag. Beter worden, gaat niet van de een op de andere dag. Verbetering komt met een paar procentjes tegelijk. Maar uiteindelijk kom ik er.
Ben of ken jij een collega die iets bijzonders heeft meegemaakt tijdens de dienst? Een moment waarbij ‘het erop aankwam’? Laat het ons weten via kmarmagazine@mindef.nl.
