Tekst Robert den Hartog
Foto sergeant-majoor Gerben van Es, Valerie Kuypers en Phil Nijhuis
Aan de slag met integriteit
"De integriteitslat bij de KMar ligt heel hoog", zegt luitenant-kolonel Anton Gakes, hoofd cluster Integriteit bij Staf CKMar. Hij geeft een toelichting op het jaarrapport Integriteit 2014. "Ondanks aandachtspunten, ben ik optimistisch."
Hoe is het gesteld met de integriteit bij de KMar?
"Integriteitsschendingen komen in iedere organisatie voor. Het aantal schendingen en sociaal ongewenste gedragingen bij de KMar blijft relatief beperkt. De cijfers van de afgelopen 5 jaar vertonen bijna geen verandering. Het beeld is dat men zich goed bewust is van verantwoordelijkheden op het gebied van integriteit en bereid is schendingen te melden. We kregen in 2014 215 meldingen, waarvan er uiteindelijk 146 als integriteitsschending werden aangemerkt. Die 146 gevallen hebben - in de minst ernstige gevallen - geleid tot een pittig gesprek met de commandant of - in de ernstigste gevallen - tot strafrechtelijke vervolging en ontslag. De integriteitslat bij de KMar ligt heel hoog. En dat is logisch: we hebben risicovolle taken, met dilemma's in de kern van het werk, en veel contactmomenten met het publiek. Onze taken en bevoegdheden kunnen vergaande gevolgen hebben voor anderen, maar het vertrouwen in de KMar is afhankelijk van hoe we die taken uitvoeren."
Wat zijn de aandachtspunten?
"De gedragscode en de kernwaarden van onze organisatie worden soms nog te makkelijk uit het oog verloren. Opmerkelijk is dat de meeste incidenten gebeuren in privé-tijd, zoals oneigenlijk gebruik van het legitimatiebewijs, onverstandige berichten op social media of onvoldoende controle houden op emoties bij het uitgaan of na een verkeersincident. Daarnaast worden in het werk soms overtredingen begaan (zoals bij het bekende snoepautomaat-incident), die voor het gevoel misschien minder ernstig kunnen lijken, maar die wel degelijk het vertrouwen in de organisatie aantasten. Zo zijn ook ongewenste gedragingen als pesten en roddelen, klachten van burgers over bejegening of verkeersgedrag door ons personeel en zeker het onterecht raadplegen van politiesystemen aandachtspunten."
Wat doet de KMar op het gebied van integriteit?
"De KMar investeert veel in het stimuleren en beschermen van haar medewerkers. Beschermende maatregelen zijn het (opnieuw) onder de aandacht brengen van kernwaarden, maar ook bijvoorbeeld risicoanalyses uitvoeren. Daarbij worden integriteitsrisico's en kwetsbare processen in beeld gebracht. Zo kunnen maatregelen worden genomen. Je biedt een veilige werkomgeving. Op die manier voorkom je dat medewerkers worden blootgesteld aan dilemma's, valse beschuldigingen of aan verleidingen, zoals lekken van informatie, omkoping of het wegnemen van in beslag genomen goederen."
Dus er is meer dan alleen het opleggen van straffen?
"Jazeker. Om het bewustzijn te vergroten is meer nodig dan alleen bestraffen. Ons cluster benadert integriteit positief. Bij bestraffen wordt bijvoorbeeld maatwerk geboden. Iedere zaak wordt apart bekeken. Daar waar mogelijk trekt de organisatie lering uit een casus en verwerkt het soms in maatregelen, zoals een overtreder die zijn omgeving een presentatie geeft over een misstap. Zo leert iedereen ervan. Ook bezochten we vorig jaar alle brigades en eenheden om te praten over integriteit, zijn vragen beantwoord en casussen behandeld. Geweldsaanwendingen worden beoordeeld en de leerpunten worden gedeeld met de IBT-groep, zodat deze bijdragen aan een professionele taakuitoefening. Maar ook al bij de werving en selectie, in trainingen en opleidingen en door leidinggevenden wordt uitgebreid aandacht besteed aan vergroten van het integriteitsbewustzijn."
Wanneer bent u tevreden?
"Ik zal niet snel tevreden zijn, maar ik ben wel optimistisch. Allereerst over het professionalisme van de medewerkers. Trots op wat ze presteren onder soms moeilijke omstandigheden. Maar er zijn wel aandachtspunten op het gebied van integriteit en daar gaan we mee aan de slag. Integriteit is vanaf dit jaar ook opgenomen in het Jaarplan KMar, dat geeft de betrokkenheid van het management nog meer aan. We blijven manieren ontwikkelen om als lerende organisatie nog meer te doen met de dilemma's en morele kwesties die onze collega's in de kern van het werk tegenkomen. Een positieve benadering van integriteit biedt perspectief om de kwaliteit van het werk van de KMar naar een hoger plan te tillen."
