Tekst ritmeester Jessica Bode
Foto archief, adjudant Wim Sanders

Viertonner heeft speciaal plekje in Dutchbat-geschiedenis

De YAD diende niet alleen als voertuig, maar ook als baken voor de bevolking.

Het oude hoofdkwartier van Dutchbat in Potočari in Srebrenica is ruim 2 jaar geleden ingericht als museum, maar er werd met geen woord gerept over de aanwezigheid van Dutchbat. Tot voor kort, want 5 Dutchbat-veteranen hebben zich de afgelopen jaren hardgemaakt om de expositie compleet te maken. 

‘Dutchbat kan niet weggedacht worden uit de geschiedenis’

“We zijn destijds op een onmogelijke missie gestuurd, maar we hebben ons wel volledig ingezet en naar eer en geweten gehandeld. Dat de lokale bevolking daar soms anders over denkt, kan geen reden zijn om Dutchbat weg te denken uit de geschiedenis”, concludeert initiatiefnemer adjudant Wim Sanders, destijds opvolgend pelotonscommandant van het bevoorradingspeloton. 

Daarom heeft hij er samen met 4 collega’s voor gezorgd dat een YAD 4442 terugkeerde naar het Srebrenica-museum in Potočari. Deze viertonner heeft destijds een zeer belangrijke bijdrage geleverd aan Dutchbat 1994/1995. De YAD diende niet alleen als voertuig, maar werd een lichtend baken.

De voertuigenhal halverwege de jaren 90 op het hoofdkwartier van Dutchbat in Potocari.

Vertrouwd gevoel

“Toen we in 1995 hoorden dat de vluchtelingenstroom op gang kwam, haalden we de voertuigenhal op de compound leeg om aan zoveel mogelijk mensen onderdak te kunnen bieden. 1 voertuig kregen we niet van zijn plaats. De witte YAD 4442 bleef middenin de hal staan. Zo’n 6000 vluchtelingen kwamen binnen en zochten hun plekje om te schuilen. Ook de viertonner werd daarvoor gebruikt. Er lagen mensen op, in en onder. Een vertrouwd gevoel. Dat beeld vergeet je nooit meer.” 

YAD

Het bevoorradingspeloton had de beschikking over een kleine 60 viertonners. De voertuigen werden werkelijk overal voor ingezet; voor personenvervoer, om brandstof mee te verplaatsen, hout uit het bos te halen en meel naar de bakker te brengen. Maar ook als onderkomen voor vluchtelingen en centrale plek vanwaar mededelingen werden gedaan.

‘De motor, versnellingsbak en aandrijfassen moesten eruit’

Geen spoor van..

De adjudant wist dan ook precies wat hij moest doen toen hij in het voorjaar van 2017 het Srebrenica-museum in Bosnië bezocht. “Er werd uitgebreid stilgestaan bij de geschiedenis, maar bijna geen spoor van de blauwhelmen. De YAD 4442 moest terug. Zonder dit voertuig was het museum niet compleet.”

Samen met 4 oud collega’s zocht hij contact met vredesorganisatie PAX, die het museum in samenwerking met de lokale bevolking had opgericht. Het had wat voeten in de aarde, maar uiteindelijk kreeg het vijftal toestemming om de witte viertonner terug te halen. “Als de focus maar niet op de blauwhelmen en vluchtelingenstroom zou liggen. Én de motor, versnellingsbak en aandrijfassen moesten eruit. Het mocht domweg niet zo zijn, dat het voertuig ooit nog door het gebied zou rijden”, vertelt Sanders. 

De YAD staat klaar voor vertrek naar Srebrenica.

Exacte kopie

De viertonner van toen is niet bewaard gebleven, maar in samenwerking met de Rekwisieten Commissie KL werd van een exacte kopie gemaakt van 2 andere vrachtwagens. Binnenin hangt nu een minitentoonstelling waarop te zien is wat het voertuig voor Dutchbat en de vluchtelingen heeft betekend. Net als toen staat de YAD middenin de voertuigenhal op de compound. 

Dat de viertonner nu toegevoegd is aan de collectie geeft de Dutchbatters een rechtvaardig gevoel. “We kunnen nu laten zien hoe de missie voor ons is verlopen en hoe wij deze beleefd hebben. Het verzacht de pijn, die de Dutchbatveteranen tot op de dag van vandaag ervaren.”