F-35 in de spotlight

'Beast mode! Nee, niet dat ene avondje in de kroeg…' Defensieminister Ank Bijleveld twitterde deze mysterieus klinkende tweet onlangs. Met de intrigerende tekst attendeerde de bewindsvrouw op de nieuwste foto’s van de F-35. Want het gaat snel met het gevechtsvliegtuig. Neem alleen al de headlines van de afgelopen week: lagere aanschafprijzen, eerste aanval door een Amerikaans toestel in Afghanistan en, helaas ook, de eerste crash. De Defensiekrant zet alle nieuwtjes op een rijtje.

Het belangrijkste nieuws voor Nederland is ongetwijfeld de bekendmaking dat de prijs van de F-35 opnieuw daalt. Vorige week dinsdag tekende het Amerikaanse ministerie van Defensie, mede namens andere afnemers, het nieuwe jaarcontract met leverancier Lockheed Martin. Er worden volgend jaar, 141 F-35’s gebouwd voor een prijs van $ 11,5 miljard. Daarmee kost 1 toestel $ 89 miljoen, de laagste prijs tot nu toe. 

Omdat ons land volgend jaar 8 toestellen koopt, profiteert Nederland direct van deze lagere prijs. Dat de stuksprijs van de F-35 daalt, is overigens niet onverwacht en werd al voorzien toen de bestelling werd geplaatst. Sterker nog, het is het 11e achtereenvolgende jaar waarin het kostenplaatje naar beneden wordt bijgesteld. In vergelijking met dit jaar wordt volgend jaar 5,4% minder betaald voor 1 F-35. 

Succesverhaal

Intussen zijn er wereldwijd al zo’n 310 van deze gevechtsvliegtuigen afgeleverd. Nog meer cijfertjes: er zijn al zo’n 665 vliegers opgeleid en meer dan 6.000 technische specialisten. Het aantal vlieguren ligt boven de 150.000 en wereldwijd zijn er inmiddels 15 vliegbases waar het type is gestationeerd.

Eind volgend jaar komt Leeuwarden daar bij als eerste Nederlandse basis. De luchtmacht krijgt, zo werd bekend op Prinsjesdag, in 2019 8 F-35’s waarmee het totaal op 10 komt. Overigens leverde Prinsjesdag nog meer op: er is nu besloten dat de ‘winst’ die wordt geboekt door de prijsverlaging binnen het project mag worden besteed en dat is letterlijk winst.

Geplande en reeds bestelde F-35 aankopen

Wereldwijd

De F-35 heeft inmiddels zijn vleugels al behoorlijk uitgeslagen. Naast de Amerikaanse luchtmacht, marine en mariniers is het toestel ook besteld door 11 andere landen. Zo zijn er al toestellen gestationeerd in Engeland, Noorwegen, Italië, Israël, Japan en Australië. Soms blijven ze in Amerika, bijvoorbeeld voor trainingsdoeleinden of - zoals onze 2 F-35’s - voor de operationele test en evaluatie fase. 

Tanden

De nieuweling heeft ook zijn tanden al laten zien. In mei van dit jaar maakte de Israëlische luchtmachtcommandant generaal-majoor Amikan Norkin bekend dat toestellen van het 140 ‘Golden Eagle’ squadron op 2 fronten waren ingezet voor operationele missies. Welke fronten vertelde hij niet, maar een foto van een F-35 boven de Libanese hoofdstad Beiroet maakte duidelijk dat hij geen sprookjes vertelde. Geruchten dat het ging om aanvallen in Syrië of Iran zijn tot nu toe niet bevestigd.

Afghanistan

Vorige week had het U.S. Marine Corps een primeur door als eerste Amerikaanse krijgsmachtdeel de F-35 in te zetten bij een aanval op gronddoelen in Afghanistan. Bijzonder bij deze inzet was dat het niet om de ‘gewone’ F-35A ging die normaal start en landt vanaf een startbaan, maar om de verticaal startende en landende F-35B. De toestellen behoorden bij het Marine Fighter Attack Squadron 211 en opereerden vanaf het amfibische aanvalsschip USS Essex. 

Keerzijde van de medaille

Maar naast alle success stories was er vorige week ook vervelend nieuws over het gevechtstoestel. Op 29 september verongelukte door nog onbekende oorzaak een F-35B van het mariniers opleidingssquadron 501 in Beaufort County in South Carolina in de buurt van zijn thuisbasis Marine Corps Air Station Beaufort. Gelukkig wist de vlieger zich met zijn schietstoel te redden.