Alles over de Militaire Willems-Orde

Wie krijgt deze onderscheiding en waarom?

Alleen voor uitstekende daden van moed, beleid en trouw. Voor unieke prestaties. Voor hen die echt het verschil hebben gemaakt. De Militaire Willems-Orde is maar voor enkelen weggelegd. Voormalig Apache-vlieger Roy de Ruiter is de volgende die dit bijzondere eremetaal volgende week uitgereikt krijgt. Hieronder alles wat u moet weten over deze hoogste dapperheidsonderscheiding van ons land.

1. Waarom krijgt majoor-vlieger Roy de Ruiter de Militaire Willems-Orde?

Dat is een goede vraag, waar nu nog bijna niemand antwoord op heeft. Waarom de voormalig Apache-piloot wordt verheven tot ridder in de Militaire Willems-Orde wordt tijdens de uitreiking op 31 augustus door Koning Willem-Alexander bekend gemaakt. Uit z’n cv blijkt in ieder geval dat de 36-jarige majoor-vlieger tussen 2004 en 2009, 6 keer is uitgezonden naar Afghanistan. Of hij daar de dappere dingen heeft gedaan die aanleiding zijn voor de ridderorde durft De Ruiter zelf niet te zeggen. Hij vindt het allemaal maar vreemd. De familieman staat niet graag in de belangstelling. “Ik heb getwijfeld of ik ‘m zou accepteren. Ik wilde liever dat ze hem aan het squadron gaven, maar dat kon niet. Ik accepteer ‘m nu als een stukje erkenning voor hen”, zei De Ruiter eerder in de Vliegende Hollander.

2. Wat is de Militaire Willems-Orde precies?

De Militaire Willems-Orde werd ingesteld in 1815 en is de oudste en hoogste ridderorde van ons land. Militairen die moed, beleid en trouw hebben getoond tijdens militaire operaties komen ervoor in aanmerking. Sinds 1940 is ‘ie ook toegankelijk voor burgers. De kans dat zij de onderscheiding ook daadwerkelijk krijgen is alleen klein, aangezien zij niet zo snel in oorlogssituaties terecht komen.
Tot begin jaren 50 van de vorige eeuw werd de Willems-Orde nog met enige regelmaat uitgereikt, maar daarna kwam de klad erin. Nederland kwam weinig meer in oorlogssituaties terecht. Er waren wel vredesmissies, maar volgens de letter van de wet kun je alleen een ridderorde ontvangen in tijden van oorlog.
Majoor Marco Kroon was in 2009 de eerste in ruim 50 jaar die de hoogste onderscheiding weer opgespeld kreeg. Majoor Gijs Tuinman volgde in 2014 en het Korps Commandotroepen in 2016.

3. Wie bepaalt wie deze prestigieuze onderscheiding krijgt?

Het begint allemaal met een dappere daad, die gemeld moet worden. In theorie kan een militair of burger zo'n melding zelf doen, maar dat is on-Hollands. In het geval van Roy de Ruiter hebben militairen van de landmacht, die veel steun van de luchtmachter hebben gehad, hem voorgedragen. Die aanvraag moet door de betreffende commandant getekend worden en wordt doorgestuurd naar de Commissie Dapperheidsonderscheidingen van, in dit geval, de luchtmacht. Ieder krijgsmachtdeel heeft zo'n commissie. Zij oordelen of de betreffende daad een onderscheiding waard is en bouwen een dossier op. Welke onderscheiding dat dan zou moeten worden, is op dat moment nog onbekend.

Vervolgens gaat de Commissie Dapperheidsonderscheidingen Defensie ermee aan de slag. Zij doen verder onderzoek en bepalen of iemand inderdaad onderscheiden moet worden. En zo ja, met welke onderscheiding.

Kiest deze commissie voor een Militaire Willems-Orde? Dan gaat het pakketje met informatie dat tot dusver vergaard is naar de minister van Defensie. Die hakt de knoop door, maar vraagt hiervoor eigenlijk altijd advies aan het Kapittel der Militaire Willems-Orde. Een club van hoge, oud-militairen.
Het Kapittel doet een laatste keer onderzoek naar het, tot dan toe opgebouwde, dossier. Is de daad wel echt dapper (moed), zijn er bewust keuzes gemaakt met vrees voor eigen leven (beleid), blijf je trouw aan beslissingen (trouw). Maar ook of er volgens de regels is gewerkt, of er fouten zijn gemaakt en of er buitenproportioneel oorlogsgeweld is gebruikt.
Als ook het Kapittel concludeert dat de daad Willems-Orde waardig is, wordt de minister daarvan op de hoogte gebracht. In dit geval heeft minister Ank Bijleveld groen licht gegeven en het ontwerp Koninklijk Besluit opgesteld, waarna gestart wordt met de voorbereidingen.

4. Wanneer is besloten dat Roy de Ruiter deze Willems-Orde uitgereikt krijgt?

De luchtmachter werd eind 2013 voorgedragen door collega’s van de landmacht. In augustus 2017 ging het Kapittel der Nederlandse Willems-Orde ermee aan de slag. De 8 oud-militairen hadden 4 maanden nodig om te onderzoeken of Roy de Ruiter de Willems-Orde inderdaad verdiende. Hun positieve advies is eind vorig jaar naar de minister gestuurd. Het nieuws werd op 18 juni bekend gemaakt en op 31 augustus wordt 'ie daadwerkelijk uitgereikt. 

5. Wie reikt de Militaire Willems-Orde uit?

Dat doet de 'Grootmeester van de Militaire Willems-Orde'. Het is bij wet vastgelegd dat dit het Nederlandse staatshoofd is. Het staatshoofd is zelf ook drager van de Militaire Willems-Orde. In de geschiedenis waren dit dus Willem I, II en III. Koningin Wilhelmina, Juliana en Beatrix en Willem-Alexander. 

6. Zijn er verschillende soorten Militaire Willems-Orde?

In principe is er maar één Militaire Willems-Orde, maar er zijn wel verschillende gradaties. Wie de Willems-Orde voor het eerst krijgt wordt Ridder der 4e Klasse. Daarna volgt Ridder der 3e Klasse, Commandeur en de hoogste kwalificatie is het Ridder Grootkruis.
Deze laatste is tot nu toe slechts 51 keer uitgereikt. Inclusief de Grootmeesters van de Militaire Willems-Orde zijn dat er 58. Koning Willem-Alexander was in 2013 de laatste.
De kans dat één van de 2 hoogste graden anno 2018 nog een keer wordt uitgereikt is niet groot. Dan zou iemand in z'n eentje een heel volk moeten redden. Een ‘upgrade’ naar de 3e klasse zou nog kunnen, als bijvoorbeeld Gijs Tuinman opnieuw een bijzondere daad pleegt.