‘En toen was zijn lichaam op’

Defensiepersoneel ondersteunt Maartens zwemavontuur

Defensiepersoneel was van begin tot eind betrokken bij de poging van Maarten van der Weijden om de Friese Elfstedentocht zwemmend af te leggen. Onophoudelijk waakten sportarts majoor Mark van Rijswick en inspanningsfysioloog dr. Gerard Rietjens met geavanceerde meettechnieken over de kerntemperatuur van de atleet. Dit is een belangrijke factor bij het vaststellen van onderkoeling.

Met enorme toewijding en wilskracht slaagde langeafstandszwemmer Van der Weijden erin 163 van de 200 kilometer door het water af te leggen. “En toen was zijn lichaam op”, slaat Van Rijswick de spijker op de kop. Het was volgens de arts een ongekende ervaring om iemand zo te zien afzien voor het goede doel (kankerbestrijding, red.). 

Veilig

Dat Maarten op een gegeven moment besloot te stoppen, had niets met onderkoeling of zijn kerntemperatuur te maken. Hij werd misselijk en begon op een gegeven moment te braken. “Rond het uitstapmoment zat hij op 37,1 graden Celsius”, vertelt Van Rijswick. “Voor ons was 35 ‘rond’ met afwezigheid van symptomen van onderkoeling de grens om nog veilig te kunnen zwemmen. Tot het uitstapmoment konden we Maarten en zijn coach geruststellen dat zij zich geen zorgen hoefden te maken over onderkoeling.“ 

Oververhitting

Defensie raakte betrokken bij het zwemavontuur na een toevallige ontmoeting tussen voormalig commandant landmacht luitenant-generaal Mart de Kruif en Maarten van der Weijden. Zwemmen in koud water maakte hem tijdens de voorbereiding angstig voor onderkoeling. De Kruif besloot de afdeling Trainingsgeneeskunde en Trainingsfysiologie van de landmacht eens naar dit probleem te laten te kijken. Dr. Gerard Rietjens werd bij de zaak betrokken. Hij doet onderzoek naar het tijdig signaleren van oververhitting tijdens opleiding en training. Jonge onervaren militairen lopen volgens de wetenschapper het grootste risico op inspanning gerelateerde warmteletsels.

Rillen

Om bij Maarten onderkoeling te voorkomen, moest Rietjens zijn meetsysteem voor kerntemperatuur aanpassen aan koude omstandigheden in een natte omgeving. Hij koos voor een pil. Nadat Maarten die had doorgeslikt begon deze piepkleine thermometer zijn kerntemperatuur door te zenden naar een ontvanger die hij in een drijfpakketje op zijn rug droeg. Die waarde werd doorgezet naar een tablet op de volgboot. Zo werd hij constant in de gaten gehouden zonder er last van te hebben.

Oordeel

Maar alleen met digitale informatie kun je volgens Van Rijswick geen oordeel vellen over eventuele onderkoeling. Daarvoor neem je ook de lichamelijke toestand in beschouwing. Ongecontroleerd rillen, een slechte motorische controle. Het niet kunnen pakken van een beker aan een stok of niet in staat zijn de zwembril af te zetten. Kan hij goed nadenken en zitten er veranderingen in de frequentie van de armslag? ”Al deze informatie wordt meegewogen in de beoordeling.”

De aanwezigheid van Rietjens en Van Rijswick heeft Maarten zeker gesterkt. Zo informeerde hij regelmatig naar zijn kerntemperatuur. Helaas moest de zwemmer zijn poging voortijdig opgeven. In het dorpje Birdaard besloot hij te stoppen. Onder applaus van vele toeschouwers werd hij naar het ziekenhuis vervoerd. “Iedere minuut die je zwemt, komt er € 600,- bij”, moedigde echtgenote Daisy van der Weijden hem tot het laatst aan. Helaas konden haar krachtige woorden niet voorkomen dat Maarten na 55 uur opgaf. Terugkijkend is Van Rijswick nog steeds erg onder de indruk van wat Maarten in dik 2 dagen voor het goede doel heeft gepresteerd. “Zoveel doorzettingsvermogen. Ik heb er bijna geen woorden voor.”