Luchtmacht paraat voor medische evacuaties

Strategische medevac van hoog niveau

Dat de luchtmacht onlangs haar 33ste medische evacuatie heeft uitgevoerd, is geen voorpaginanieuws. 'Gewoon werk', zeggen ze dan bij het vliegende krijgsmachtdeel. Over dat iedere inzet veel toewijding en inzet vergt, hoor je ook niemand.    

De roep om vlucht NLD 17-033 komt uit Litouwen. Een militair van het Baltic Air Policing Detachement heeft klachten die duiden op een mogelijk levensbedreigende aandoening. In het lokale ziekenhuis blijken artsen niet bij machte goed onderzoek te doen. Er wordt heen en weer gebeld en gemaild met de algemeen militair verpleegkundige ter plaatse. Sergeant-1 flight nurse Sharon heeft de antwoorden over de gezondheid van de betrokkene ook niet voor het opscheppen. Maar of een arbeidsintensieve strategische evacuatie door de lucht moet worden opgestart? 

Protocol

Op vrijdagochtend - een dag voor de evacuatie - kan hoofd aeromedical evacuation bij het Centrum voor Mens en Luchtvaart  luitenant-kolonel Ralph Vermeltfoort nog niet weten dat hij de volgende dag vroeg naar Litouwen zal vliegen. Voorlopig bevindt de vliegerarts zich voor een medische trainingsvlucht aan boord van een C-130 Hercules. Kort nadat het toestel weer op thuisbasis Eindhoven landt, rinkelt de telefoon. Vaststaat dat de patiënt mogelijk in levensgevaar verkeert. De dienstdoende vliegerarts heeft aan de hand van een protocol al besloten dat de zieke per medevac naar Nederland wordt overgebracht. Hoog tijd om het Strategic Aeromedical Evacuation Team te alarmeren. Sergeant-majoor Bertie, sergeant-1  John en korporaal-1 Saskia komen met spoed naar thuisbasis Eindhoven. Als vliegerarts is Vermeltfoort er bij. 

Belronde

In de nacht van vrijdag op zaterdag begint het team met het controleren van de gereedstaande uitrusting en het prepareren van de C-130. “Het maakt niet uit wat de militair mankeert”, vertelt Vermeltfoort na afloop. “We gaan altijd uit van alle denkbare levensbedreigende situaties. Eenmaal op grote hoogte ben je strikt op jezelf aangewezen. Vandaar.” De standby crew (vliegbemanning, red.) blijkt door omstandigheden vast te zitten op vliegveld Brussel. Geen nood. Een snelle belronde door ‘Vliegoperaties 336 Squadron’ levert in no time een vervangende Hercules-bemanning op. Die arriveert in de vroege avond, waarna het plannen van de vlucht naar het militaire vliegveld Siauliai kan beginnen.

Zelf verantwoordelijk

Vermeltfoort vertelt dat de Eenheid Aeromedical Evacuation 24 uur per dag, 7 dagen per week paraat staat om evacuaties uit te voeren. 3 flight nurses en een vliegerarts staan daarvoor gereed. Indien nodig bestaat de mogelijkheid het team uit te breiden, al naar gelang de omvang van de calamiteiten. ”Dat zou nodig zijn wanneer we in Mali te maken krijgen met grotere aantallen gewonden. Uitgangspunt is dat we als krijgsmacht zelf verantwoordelijk zijn voor onze militairen.”

Tak van sport

Volgens de vliegerarts is geen enkele medevac hetzelfde. Die blijft bij niet levensbedreigende trauma’s vaak beperkt tot het inhuren van stoelen aan boord van een commercieel toestel voor zowel de patiënt als meereizend medisch personeel. Bij ernstige gevallen gaat een militair vliegtuig compleet met een strategic aeromedical evacuation team de lucht in. Voor Mali heeft de eenheid de afgelopen twee en een half jaar een zogenoemd forward medical evacuation team voor de rotary wing (helikopters, red) geleverd. "Inmiddels doen we al 25 jaar medische evacuaties. “Eerste inzet was in Bosnië met de F-27 en later met zowel de Fokker 60 als de C-130 Hercules.”

Specialisme

Een medisch evacuatie door de lucht lijkt voor een leek weinig te verschillen van vervoer per ziekenauto. Maar schijn bedriegt. Het is een volwaardig specialisme, waarvoor personeel naast de reguliere ook een toegepaste opleiding volgt. Alle vliegerartsen en flight nurses worden opgeleid in Canada of  in België tot ‘Aeromedical Evacuation Crew Member’. Vliegerartsen gaan zowel naar de VS als Duitsland. Beide categorieën volgen na plaatsing bij de luchtmacht een anderhalf jaar durende training, waarin naast luchtvaartgeneeskunde ook veel vliegtuig gerelateerde zaken de revue passeren. “Zoals de vliegveiligheidsopleiding”, merkt Vermeltfoort op. “Net als de vliegtuigbemanning volgen wij die ook.” 

Voorbereid

Terug naar Litouwen. Het is bijna drie uur zaterdagmiddag  wanneer de Hercules vanaf Eindhoven koers zet naar het oosten. Aan boord is niets aan het toeval overgelaten. Hoewel er 1 patiënt wordt vervoerd, zijn meerdere stretchers uitgeklapt. Mochten er door welke oorzaak meer militairen hulp behoeven, dan is het team er klaar voor. Afzuig- en spuitpompen, beademingsmachines en defibrillatie-apparatuur, extra medicatie.. je weet maar nooit. Gelukkig blijft het gros van de uitrusting onaangeroerd. Zonder problemen gaat de zieke in een krappe drie uur terug naar Eindhoven. Hier staat de ambulance voor het enkeltje Centraal Medisch Hospitaal al klaar. En hoe gaat het een paar weken later met de zieke? Vermeltfoort: “Onder de omstandigheden redelijk. Als luchtmacht omringen we patiënten met de best mogelijke zorg, waardoor herstel niet langer duurt dan strikt nodig. Dat zijn we aan onszelf verplcht, maar vooral aan onze mannen en vrouwen.”