5 vragen aan:

‘Vandaag kopen we een vliegtuig’

In de documentaire ´Vandaag kopen we een vliegtuig´ laat regisseur Robert Oey vanuit zijn perspectief het verhaal achter de aanschaf van de F-35 jachtvliegtuigen zien. Oey stelt vragen aan de Amerikaanse generaal Bogdan (de Amerikaanse projectleider), voormalig directeur materieel en oud-Commandant der Luchtstrijdkrachten Dirk Starink en oud-CEO van Lockheed Martin en oud-staatssecretaris van het Amerikaans Ministerie van Defensie Norman R. Augustine. Verder interviewt hij een groot aantal Nederlandse topambtenaren, militairen, politici en industriëlen.

De Defensiekrant ging naar één van de voorpremières en sprak Oey. In ‘vijf vragen aan’ vertelt de televisie- en documentairemaker over het hoe en waarom van zijn laatste project.

Tekst: ELNT Wouter Helders l Foto's: archief Robert Oey

Waarom moest deze film gemaakt worden?

"Het CoBO Fonds en mijn producent Frank van den Engel van Zeppers Film willen graag meer onderzoeksjournalistiek op televisie. Dat is niet helemaal mijn ding. Toch wilde ik wel eens een gooi doen en het onderwerp JSF fascineert mij al jaren. Net als veel mensen in de samenleving vond ik het allemaal moeilijk te begrijpen. Dit bood de kans om mij er eens goed in te verdiepen."

In de film weiger je een kant te kiezen. Wat vind je zelf van de JSF?

"Ik vind het erg moeilijk de technische kwaliteiten van een toestel te beoordelen. Er is geen Top Gear voor vliegtuigen. De film laat zien dat de vraag ‘wat is het beste vliegtuig’ onbeantwoordbaar is. Er speelt een heel andere dynamiek. Politieke overtuigingen en soms opportunisme, allianties, industriële belangen en persoonlijke voorkeuren. Zelf sta ik er neutraal in. Ik vind het vooral belangrijk een open blik te houden en niet vooringenomen in een debat stappen of je star aan je eigen overtuigingen vasthouden."

Wat vind je het meest bijzonder aan de film?

"Dat wij het in Nederland zo moeilijk vinden te zeggen waarom we iets doen. Gewoon een straight antwoord te geven. Zo ook bij de JSF. Eerst deden we het voor de industrie. Toen voor de werkgelegenheid. En nu omdat we er al te lang mee bezig zijn? Waarom zegt niemand waarom we echt meedoen. Bijvoorbeeld omdat het simpelweg de beste keuze is. Of omdat we graag met de Amerikanen samenwerken en Amerikaanse spullen willen."

Eerder maakte je de film ‘Gesneuveld’. Nu een documentaire over de F-35. Heb je een speciale interesse in Defensie?

"De krijgsmacht heeft me altijd gefascineerd. Vooral door de moeizame relatie met de samenleving. Sommige groepen zijn er uit principe tegen. Zelfs als feiten hen ongelijk geven. Bij anderen is er juist weer veel waardering. Hoe dan ook, het is een onderwerp dat me veel inspiratie geeft. Begin volgend jaar komt er nog een film over de missie in Mali uit."

In de film ben je soms ironisch, soms kritisch. Wat wil je daarmee bereiken?

"Ik wil nooit dezelfde film maken. Ik houd ervan om nieuwe dingen te proberen. De afwisseling tussen ironie en ernst in deze film, zorgen volgens mij voor een frisse blik. Verder heb ik iedereen aan het woord willen laten, maar niet iedereen wilde meewerken. Ik moet trouwens zeggen dat Defensie zich bijzonder open en transparant heeft opgesteld. Waar ze konden, hebben ze meegewerkt."