Speuren naar sporen

De gesealde plastic zak met bewijslast, in dit geval de resten van een mobiele telefoon, doen de ogen van de forensisch experts oplichten: hier ligt een kans! Met uiterste precisie gaan ze op zoek naar sporen die kunnen leiden naar de makers of leggers van de bermbom die met deze telefoon tot ontploffing is gebracht.

Voor de eerste keer bood de Sergeant-majoor Scheickkazerne in Soesterberg onderdak aan een 11-tal internationale cursisten die een tweeweekse JDEAL-basiscursus volgden. JDEAL staat voor Joint Deployable Exploitation and Analysis Laboratory, een mobiel forensisch opsporingslaboratorium dat bijvoorbeeld in missiegebieden kan worden ingezet bij het opsporen van (het netwerk achter) de makers en leggers van bermbommen.

Grote impact
“Je ziet een flits, dan hoor je de luide, holle knal. Je hele lijf schudt tot in je binnenste”. Een indringend beeld over de impact van bermbommen. Deze (inmiddels bekroonde) woorden sprak generaal Middendorp eind vorig jaar bij de opening van het JDEAL, een Nederlands initiatief dat is opgezet als samenwerkingsproject vanuit de European Defence Agency (EDA). 

Het laboratorium brengt internationale specialisten met diverse expertises samen (forensisch, documentatie en media, fotografie, elektronica, chemie en mechanica) in een modulair op te bouwen laboratorium op niveau-2. Daar speuren specialisten naar allerhande data die afkomstig zijn van een plaats delict. Bij de ontdekking of na de ontploffing van een bermbom blijven er immers vaak allerhande aanwijzingen over (soort explosieven, ontstekingsmechanisme, mobiele telefoon met bepaalde frequenties, gebruikte materialen) die waardevol kunnen zijn bij de zoektocht naar het netwerk achter de bommenmakers en -leggers. 

Vijver van expertise
Sergeant-majoor Jeroen Dobber instrueert normaal gesproken boardingteams van de Koninklijke Marine voor hun operaties in Somalië of het Caribisch gebied. Vandaag is hij als cursist bij JDEAL en onderzoekt samen met Spaanse collega José Rios de bewijslast die op tafel ligt. “Veel nationaliteiten bij elkaar geeft een grote vijver van expertise. Dat is voor alle partijen leerzaam”, zijn ze het eens over het nut van deze cursus. Binnen de marine is inmiddels steeds meer aandacht gekomen voor het belang en nut van forensisch opsporingswerk. “Kregen we voorheen de bewijslast vaak aangeleverd in een plastic AH-tasje, nu zijn die vervangen door speciale, ademende DNA-bags”, weet Dobber.   

Grote verband
Zelf noemen de experts hun werk graag ‘chasing the network’, zoeken naar de grotere verbanden. Denk aan opdrachtgevers, financiering, planning, manier van transport in het (missie)gebied. Naast bermbommen kan het JDEAL-lab ook uitstekend ingezet worden in bijvoorbeeld de strijd tegen piraten (Somalië), bij het dwarsbomen van mensensmokkelaars (Middellandse Zee) of counterdrugsoperaties (Caribisch gebied). “De inzet van het lab is eigenlijk tweeledig”, zegt majoor Geert-Jan Verkoeijen van de JDEAL-staf. “Ten eerste maken we het werk voor onze mensen op missie veiliger. Maar daarnaast dragen we - doordat we zaken in een ruimere context zetten - ook bij aan het welslagen van welke missie dan ook. Pro-actief én re-actief dus.”

De in deze eerste opleiding opgedane ervaringen zullen nauwgezet worden geëvalueerd. Verkoeijen: “Werkt het pool & sharing principe en hoe creëren we een kennisbank van specialismen en dragen dat uit naar de deelnemende landen? Wat dat betreft hoop ik op positieve voeding vanuit de groep cursisten naar de eigen organisatie. Zij zijn onze beste ambassadeurs.”