Voet aan de grond in de Tilemsi-vallei

Nederlandse commando’s verzamelen informatie in grimmige noorden Mali

De Nederlandse grondverkenners in Mali krijgen gestaag voet aan de grond in het noorden. Een operatie in de Tilemsi-vallei hielp de commando’s onlangs aan nuttige contacten en informatie voor Minusma. 

De verkenningspatrouille van de Nederlandse commando’s is grootschalig opgezet. Commandant kapitein Dirk heeft 4 teams tot zijn beschikking en een kleine week de tijd. De commandoploegen rijden zelfstandig naar diverse oorden in de vallei, om met lokale leiders te spreken over de veiligheidssituatie, politieke standpunten en sociale omstandigheden. Die informatie vormen de puzzelstukjes waarmee de VN-missie Minusma haar operaties bouwt.

Het team van de Nederlandse verkenningseenheid verspreidt zich bijna een week over het noordelijke kruispunt van strijdende partijen, op zo’n 150 kilometer van standplaats Gao. De actuele dreiging in de Tilemsi-vallei is laag. De langgerekte woestijnstrook tussen Gao en Kidal blijkt desondanks een kruitvat met alle ingrediënten voor een veel hetere strijd. Ieder oord heeft een eigen leger, elk met een eigen vlag en belang, op een strategisch kruispunt van (handels)routes door West-Afrika.

De Nederlandse commando’s rijden er als onafhankelijke waarnemers kriskras doorheen. De eenheden blijven telkens wel in een veilige ‘bubbel’ van elkaar en de meebewegende uitvalsbasis, het hart van het konvooi. Daar wacht het parate Forward Medical Team samen met logistieke eenheden af op wat er komen  gaat. 

Jimmy is speer

De overstap van 11 Luchtmobiele Brigade naar het Korps Commandotroepen is een veel voorkomende. Korporaal Jimmy heeft het een paar jaar geleden gedaan. “Op een gegeven moment wil je toch het allerbeste in je werk bereiken”, legt de medic en boordschutter van het A-voertuig uit.
Jimmy is 24 jaar en de benjamin van N13. Zijn ijver en gespierde ‘kast’ bewijzen dat hij ook het beste uit zichzelf wil halen. Die middag wordt Jimmy het dorp in geroepen waar ploegcommandant Stefan met de lokale militantenleider een gesprek voert. Een local heeft een flink ontstoken oog. Nu hij er toch is, kan de medic zijn zalvende handen even laten wapperen. De pechvogel krijgt een korte behandeling en het advies het lokale hospitaal op te zoeken.
Eenmaal terug springt Jimmy van zijn affuit. “Welkom op camping KCT”, lacht Jimmy en in hoog tempo begint hij zijn routine: wapens afstoffen, materieel controleren, de rantsoenenvoorraad herschikken. “Jimmy is speer”, meldt hij al razendsnel.
Speer is de militaire term ‘spear’ en betekent feitelijk: het materieel is compleet en weer gereed voor de volgende inzet. N13 blijft echter overnachten op deze ‘camping’. Jimmy kan eindelijk even rustig zitten. Niet dat hij daar van houdt.

John en de commandostarthouding

Wat doen commando’s als ze in the middle of nowhere tijd over hebben? Antwoord: dan dagen ze elkaar fysiek uit. Logisch, ze zijn allemaal topfit en voor de duvel niet bang. 
N13 is naar een vlakte gereden om een mogelijk mijnenveld te onderzoeken. De vlakte blijkt ooit te zijn gebruikt voor een regionale veldslag. Er liggen vele munitiedelen, verschoten én nog scherp. 
De meegereden EOD’ers (Explosieven Opruimingsdienst) en springstofspecialisten van de ploeg buigen zich met engelengeduld over de munitie. Zoveel geduld heeft korporaal-1 John vandaag niet. 

De sniper daagt Jimmy uit een sprint te trekken tussen de voertuigen die naar het westen en het oosten de beveiliging verzorgen. De route is munitievrij en telt 242 meter.  
Wat begint als een grappige tweestrijd tegen de klok, mondt uit in een serieuze erezaak voor de hele ploeg. Het tenue is onherroepelijk (scherfvest om, wapen in de hand) en de traditionele ‘commandostarthouding’ is verplicht: door de knieën, voorste hak in de grond, kin omhoog, arrogante blik voorwaarts.  
Alle aanwezige commando’s trekken uiteindelijk het sprintje. Sniper John probeert het 2 keer, maar wint zijn eigen uitdaging niet. Dat wordt hem vanaf Jimmy’s voertuig vakkundig ingewreven.

Pim maakt een punt

N13 rijdt een oord binnen, centraal in de vallei. De compound van lokale strijders is het opvallendste gebouw in het dorp. Aan de andere zijde staat een ziekenhuis. Terwijl luitenant Bas van N11 bijpraat met de leider, gaat N13-sergeant Pim met medic Jimmy en communicatiespecialist Ron in gesprek met de dienstdoende dokter in het hospitaal.
Die vertelt over zijn voorraden, patiënten en de heersende ziektes. Hij is bang voor de bewapende bewoners van de compound, vertelt de dokter. Ze wassen hun pick-ups met het water uit de leidingen van het ziekenhuis, het enige schone water in het dorp. “Ze douchen zich er ook mee. Ze vervuilen de achterplaats en verspillen het schaarse schone water.”

Als sergeant Pim op het binnenplaatsje van het hospitaal staat, sjokt een brutale strijder stoïcijns voor hem langs. Hij hurkt bij de leiding en tapt ongevraagd een emmer vol. “Dat is niet jouw water, vriend”, zegt Pim boos maar beheerst. “Dit is voor zieke mensen, niet voor jou of jullie auto’s. Vertel dat ook maar aan je collega’s. Afgesproken? Dank je.” 
Pim geeft de verbouwereerde strijder nog een amicale ‘boks’ en loopt weg. Dat de boodschap wordt doorgegeven, is onwaarschijnlijk. Maar Pim heeft wel zijn punt gemaakt.

Niet tijdens Jack zijn wacht

Zoals je zou verwachten, gebeurt er na zonsondergang weinig in de woestijn. Sergeant-1 Jack ziet 2 wakkere geitenherders hun kuddes bij elkaar houden. En hij ziet een roofdier de geiten besluipen. Verder gebeurt er niets.

Jack heeft de wacht, terwijl zijn ploeggenoten tussen de voertuigen liggen te slapen. Jack is voertuigcommandant bij N13. Jack is een ervaren sniper, die niet te beroerd is uitvoerig over zijn specialisme te vertellen. Met zijn Friese tongval is Jack bovendien koning in het leggen van cynische ondertonen.

Die gebruikt Jack vooral voor zijn twee allergieën: verveling en verslapping. Het is soms slikken voor hem, want de verkenningspatrouilles in de vallei bestaan uit meer wachten en rondrijden dan een ervaren commando lief is. “Mocht het toch losgaan, dan kun je maar beter voorbereid zijn”, hamert Jack echter op de getrainde militaire procedures, discipline en scherpte.

En dus kijkt Jack vanaf 00.30 uur een uur lang naar het verduisterde woestijnlandschap. Met behulp van zijn warmtebeeldkijker en nachtzichtapparatuur speurt hij naar bijzonderheden in zijn wachtsector. Klaarwakker en gefocust, tot het moment dat hij wordt afgelost.

Er gebeurt alleen niets. Niet op Jack zijn wacht. Hij was klaar geweest voor elk scenario. 

Stefan heeft dikke winst

Als de zon onder gaat, heeft N13 nog een klein uurtje om te eten en bedjes op te bouwen, vlak voor de laatste overnachting van de operatie. De heersende licht- en geluidsdiscipline in de zogenoemde Remain Over Night vereist stilte en complete duisternis zodra het donker is.
Ook het laatste dagelijkse praatje van ploegcommandant Stefan moet dus in dat uurtje. Als tweede luitenant Stefan de vandaag verzamelde informatie heeft  gerapporteerd aan kapitein Dirk, vindt hij een plekje in de kring die N13 achter een van de voertuigen heeft gemaakt.
“Het is voor ons misschien niet zo spannend geweest,” trekt Stefan een streep onder de gepasseerde week, “maar we hebben nuttig werk verricht. De VN zal erg tevreden zijn met onze intell.”

De luit heeft waarschijnlijk gelijk. Het team schoof in de hele regio aan bij leiders van het Malinese leger én hun tegenstanders. De commando’s troffen dorpsoudsten, ontmoetten VN-collega’s, bekeken uitrustingsstukken van privélegers en hielpen zieken. En ze zetten namens de VN een flinke voet aan de grond in de Tilemsi-vallei, het kruitvat tussen Gao en Kidal. 
Stefan is er tevreden mee: “We hebben bijna een week informatie verzameld en contacten gelegd op een strategische plek in Mali, waar de VN weinig zicht op had. Al die vergaarde kennis is dikke winst voor Minusma.”