De hechte band blijft

Koningsdag 2014

De eerste Koningsdag wordt zaterdag 26 april gevierd. Hoewel Koning Willem-Alexander met het aanvaarden van de troon afstand deed van zijn militaire status, blijft de hechte band tussen het Koningshuis en de krijgsmacht bestaan.

Als staatshoofd deed de Koning na bijna 28 jaar afstand van zijn actieve militaire status. Maar afstand of afscheid van de krijgsmacht neemt hij daarmee zeker niet. “Aangezien de Koning behoort tot de Nederlandse regering, kan ik geen actief dienend militair meer zijn”, zo stelde Koning vorig jaar. “Ik neem daarom ontslag, maar blijf straks als Koning mijn trots voor en verbondenheid met de Nederlandse krijgsmacht uitdragen. In woord, daad en ceremonieel.”

Als Kroonprins was Willem-Alexander militair in de rang van commandeur bij de marine, met overeenkomstige opperofficiersrang bij de andere krijgsmachtdelen. Koning Willem-Alexander behoudt wel het recht zijn uniform te dragen bij gelegenheden die hij daarvoor ceremonieel en representatief geschikt acht. “Om onze sterke band te onderstrepen, zal ik graag gebruik maken van dat recht”, zegt de Kroonprins. “Ik ben trots op onze krijgsmacht en haar militairen. Ik heb zelf ervaren en met eigen ogen gezien wat onze mannen en vrouwen doen en laten voor onze vrede en veiligheid - en die van anderen. Daar kan elke Nederlander trots op zijn. Als koning zal ik mijn waardering voor Defensie onverminderd tonen, in woord, daad en militair ceremonieel.”

De Koning der Nederlanden is dus officieel gewezen militair. De krijgsmacht kan zich echter geen betere ‘vaandeldrager’ wensen dan de Koning, constitutioneel staatshoofd in militair uniform. Wij zijn en blijven immers voorgoed aan elkaar verbonden,” stelt de Koning. “Defensie, het Huis van Oranje en de Nederlandse samenleving.”

Hoe dat precies zit met die verbondenheid? Klik op de oranje hotspots in de infographic

Distinctief.

Als staatshoofd heeft de Koning na bijna 28 jaar afstand moeten doen van zijn actieve militaire status. De Koning is in ons land immers niet de opperbevelhebber van de krijgsmacht en heeft daarbinnen ook geen functie. Koning Willem-Alexander behoudt wel het recht zijn uniform te dragen bij gelegenheden die hij daarvoor ceremonieel en representatief geschikt acht. Dit doet hij als Koning en niet als actief dienend militair. Zijn uniform heeft daarom geen rangonderscheidingstekens. Koning Willem-Alexander draagt bij gelegenheid een uniform, gebaseerd op dat van de vlag- en opperofficieren. Op de plaats van galon of epaulet draagt de Koning een nieuw Koninklijk distinctief, een wapenbeeld opgemaakt met de Rijksappel, het Rijkszwaard en de Scepter, drie van de symbolen van de Koninklijke macht (regalia). Samen vormen zij een samensmelting van de beveiliging en verdediging (Rijkszwaard) van ons grondgebied en de wereld (Rijksappel) én de waardigheid van de Koning (Scepter).

Willems-Orde.

Koning Willem-Alexander is onderscheiden met meerdere grootkruizen in ridderorden. Die draagt hij op het uniform dat hij bij militaire aangelegenheden draagt. De bekendste is de Militaire Willems-Orde, die hij het dichtst op zijn hart draagt (binnenkant). Koningin Beatrix sloeg in 2009 kapitein Marco Kroon tor Ridder in de Militaire Willems-Orde, de eerste in een halve eeuw. Volgens de wet is de Koning grootmeester van de Militaire Willems-Orde. Koning Willem-Alander is ook drager van het Officierskruis (officieel: Onderscheidingsteken voor eervolle langdurige Nederlandse effectieve dienst als officier).

Adjudant-generaal.

Generaal-majoor Hans van der Louw is de Chef Militair Huis. Hij geeft leiding aan acht adjudanten en enkele ordonnansofficieren. De chef van het Militair Huis wordt ook wel adjudant-generaal genoemd. Hij is de Beveiligingsautoriteit van het Koninklijk Huis. Het Militair Huis van de Koning, opgericht in 1849, is een onderdeel van het Nederlands hof en is verantwoordelijk voor het militaire ceremonieel. Ook onderhoudt het de niet-politieke contacten tussen het Koninklijk Huis en het ministerie van Defensie. De adjudanten zijn afkomstig uit alle krijgsmachtsdelen. Ze worden voor drie jaar uit aan het hof uitgeleend. Hun motto luidt: Trouw, Dienstbereid en Oplettend.

Trouw.

De krijgsmacht en het Koningshuis zijn nauw verbonden. Dat bleek bijvoorbeeld tijdens de openbare vaandelgroet van de Koninklijke Landmacht aan Koning Willem-Alexander, in januari op Plein 1813 in Den Haag. Ruim 1.500 militairen marcheerden in ceremonieel tenue met 24 vaandels langs de Koning en brachten als eerbetoon hun groet. Het vaandel van een eenheid symboliseert trouw aan het koningshuis, kameraadschap en staat voor de offers die gebracht zijn bij het vechten voor vrijheid. Een vaandelgroet is een ceremonieel eerbetoon dat de verbondenheid tussen het koningshuis en de diverse regimenten van de landmacht symboliseert. Een vaandelgroet is vrij uniek voor Nederlandse begrippen. De vorige aan een Nederlands staatshoofd was in 1980 rond de abdicatie van koningin Juliana.