Tekst Ingmar Kooman
Foto Bart Nijs Fotografie
Een grondeenheid in de problemen kijkt naar de lucht. Niet voor goddelijke bijstand, maar voor luchtsteun. Bom of boordkanon, de Forward Air Controller bestelt voor elke penibele situatie een oplossing op maat. Landmachtmilitairen scherpten afgelopen week hun luchtsteunvaardigheden aan in de Groninger Marnewaard.
Zompige klei zuigt aan de kisten (legerlaarzen, red.), de schrale zuidenwind huilt over de braakliggende akker. PRRRT! PRRRT! Als één man werpt de groep onder leiding van sergeant 1 Remco Matthieu zich tegen de dijk. “KKW! Daar, vanuit die bosrand”, schreeuwt een van de mannen. Vanaf de overkant van het veld, een paar honderd meter verderop, ratelen machinegeweren. De infanteristen zitten in de tang.
“Ik wil weg hier, we zijn kwetsbaar!” roept Matthieu naar zijn forward air controller, eerste luitenant Jaap Verbruggen. Die hangt al aan de lijn met het vliegtuig dat ze luchtsteun kan geven. Wachtmeester 1 Walter Maas-Johnstone tuurt door zijn laserafstandmeter. Als laser operator bepaalt hij binnen een paar seconden de afstand en coördinaten van de vijand. Verbruggen belt afstand, hoogte, coördinaten en de uiterlijke kenmerken van het doel door aan het vliegtuig. “3 passagiers uitgestegen, 1 witte combi.”
Driedimensionaal plaatje
Dom een bom gooien, dat is er niet bij. Bij de aanvraag van luchtsteun komt meer kijken dan even een paar coördinaten doorgeven. De forward air controller is voor de vlieger de ogen en oren op de grond. Hij moet van de hele situatie een driedimensionaal plaatje in zijn hoofd hebben. Wat zijn de dreigingen? Waar zit de vijand precies? Waar zijn de eigen troepen?
Luitenant Verbruggen schakelt al ‘telefonerend’ continu van het scherm van zijn laptop, zijn papieren kaart naar zijn kijker. Dit is multitasking to the max. Hij moet denken vanuit het perspectief van de vlieger, dat van de eigen eenheden én attent blijven op de veiligheid van zijn teamleden
“Advice when ready for game plan”, kraakt de radio. Ofwel: hoe gaan we de vijand uitschakelen? Een vijfhonderdponder op een paar honderd meter van je, daarvoor kies je alleen als het echt niet anders kan. Het boordkanon dus.
Een Aero L-39 Albatros scheert laag over de akker en draait weer weg. Een salvo van een snelvuurkanon blijft uit, het blijft immers een oefening. De straaljager trekt weer op en draait weg. Verbruggen meldt zich af bij de vlieger. “Windmill: target destroyed. Mission successful.”
Kapitein Erwin Albers, oefenleider Purple Windmill
“Als forward air controller ben je het zwaarste wapen dat een grondcommandant kan inzetten. Regelmatig onze procedures oefenen is dan ook belangrijk. Dat doen we zowel in Nederland als in het buitenland. Tijdens missies leveren immers ook bondgenoten luchtsteun. Dus is het goed om echt met een Franse Mirage of een Portugese F-16 te oefenen.
11 Luchtmobiele Brigade, 13 en 43 Gemechaniseerde Brigade, het Korps Commandotroepen en het Korps Mariniers hebben elk hun eigen luchtsteunspecialisten. Een forward air controller beschikt over een goed ruimtelijk inzicht, kan snel schakelen en is stressbestendig. Een grondcommandant wil een oplossing. Jij maakt daarvoor een plan. De vlieger voert dat plan uit. Jij praat hem op het doel.
Een game plan moet in de eerste plaats veilig zijn voor de eigen troepen. Je wilt niet hebben dat een vliegtuig door je eigen mortiervuur vliegt. Voor de vlieger is de wereld nagenoeg plat. Jij moet voor hem het 2D plaatje vertalen in 3D. En ondertussen moet je ook oog houden voor je eigen veiligheid. Daarin zit de challenge.”
