‘Ik kwam moe van blijheid thuis’

Oud-tolk Hedayet kijkt tevreden terug op Invictus Games

Voormalig tolk bij het Korps Mariniers in Afghanistan Hedayet Bunyadi deed vorige maand in Düsseldorf met de Nederlandse ploeg mee aan de Invictus Games. Als de geboren Afghaan de laatste maanden ergens plezier aan beleefde, dan waren het wel deze ‘Olympische Spelen’ voor militairen die in dienst fysiek en/of mentaal blijvend letsel opliepen. “Zo’n warm bad maak je nergens mee.” Thuis probeert Hedayet de draad van het dagelijks leven weer op te pakken. Door zijn Post-Traumatische Stress Stoornis (PTSS) gaat dat niet over rozen.

Hedayet vond de onderdelen waarop hij tijdens de Games uitkwam – indoor-roeien, boogschieten en zitvoetbal – ‘spannend’. “Zo’n mensenmassa als in het stadion in Düsseldorf was ik echter niet meer gewend. Om dat te overwinnen moest ik uit mijn comfortzone treden. Het was een zware week, waarin ik werd ‘leeggezogen’. Maar ik had de Games voor geen goud willen missen. Al die blijdschap…”

 

Tevreden is Hedayet ook over zijn sportieve resultaten. Zo verbeterde hij bij het indoor-roeien zijn persoonlijk record. “Ik kwam moe van blijheid thuis. Nu moet ik de Games nog een plek geven. In Düsseldorf was er geen tijd om alles te laten bezinken.” Of Hedayet er over 2 jaar in Canada weer bij is? “Ik heb weinig met ‘winter’. Daarna wil ik misschien wel weer meedoen… Ik draag de Games in mijn hart; wat een spirit!”

Diep respect

Mentale kracht. Die had de familie van de toen 15-jarige Hedayet in 1997 hard nodig bij de vlucht naar Nederland. Het laatste deel van een lange reis. Vader, gemeenteambtenaar in Herat, steunde in de jaren 80 het verzet tegen de Russen die Afghanistan waren binnengevallen. Na martelingen door de KGB nam hij met zijn gezin in eerste instantie de wijk naar Iran. Daar vandaan wist moeder met hulp van Vluchtelingenwerk Nederland te bereiken. Toen ze na verloop van tijd een huis toegewezen kreeg, kwam het gezin over. “Moeder regelde alles om ons een betere toekomst te geven. Haar prestaties verdienen diep respect. Zelf had ik de handdoek waarschijnlijk al lang in de ring gegooid.” Na aankomst in ons land kon Hedayet zijn ogen nauwelijks geloven. “Ik dacht: ‘wow, wat kan de wereld ook mooi en veilig zijn’. Ik voelde me gezegend dat ik de kans kreeg om in Nederland te wonen. Ik kende immers de andere kant van de medaille.”

Jongensdroom in duigen

Na opleidingen in de technische en financiële sector liep Hedayet ergens in 2002 de (toen nog bestaande) Banenwinkel van Defensie in Eindhoven binnen. “Bij Defensie verwachtte ik het beste uit mezelf te halen. Mensen ondersteunen is mijn drijfveer.” Hedayet koos voor het Korps Commandotroepen. Tot zijn vreugde werd hij goedgekeurd, maar toen haalde een eindbeoordelaar als donderslag bij heldere hemel een streep door zijn aspiraties. “Ik moest een HAVO-diploma hebben, maar in de Banenwinkel hadden ze me daar niets over gezegd. Een jongensdroom viel in duigen. Nog steeds ben ik gefrustreerd over de gebeurtenissen van destijds. In mijn ogen nam die officier een onterechte beslissing.”

Soort roeping

In 11 Luchtmobiele Brigade vond Hedayet een alternatief. Hij ging fluitend door de opleiding, maar haakte toch af voordat hij de rode baret in ontvangst mocht nemen. Vanwege een kuitblessure van zijn buddy moest Hedayet het tegen zijn zin alleen zien te rooien. “Ik vroeg de commandant om eervol ontslag, wat ik ook kreeg. Een impulsieve beslissing. Misschien had ik eerst tot 10 moeten tellen, want mijn opleiding ging goed. Maar het liep zoals het liep.”
Niet lang daarna, in 2005, kreeg Hedayet telefoon van het Korps Mariniers. Of hij als (burger-)tolk mee wilde op missie voor de International Security and Assistance Force (ISAF) in Mazar-i-Sharif, Afghanistan. “Ik hoefde geen seconde na te denken. Ik kon me ten dienste stellen van Nederland en Afghanistan, het land van mijn roots. Het voelde als een soort roeping.”

Beetje buitenstaander

Hedayet kwam met 5 genisten terecht in Mazar-i-Sharif, waar een kamp voor het Nederlandse ISAF-contingent moest komen (2006). “De Afghanen waren blij met de komst van de NAVO-troepen.” Na aankomst van de 250 man-sterke marinierseenheid in Mazar-i-Sharif werd van Hedayet verwacht dat hij op zijn post zou blijven. “Dat was niet afgesproken, maar ik stond er niet al te veel bij stil en ging door met mijn werk. Ik had mezelf weinig verdiept in het uitzendbeleid van Defensie.”

De samenwerking tussen Hedayet en mariniers verliep goed, al voelde hij zich een beetje een buitenstaander. “Het waren professionals, die echter niet zo goed wisten om te gaan met mensen van buiten hun hechte club.”

Niet te genieten

Door bermbommen, andere hinderlagen en beschietingen van het kamp beleefde Hedayet een intensieve en spannende tijd. “Angst regeerde. Het was een vredesmissie die niet zo vredig was. Overkwam me fysiek niets, mentaal raakte het me allemaal wel. Achteraf bezien heb ik in 18 maanden Afghanistan PTSS opgelopen. Door veel te sporten en hard te werken wist ik het te negeren. Ook zocht ik het in alcohol. Thuis was ik niet te genieten; had een kort lontje en ontplofte soms vanuit het niets. Een hel was het. Mijn vrouw dreigde weg te lopen: ‘Met jou valt niet te leven’. De liefde hield ons bij elkaar en in 2015 werd onze dochter geboren. Toch was ik geen blij mens. Ik liep op mijn tandvlees.”

Regie terugkrijgen

Ten einde raad vroeg Hedayet Defensie om hulp. Een keuringsarts stelde inderdaad PTSS vast. De behandeling daarvan loopt nog steeds. “Ik heb geleerd om over mijn emoties te praten. Vroeger was ik een gesloten boek, want praten over gevoelens bezorgde me een gevoel van schaamte. De psycholoog heeft me geleerd om niet meer zo hard te zijn tegen mijzelf.”
Aangezien zijn behandeling voorrang krijgt, werkt Hedayet momenteel niet. “Ik probeer de regie over mijn leven terug te krijgen.” Als sportman in hart en nieren speelt de Invictus-ploeg daarbij nu een belangrijke rol. Hedayet meldde zich er op advies van zijn psycholoog. Door zijn prestaties bij de trainingen bij het Militair Revalidatie Centrum in Doorn verdiende hij een plek in de selectie voor Düsseldorf en nam hij deel aan de Games. “In de Invictus-ploeg heb ik geleerd om niet op te geven. Zonder sporten zou ik mijn hoofd moeilijk boven water kunnen houden...”