Nieuw schip virtueel verkennen

Wegwijs op CSS dankzij VR-bril

Bemanningsleden van het nieuwe Combat Support Ship (CSS) 'Den Helder' betreden dit najaar pas ‘hun’ nieuwe schip, maar leren nu al de weg kennen. Als ze straks als eerste aan boord stappen, weten ze blind de weg te vinden naar onder meer hun hut, werkplaats en de brug. Damen Schelde Naval Shipbuilding (DSNS) bouwde namelijk niet alleen een stalen schip, maar ook een virtueel exemplaar. Met de bijbehorende virtual reality (VR)-module voeren de collega’s het ‘ken uw schip in 24 uur’-programma aan de wal uit. Het enige wat ze nodig hebben: een VR-bril, controllers en een collega die verhindert dat ze tegen de muur van het klaslokaal aanlopen.

Met de VR-bril op verplaatst de gebruiker zich door het 178-meter lange bevoorradingsschip. Omdat het klaslokaal niet zo groot is en de brillen bovendien bekabeld zijn, moet het bemanningslid zich ‘teleporteren’: geregeld een sprongetje maken door op een knopje op de controller te drukken. Projectleider Ton in ’t Hout van Opleidingen Koninklijke Marine (OKM) weet dat het rendement het hoogste is door op deze manier ‘te leren door te doen’. “Met de controllers open je deuren en krijg je haptische feedback (terugkoppeling met gevoel, red.). Zo bezoek je bijvoorbeeld het helikopterdek en weet je ook de belangrijkste vluchtroutes en brandbestrijdingsmiddelen te vinden.”

Virtuele wateren

Met de VR-module van DSNS beschikt de Koninklijke Marine over een schip dat er nog niet is. De virtuele versie is door scheepsbouwer Damen ontwikkeld in opdracht van het CSS-projectteam van COMMIT, op basis van een programma van eisen opgesteld in samenwerking met het Simulatiecentrum Maritiem (SimCenMar). Met deze module kan de bemanning de weg leren kennen, maar nog niet het schip besturen. In ’t Hout verwacht dat de bemanning in de toekomst wel door virtuele wateren vaart. “Met SimCenMar ontwikkelen wij nu ook de Full Warship Trainer, waarin we met elk marineschip kunnen varen en zelfs oefenen met partnerlanden. Wat vandaag onmogelijk lijkt, is morgen werkelijkheid en overmorgen achterhaald. Natuurlijk moeten we ook fysiek blijven trainen, want we kunnen niet alle elementen nabootsen. Je wil ook de zon en de wind op het helikopterdek op je gezicht voelen.”

Aan wal

Matroos 1 LDV Bart zette vorige maand als een van de eerste bemanningsleden de VR-bril op. “Ik werd er in ieder geval niet misselijk van; dat hoor je weleens. Het is best bizar om al door onze toekomstige werkplek te lopen. Het lijkt me een goede manier om ‘ingewerkt’ te raken.” Straks staat hij als cateringmedewerker in de kombuis, maar op het virtuele schip verplaatst hij zich als eerste naar de hangaar en het helikopterdek. “Ik was benieuwd hoe het er buiten uitziet, maar het is helemaal donker, alsof het nacht is.” Ook in de machinekamer neemt hij een kijkje, maar dan valt hij virtueel in een gat tussen de platformen op de grond. Deze bug gaat SimCenMar nog oplossen.

Commandant kapitein-luitenant ter zee Stefjan Veenstra ziet nog meer ruimte voor verbetering. Tot zijn schrik sloeg er een deur in zijn gezicht toen het niet direct lukte de klink vast te grijpen. “Ik schrok ervan, zo realistisch is het. Deze puntjes op de 'i' komen in de laatste fase vast in orde. De grootste winst zit in de basiskennis die de bemanning nu al opdoet. Voor onze eerste vaartocht komen we beslagen ten ijs. Omdat we straks de weg al kennen, kunnen we direct beginnen met het opstellen van de bedrijfsvoering en procedures.” Volgens Veenstra krijgt VR in de toekomst een steeds grotere rol. “Straks kan een monteur van de Directie Materiële Instandhouding (DMI) met de bemanning meekijken. Met virtual en ook augmented reality (hierbij wordt, direct of indirect, een live-beeld van de werkelijkheid gedeeld waaraan de computer elementen kan toevoegen, red.) kunnen collega’s aan de wal een monteur in de machinekamer aan boord op afstand ondersteunen bij een storing."