‘De mogelijkheden zijn eindeloos’

Ingenieursbureau van de vloot levert toegepaste techniek

Bij de Directie Materiële Instandhouding (DMI) in Den Helder werkt een veelzijdig clubje. Het is een gezelschap dat op uiteenlopende technische vragen een antwoord heeft. En veel weet van sterkteberekeningen, massa-reactiekrachten en andere natuurkundige begrippen. De specialisten maken op afroep van een schets een kant en klare bouwtekening en ze vormen het ingenieursbureau van de vloot. Bij de marine staat deze afdeling bekend als het Constructiebureau Werktuigbouwkunde/Scheepsbouwkunde.

In gebouw Kaiser op Marinebasis Den Helder praat afdelingshoofd Dion van der Weerd over een van de recente projecten. De Onderzeedienst wilde graag ademluchttanks voor de kikvorsmannen van de Maritime Special Operations Forces in het sail van de boot laten plaatsen. Hier wachten ze tot hun actie begint. In de tussentijd hoeven ze dan niet in te teren op de eigen luchtvoorraad.

De installatie met houders moet de drukgolf van een explosie kunnen weerstaan. Het Constructiebureau ontwierp een geschikte fundatie aan de hand van de vereiste sterkteberekeningen. Daarbij werden de G-krachten en de massa van de drukhouders tegen elkaar afgewogen. Van der Weerd praat soepel en snel over deze begrippen; half Nederland zou zich erbij achter de oren krabben.

Aanleg en passie

Het werk van het Constructiebureau is een vak, waarbij naast een mate van aanleg ook een beetje passie is vereist. Het gros van de 16 man personeel heeft een technische opleiding op MBO/HBO-niveau afgerond en/of bezit een hoge mate van vakkennis, opgedaan in de praktijk. Van deze laatste categorie is constructeur Jos een sprekend voorbeeld. Hij werkt al 46 jaar bij de marine en kwam na zijn militaire loopbaan bij de vloot als burger op de tekenkamer van de toenmalige Bewapeningswerkplaatsen terecht. Hier ontwikkelde hij naar zijn zeggen zijn gevoel voor technisch tekenen.

Zoutaanslag voorkomen

Met zijn computer zet Jos technische schetsen afkomstig van de werkvloer om in 2D- en 3D-tekeningen. In 3D om te kijken of een constructie past en in 2D om het begrijpelijk te maken voor de afdeling Productie. Hier wordt het werkstuk in de exacte maatvoering vervaardigd. Inmiddels heeft Jos al honderden opdrachten voor de marine uitgevoerd. Eentje is hem in het bijzonder bijgebleven: de verbetering van de huidblaaskleppen bij de onderzeeboten van de Walrusklasse. Deze kleppen maken het mogelijk om de ballasttanks leeg te blazen. Zoutaanslag zorgder ervoor dat ze telkens  minder goed sloten. Een monteur bedacht hiervoor een oplossing. Door namelijk een gedeelte van elke terugslagklep van binnen naar buiten te verplaatsen, werd het onderdeel van de afsluiter. En hoefde het niet meer tussen de onderhoudsperiodes door gereinigd te worden. “Leuke bijkomstigheid van dit werk is dat je na verloop van tijd een probleemoplossend vermogen ontwikkelt”, aldus Jos.

Exoten

“De mogelijkheden zijn eindeloos”, betoogt Van der Weerd. “Binnen onze vakdiscipline kunnen we vele vraagstukken oplossen. Of het nu gaat om de instandhouding van apparatuur aan boord, zoals wapensystemen of watermakers, of om nieuwbouw.” De eerlijkheid gebiedt wel dat het ontwikkelen van een nieuw type schip meestal door de werf, lees Damen Shipyards, wordt gedaan. Dat heeft alles te maken met de beschikbare ontwerpcapaciteit binnen de marine.

Legt het Constructiebureau zich voornamelijk toe op typische scheepszaken, ook het vervaardigen van allerlei exoten gaat hij niet uit de weg. Zo ontwierp Jos voor de afdeling Transport van DMI 2 bokken om een hijsbalk van tweeënhalve ton veilig per trailer te kunnen vervoeren. Daarvoor was het nodig om bij het berekenen van de massa-reactiekrachten de NEN-EN-normen voor het vrachtvervoer aan te houden. “Op het moment dat de vrachtwagen remt of een bocht neemt, treden er G-krachten op, die de belasting op de bokken beïnvloeden. Daarmee moet je bij het ontwerpen van de constructie wel rekening houden.”

Oogschade voorkomen

Het kleinste onderdeel dat Jos heeft getekend, was een lensje van een laser voor op een geweer. Het lensje had een doorsnee van 6,5 millimeter en was bedoeld om laserlicht te verspreiden, zodat je tijdens oefeningen geen risico loopt op oogschade.

Momenteel houdt Jos zich bezig met de ontwikkeling van testgereedschap voor een loadpin (meetpen), die een last tot 6 ton moet kunnen meten. Dit apparaat is bedoeld om de kracht op de hydraulische cilinder van de laadklep van het Landing Craft Utility (LCU) in de gaten te houden. Rijd je met een voertuig over de klep, dan komt de drukcilinder onder spanning te staan. Worden die krachten te groot, dan kan de constructie schade oplopen. “Omdat voorkomen beter is dan genezen, willen we druk op de cilinder kunnen controleren.”

Constant creatief

Het Constructiebureau bestaat uit een mix van ouder en jong personeel. Constructeur Joris van der Burg werkt pas 4 jaar ‘bij de baas’. Maar het voelt naar zijn zeggen als veel langer. Dat komt door zijn ouders, die beiden jarenlang bij de marine in Den Helder werkten. Technisch werk had vanwege zijn afgeronde HBO-opleiding Werktuigbouw zijn interesse. “En tekenen vond ik als kind al leuk. In dit werk kun ik beide mooi combineren.”

Momenteel houdt Joris zich bezig met het leidingwerk voor het brandstoflaadsysteem van het OceanGoing Patrol Vessel, dat uiteindelijk klasse-breed zal worden ingevoerd. “Het leuke vind ik dat je hier constant creatief wordt uitgedaagd. Dat werkt bij het zoeken naar technische oplossingen heel stimulerend. Daarbij is de DMI gewoon een heel mooi bedrijf.”