Tekst Leo de Rooij
Foto SGT Aaron Zwaal

MQ-9 Reaper nieuwe troef in 'war on drugs'

Een gat in de lucht zal 'ie niet zijn gesprongen. Mariniers blijven nou eenmaal het liefst met beide benen op de grond. Maar de glimlach van oor tot oor verraadt dat brigadegeneraal der mariniers Frank Boots bijzonder in zijn schik is met de komst van het op afstand bestuurbare vliegtuig MQ-9 Reaper. “Deze asset geeft ons meer capaciteit bij de luchtwaarneming en zorgt er mede voor dat we onze taken straks beter en efficiënter kunnen uitvoeren”, zegt de Commandant der Zeemacht in het Caribisch Gebied (CZMCARIB).

BRIGGENMARNS Frank Boots: “Komst van Reaper zorgt ervoor dat we taken straks beter en efficiënter kunnen uitvoeren”.

‘Straks’ is hier het sleutelwoord, want zover is het nog niet. Het onbemande verkenningsvliegtuig Reaper zit voorlopig nog in de zogenoemde operationele test- en evaluatiefase (OT&E), die nog de rest van het jaar in beslag neemt. In die periode test de gebruiker (een luchtmacht-detachement van circa 40 mensen) het vliegtuig, de radar, de camera's en het grondstation. Daarnaast wordt natuurlijk ook alvast het operatieconcept in de praktijk getest, inclusief tactieken en procedures. En daarbij komt CZMCARIB om de hoek kijken, als afnemer van het eindproduct van de Reaper.

Naast het reeds vliegende exemplaar worden er momenteel nog 2 opgebouwd op Curaçao.

Pakkans groter

“Onze taak in het Caribisch Gebied is het bevorderen van de regionale veiligheid en stabiliteit”, doceert Boots. “Dat doen we onder meer door het uitvoeren van counter drugs-operaties, veelal via internationale militaire samenwerking. Als CZMCARIB ben ik de Commander Task Group 4.4, een onderdeel van de Amerikaanse Joint Interagency Task Force South (JIATF-S). We richten ons in dit gebied, samen met de US Coast Guard, vooral op de aanvoer van drugs uit Midden- en Zuid-Amerika. De aanwinst van de MQ-9 Reaper zit hem in dat extra paar ogen; hij vliegt straks langdurig op grote hoogte boven een (groot) gebied waardoor we dat deel van de oceaan continu onder waarneming kunnen houden. Welke bootjes varen er op welke tijden, wat zijn hun routes, waar komen ze vandaan en waar landen ze aan? Dat proberen we nu ook al in kaart te brengen, met bijvoorbeeld ons stationsschip en de boordhelikopter, alsmede de Dash-8 van onze Kustwacht Caribisch gebied. Dit nieuwe middel geeft ons echter nog meer mogelijkheden. De Reaper vliegt straks rond op 10 à 12 kilometer hoogte, blijft daar uren on station hangen met zijn hightech sensoren en is tevens onzichtbaar. De kans op ontdekking van de go-fasts (snelle motorboten voor drugssmokkel, red.) wordt stukken groter en daarmee ook de pakkans.”

De Reaper vliegt straks langdurig op grote hoogte boven een groot gebied, waarmee een flink stuk oceaan onder waarneming wordt gehouden.

‘De Reaper vliegt op 10 à 12 kilometer hoogte, blijft uren ‘on station’ met hightech sensoren en is onzichtbaar’

Package deal

De Reapers (naast het reeds vliegende exemplaar worden er momenteel nog 2 opgebouwd op Curaçao) krijgt generaal Boots als package in de schoot geworpen. “Met andere woorden: als marine hebben we er amper omkijken naar, hoeven we geen extra personeel in te zetten, terwijl we wel het product afnemen. De luchtmacht verzorgt de 24/7-bedrijfsvoering: het gehele vliegtraject, het onderhoud, de dataverwerking en -veredeling. Als marine hoeven we ons alleen maar te richten op het stroomlijnen van het integratieproces.”

Lastige strijd

De generaal haast zich om te benadrukken dat hier geen sprake is van 'wij & zij': “We doen het samen. Het gaat uiteindelijk om het grote doel: die drugsaanvoer te verminderen. Een lastige strijd, maar we proberen het de drugskartels op alle fronten zo lastig mogelijk te maken. Ik ben overtuigd van de meerwaarde van de Reaper bij ons werk: het apparaat heeft fantastische sensoren die perfect zijn om te identificeren en bewijslast te verzamelen. Het toezicht via de camera’s van het toestel biedt daarnaast ook extra veiligheid aan ons eigen personeel tijdens het boarden van verdachte bootjes.”

De sensoren van de Reaper zijn voor de operaties van de marine echt van meerwaarde.

Ondersteuning

Naast hulp bij de war on drugs ziet Boots de Reaper ook als uitstekend ondersteuningsmiddel voor de civiele autoriteiten. “Denk aan gebiedsverkenning na de passage van een orkaan, om de schade in beeld te brengen. Als hulpmiddel bij onze Search & Rescue-taak, bij het vinden en opsporen van mensen. Al dit soort zaken nemen we nu al mee tijdens de opwerkperiode. De MQ-9 vliegt immers al rond boven het gebied, dus kun je nu ook alvast onderzoeken wat de mogelijkheden zijn.”

LKOL Boudewijn Roddenhof: “Dit jaar nog druk met het beproeven van operatieconcept”.

Take-off voor Reaper

Niet alleen generaal Boots, ook luitenant-kolonel Boudewijn Roddenhof, commandant 306 Squadron, is een blij man. Hij zag op 20 april glunderend ‘zijn’ eerste MQ-9 Reaper take-off gaan. Het nieuwste wapensysteem maakte daarmee officieel zijn entree binnen de Koninklijke Luchtmacht.

“De operationele testperiode kan nu beginnen”, stelt Roddenhof. “Daarmee beproeven we ons operatieconcept in de praktijk inclusief de bijbehorende tactieken en procedures, die we daarbij zo efficiënt mogelijk gaan inregelen. Dat geldt voor de vliegcrew, maar ook voor de missieplanners, technische dienst en de specialisten van de CIS (Communicatie en Informatie Systemen, red.).”

Voor de OT&E heeft het squadron in principe de rest van het jaar. Wanneer die is afgerond, is de eenheid inzetgereed. Dan heeft het zijn Initial Operational Capability (IOC)-status bereikt. “We kunnen dan 12 uur per dag, 6 dagen per week ingezet worden”, vertelt de overste. Hij streeft ernaar om volgend jaar zomer de Full Operational Capability (FOC) status te bereiken. “Maar dat is helemaal afhankelijk van personele vulling. We moeten straks namelijk 18 uur per dag, 7 dagen per week inzetbaar kunnen zijn. We zitten nu op zo’n 100 medewerkers, dat moet groeien naar 130. Met name vliegers en CIS'ers komen we nog tekort.”

‘Straks 18 uur per dag, 7 dagen per week inzetbaar’

Pas als de infrastructuur van gebouwen en netwerken op Leeuwarden gereed is, en de 2 Ground Control Stations daar operationeel zijn, worden de Reaper-missies vanaf Leeuwarden gevlogen. Tot die tijd opereert de KLu vanaf Curaçao. Roddenhof verwacht dat het in de tweede helft van dit jaar zover is. Dan zijn nog slechts 30 luchtmachtcollega’s nodig in het inzetgebied, voor het verzorgen van het opstijgen en landen. Het merendeel van de vliegers en sensoroperators opereert dan namelijk vanuit Nederland.

De Reaper wordt gevlogen door luchtmachtpersoneel, nu nog vanaf Curaçao, maar straks vanaf Leeuwarden.

Net als generaal Boots denkt ook overste Roddenhof dat de Reaper al tijdens de OT&E een bijdrage kan leveren aan de operatie. “Als we interessante dingen ontdekken bij het testen van onze systemen, briefen we die natuurlijk door. Of misschien kunnen we aanhaken bij oefeningen van de marine of de landmachtcompagnie die hier zit. Zo snijdt het mes aan 2 kanten.”