Tekst André Twigt
Foto SGT Aaron Zwaal
Amerikaanse presentie en een nieuwe haven
Altijd leuk om Amerikanen bij je oefening te hebben. Hun vakkennis, enthousiasme, toewijding, vlijt, hulpvaardigheid en militaire beleving hebben vaak een weldadige uitwerking op de samenwerking. De deelname van Yanks aan Sandy Coast 2021 vormt een welkome aanvulling op de toch al rijke internationale presentie. Zowel bij de mijnenbestrijding op zee als tijdens de afsluitende havenbeschermingsweek in Eemshaven wapperen de Stars & Stripes fier.
Oefenleider kapitein-luitenant ter zee Peter Baars is happy met de Amerikanen. Tegelijk zijn de militairen-van-over-de-oceaan opgetogen over de Nederlandse mijnenbestrijdingsbaas. Voor het eerst zwaaien zij de scepter over de Standing NATO Mine Countermeasure Group 1 (SNMCMG1). Zeg maar de permanente brandwacht van het bondgenootschap voor mijnenbestrijding. Met haar deelname aan Sandy Coast biedt Baars de Amerikaanse staf de gelegenheid rustig in te slingeren. “Onze oefening is van het type single warfare exercises”, licht de overste toe. "Drie weken lang ligt de nadruk op mijnenbestrijding en explosievenruiming. Aan moeilijke toestanden als onderzeebootdreiging, vijandelijke oppervlakteschepen en luchtaanvallen doet het flottielje niet. Voor SNMCMG1 komen die elementen tijdens latere oefeningen aan bod. Met Sandy Coast maken we de wereld van de pas aangetreden staf een stukje overzichtelijker.”
Reservisten tijdens Sandy Coast
Aan Sandy Coast namen ook 10 reservisten van de Koninklijke Marine Reserve deel. Zij vervulden een belangrijke coördinerende rol bij het uitvoeren van de Naval Cooperation and Guidance for Shipping-taak van de marine. Zo hielden zij contact met civiele schepen, rederijen, visserij en diverse havenautoriteiten. Ook verzorgden de militairen briefings voor de koopvaardij en vissers in het Waddengebied en voerden ze zogenoemde port assessments van havens in het oefengebied uit. Aan Sandy Coast deelnemende schepen werden door de reservisten op de hoogte gehouden van onverwachte veranderingen in het oefenscenario en zij verstrekten actuele informatie over het scheepvaartverkeer en de scheepvaart in de gebieden waar oefenmijnen kunnen liggen. Bij oefeningen en operaties is de marine wettelijk verplicht de maritieme sector te informeren. (tekst: LTZ 3 (SD) Stephan Ip)
Omvangrijk
Naast een staf versterken de Amerikanen de vloot met de opvallende USNS Carson City, een snel transportschip dat voornamelijk voor humanitaire missies wordt ingezet. Bij wijze van experiment opereren mijnenbestrijders vanaf deze catamaran met hun autonome onderwatertoestellen, waaronder de Remus duikrobot die de KM ook heeft. Mede door de aanwezigheid van de Carson City is de maritieme presentie tijdens Sandy Coast met 10 schepen best omvangrijk. De Amerikaanse staf neemt bezit van de Duitse bevoorrader FGS Elbe, die als commandoschip optreedt. Naast Nederland, België, de VS en onze oosterburen, doen ook Frankrijk en Letland mee aan Sandy Coast.
Commerciële haven
Niet alleen de Amerikaanse presentie maakt Sandy Coast 2021 anders. De afsluitende havenbeschermingsweek wordt voor het eerst in een commerciële haven gehouden en niet in de marinehaven van Den Helder of Zeebrugge. Baars juicht deze verandering van omgeving van harte toe. Met onder meer veel offshore-activiteiten, de opslag van een strategische gasreserve, een datacentrum van internetgigant Google en een doorvoercentrum voor militair materieel, ontwikkelt Eemshaven zich in sneltreinvaart. De marine heeft er volgens Baars dan ook baat bij dit industriële gebied beter te leren kennen. “Mocht het nodig zijn, dan ga je veel vlotter te werk.
Diep in je maag
Opmerkelijk is verder dat in Eemshaven op bescheiden schaal onderwater explosieven gebruikt mogen worden, wat in de buurt van kades en installaties vrij ongebruikelijk is. Uiteraard worden wel de nodige voorzorgsmaatregelen getroffen. Om het zeeleven zoveel mogelijk te ontzien, ontsteekt men eerst enkele scare charges om dieren te verjagen. De daarop volgende echte klap van een pondje springstof voel je tot diep in je maag. “Deze lading is voldoende het roer van een schip onklaar te maken”, aldus duikmeester en ploegleider EOD sergeant-majoor Toine.
Jammer voor de meeuwen
Sandy Coast confronteert de internationale deelnemers met een breed pakket aan onheil, variërend van een bombrief bij het havenkantoor tot een zwaar geïmproviseerd explosief onder de ramp van de roll on-roll off terminal. Hoogtepunt is een kleine zeemijn in de havenmonding. Met behulp van de sonar aan boord van een van de vaartuigen wordt het explosief snel opgespoord, verplaatst naar open water en aldaar ‘gesprongen’. Zogenaamd, want de havenautoriteiten nemen geen risico’s met deze vitale toegangspoort. Jammer voor de meeuwen dit keer. Na een onderwaterexplosie komen zij normaalgesproken massaal aanvliegen om een visje te verschalken.
De handen vol
Projectofficier van de havenbeschermingsweek luitenant ter zee 1 René Pouw heeft de uitdaging die Eemshaven hem biedt helder op het netvlies staan. Waar vergelijkbare oefeningen, zoals in Rotterdam, zich afspelen in een klein, afgebakend gebied, heeft de marine bij Sandy Coast een groot deel van Eemshaven in gebruik. Zo is een Amerikaans explosievenopruimingsteam onder leiding van lieutenant Bridgette Barden op een kade bezig met een EOD-verkenningsrobot. Franse duikers ontfermen zich enkele kilometers verderop onder water over het geïmproviseerde springtuig bij de roll on/roll off terminal. “We hebben hier wel de handen vol”, constateert Pouw. “Want hoe houd je continu alle op ondermijning gecontroleerde kademuren, schepen en andere objecten onder waarneming? Hiervoor heb je beveiligingsteams nodig, maar die doen nu niet mee.’
Geen spraakverwarring
Terugblikkend op Sandy Coast toont overste Baars zich tevreden. Ondanks dat een harde wind de mijnenjagers parten speelde en ze 5 dagen werkloos binnenlagen, verliep het overgrote deel van de oefening gesmeerd. Verrassend vond de hoogste baas dat er met zoveel nationaliteiten geen spraakverwarring optrad. “Natuurlijk dicteert het werk een gestandaardiseerde aanpak en maken we gebruik van NAVO-procedures, maar die geven slechts beperkt garantie op geen fouten maken.”
