Ode aan F-16 tijdens Nationale Taptoe

Iedere show is een creatieve uitdaging

Met een heuse F-16 opent het Orkest Koninklijke Luchtmacht zijn show op de Nationale Taptoe 2024. De wereldberoemde theme song van Top Gun wordt ingezet. Het is een spectaculaire ode aan het afgelopen vrijdag uitgefaseerde jachtvliegtuig.

Tekst: Jopke Rozenberg-van Lisdonk | Foto’s: Louis Meulstee

In een acht minuten durende show weven de musici, die voor de gelegenheid allen in vliegeroveral gestoken zijn, het ene legendarische nummer na het andere aan elkaar. Brothers in Arms, Eye of the Tiger en Paint it Black geven het theatrale spektakel samen met historische missiebeelden op een immens groot LED-scherm een diepere lading. Het is een imponerende show die het draagvlak voor de krijgsmacht hopelijk verder vergroot. Want behalve een presentatie van de militaire muziek in al haar veelzijdigheid, is juist dát een belangrijke missie van het militaire muziekfestijn. En dat is in tijden van een verslechterde internationale veiligheidssituatie geen overbodige luxe.

Opvallen

Een show voor de taptoe maken is ieder jaar weer een heerlijke creatieve uitdaging, vindt eerste luitenant Maarten Pijnenborg. Al dertig jaar is hij de voorman van het taptoe-team binnen de luchtmacht. “We proberen altijd op te vallen en spectaculaire dingen te doen. Binnen het budget dat we hebben, krijgen we alle vrijheid van ‘de baas’. Dat is supergaaf.” Pijnenborg vertelt glunderend over die keer dat de saxofonist al spelend met een parachute uit de lucht komt ‘vallen’ en precies op zijn stoel in het orkest landt. De editie waarbij het combo in een ruimteschip komt aanvliegen, is ook memorabel. “We spelen altijd moderne muziek, aan marsen doen we niet”, benadrukt hij het eigentijdse karakter van de optredens.

Het moeilijkste deel

Spectaculaire ideeën aan de bar verzinnen – want dat is vaak hoe het gaat – is niet het moeilijkste deel van de voorbereidingen. Dat snapt menig leek vast ook wel. Het zit ‘m in de productie en uitvoering van die ‘hoe krijg je het weer bij elkaar verzonnen’-ideeën. Maar Pijnenborg gaat er goed op om het jaar na jaar weer voor elkaar te krijgen. Het team begint dan ook op tijd, zelfs al daags na de laatste taptoeshow. “Ons combo – de drummer, gitarist, basgitarist en toetsenist – vormt het hart van ons orkest, daaromheen vlechten we de show”, vertelt Pijnenborg. Ditmaal is dat dus op en rondom een F-16.

Soundtrack voor vliegers

Muziek op maat schrijven voor een orkest is een lastige klus. Daarvoor werkt het Orkest Koninklijke Luchtmacht samen met een vaste pool van arrangeurs. De opdracht is een soundtrack voor vliegers maken, bestaande uit stoere en krachtige nummers die vliegers aan hun missies doen denken. Ook moet er een respectvol moment in zitten om gesneuvelde collega’s te herdenken. “Je moet het hele stuk zo componeren dat het een vol geluid heeft, dus met veel musici, want Ahoy is groot. Kleine bezettingen werken daar niet”, weet kapelmeester Pijnenborg.

Uitzoeken en regelen

Terwijl arrangeur Chris Muller de muziek schrijft, is de eerste luitenant met zijn team al druk bezig met het decor, het uitzoeken van beeldmateriaal voor de videowall en het regelen van een echte F-16. Zelfs dat laatste lukt. Met hulp van techneuten van Vliegbasis Volkel weten ze een oud toestel in drieën te splitsen en gereed te maken voor de show. “Het is geweldig hoe het vliegtuig op de muziek in elkaar wordt geschoven”, zegt een opgetogen Pijnenborg.

Choreografiepuzzel

Maar dan de choreografie, minstens zo’n uitdagende creatieve puzzel. “Die bedenk ik met behulp van Lego-poppetjes”, onthult Pijnenborg. “Ik plaats ze voor me op een grote tafel, zet de muziek aan en dan verzin ik de patronen. Zo doe ik het al sinds 1994.” Een speciaal computerprogramma heeft hij ook weleens geprobeerd, daarvoor volgt de luitenant ook een cursus, “maar ik vrees dat ik voor die technologie te onhandig en te ongeduldig ben. Ik raakte steeds het overzicht kwijt. Dan vroeg ik me af ‘heb ik nou iedereen?’” Pijnenborg heeft alle Lego-figuren genummerd. In een Excel-bestand schrijft hij op welk nummer waar staat bij welke maat. “De muzikanten schrijven dat zelf op hun bladmuziek en zien zo wanneer ze naar de volgende opstelling moeten lopen.”

Uitproberen of het werkt

Als het muziekstuk er eenmaal goed inzit, kunnen de repetities inclusief choreografie beginnen. “Daarmee starten we zo’n drie weken voor de eerste show”, vertelt Pijnenborg rustig. Uit ervaring weet hij dat ze daarmee voldoende tijd hebben. “We oefenen de choreo eerst op een zelfgemaakte geluidsopname van het stuk. Als we de te lopen patronen onder de knie hebben, pakken we de instrumenten erbij. Ook dat is even uitproberen of het werkt en niemand met zijn instrument tegen de ander aanloopt.” De laatste twee repetities vinden plaats in Ahoy, daar moet alles samenkomen qua timing. “Drie dagen voor de eerste show krijgen we een uur om het optreden te oefenen, dan wordt ook het geluid en licht goed afgesteld. Daarna volgt nog één generale repetitie met alle deelnemers een dag voor de show. Daarna zijn we klaar voor het echte werk.”