Cluster Afstoot van Woensdrecht begeleidt onderhoudsproject in België
Een flightline vol met Nederlandse F-16’s. Jarenlang een vertrouwd beeld dat nu alleen nog bij 312 Squadron op Volkel te zien is. Én op het Belgische vliegveld Charleroi. Want daar zorgt een team van Sabena Engineering samen met personeel van het Cluster Afstoot van 980 Squadron dat buiten dienst gestelde Nederlandse F-16’s een nieuw leven krijgen: in Roemenië bij het European F-16 Training Center (EFTC).
Tekst en foto’s: Arno Marchand
Als de opleiding en training van Nederlandse F-16-vliegers op Tucson in Arizona in de zomer van 2022 ophoudt, lijken de toestellen die daar worden gebruikt eerst verkocht te worden aan Draken International. Dat bedrijf wil ze gebruiken voor ‘red air’-vluchten voor de Amerikaanse strijdkrachten. De F-16’s worden overgevlogen naar Lakeland in afwachting van de afronding van de deal. Vanaf het moment dat de toestellen bij Draken staan, wordt ook het Cluster Afstoot van 980 Squadron bij dit project betrokken. Dat wordt ingeschakeld door COMMIT dat over de afstoot van alle defensiematerieel gaat.
Heen en weer
“De toestellen waren nog Nederlands eigendom. Daarom stonden ze in afgesloten deel van de hangar: een stukje Nederlands grondgebied in Amerika”, vertelt sergeant-majoor Robert Bernards. “Maar omdat ze afgeschermd stonden, mocht er dus ook geen onderhoud worden uitbesteed. Het zuurstofsysteem en alle batterijen moesten wel iedere twee weken onderhouden worden.” “Daarom is ‘980’ in die tijd veel heen en weer geweest”, vult sergeant-majoor André Weijers aan. “Wij deden daar de inspectie en het onderhoud. Zo vonden we ook een kabelboom waarvan een aantal draden blootlagen. Collega Tom Ritmeester heeft dat echt supernetjes gerepareerd.”
België
De deal met Draken gaat uiteindelijk niet door en eind vorig jaar wordt besloten dat de F-16’s beter naar ‘huis’ kunnen komen om ze hier vliegwaardig te houden voor welke volgende bestemming dan ook. Ruimte om dat te doen is er in Nederland echter niet, maar wel bij Sabena Engineering op Charleroi in België. Daar komen uiteindelijk zestien Nederlandse F-16’s terecht waarvan elf uit de Verenigde Staten en de andere van Volkel waar ze al in opslag stonden.
Het bedrijf is geen onbekende voor de luchtmacht. Al jarenlang gaan er Nederlandse F-16’s voor modificaties en onderhoud naar deze Belgische faciliteit, die dit type bijvoorbeeld ook voor de Amerikaanse luchtmacht in Europa onderhoudt.
Monitoren
Het werk aan de vliegtuigen in België start afgelopen januari. Dat zijn bijvoorbeeld de zoveeldaagse inspecties, afhandelen van correctieve klachten, maar ook faseonderhoud dat sommige toestellen moeten doorlopen. “Sabena Engineering doet negentig procent van het werk”, geeft eerste luitenant Stan Feijen aan. Als Hoofd Product Verantwoordelijke Eenheid (H-PVE) van het Cluster Afstoot van het Logistiek Centrum Woensdrecht geeft hij sturing aan het project in Charleroi. Dat doet hij samen met majoor Remy Jacobs van Progam Management die in Roemenië de honneurs waarneemt, samen met majoor Herman Hodes van COMMIT. Sabena Engineering kan veel, maar niet alles. Zo staan alle onderdelen van de Nederlandse F-16’s geregistreerd in SAP en dat systeem gebruiken de Belgen niet. Feijen: “We zijn techneuten, maar in België zijn we er vooral om de administratie bij te werken en de voortgang te monitoren. Daarvoor zijn we iedere paar weken hier met een aantal man. En dat is nodig want we lopen tegen vele – technische – uitdagingen aan. Maar die worden door goed teamwork met Sabena opgepakt. Het is fijn samenwerken met hen.”
Voor elkaar
Een van de zaken die Sabena Engineering ook niet kan uitvoeren, is onderhoud van de vliegveiligheidsuitrusting (VVU) zoals de schietstoel en de parachutes. Gelukkig kan 980 Squadron daarvoor terecht bij de collega’s op Volkel, maar die kunnen met nog maar één squadron F-16’s ook niet alle extra werk aan. Feijen: “De oplossing daarvoor vonden we op Kleine-Brogel. De Nederlandse luchtmacht heeft in het verleden veel voor de Belgische Luchtmacht gedaan en zo doen we vaker dingen voor elkaar. Nu kunnen zij wat voor ons doen en wordt de spreekwoordelijke rekening mooi vereffend.”
Volkel is trouwens ook de werkplek voor het Cluster Afstoot. “In België zorgen we voor de instandhouding, op Volkel is instandhouding én ontmanteling van vliegtuigen ons dagelijks werk”, legt Feijen uit.
Roemenië
Met zoveel toestellen in opslag in België en de wens van Oekraïne om over F-16’s te kunnen beschikken, wordt er in 2023 veel gespeculeerd over de bestemming van de exemplaren op Charleroi. Die knoop wordt afgelopen 20 augustus doorgehakt als minister van Defensie Kajsa Ollongren bekend maakt dat Nederland een aantal F-16’s beschikbaar stelt voor het European F-16 Training Center (EFTC) dat in Roemenië wordt opgericht.
En zo staan er op 7 november zeven F-16’s klaar op de flightline van Charleroi, waarvan er zes gepland vertrekken naar Roemenië. Het launchen van zoveel vliegtuigen tegelijk is echter teveel voor Sabena Engineering. Daarom roept 980 wederom de hulp in van 312 Squadron dat vier crewchiefs levert. Ook de meeste vliegers komen bij 312 vandaan, aangevuld met enkele stafvliegers. Bij het opstarten krijgt eerst een later een tweede toestel een ground abort. Dat duo blijft toch nog liever even bij Sabena Engineering en gaat bij een volgende batch mee. De volgende levering van vijf stuks staat voor 19 december op de planning.
Uitgesteld afscheid
Een van F-16BM’s die niet vertrekt is de J-882. Met dat toestel heeft crewchief van 312 Squadron sergeant 1 Alex Franke een bijzondere band. Die ontwikkelt hij vanaf 2010 op Volkel bij zijn plaatsing bij 312. “Ik heb eigenlijk altijd met tweezitters gewerkt, en deze werd toevallig aan mij toevertrouwd.” Het blijkt een van de laatste tweezitters van de operationele luchtmachtsquadrons. Na afloop van de first aircraft arrival van de F-35, op 31 oktober 2019 op Vliegbasis Leeuwarden, heeft Franke de taak de J-882 voor te bereiden op een hooggeplaatste bezoeker. “De CEO van het F-35-programma, driesterrengeneraal Erick Fick, vloog met deze dual naar Woensdrecht. Dat zou mijn laatste launch van het toestel zijn, want tijdens het uitfaseringstraject F-16 is de J-882 ontmanteld.” Het toestel gaat per schip naar Amerika om – weer in elkaar gezet – de laatste vlieguren op te maken bij de F-16-opleiding op Tucson. Dat gebeurt, Franke schakelt ondertussen over op de F-35, maar komt door veranderingen in opleidings- en werkschema door corona toch weer op de F-16 te werken. Zo staat hij met drie collega’s begin november op de flightline van Charleroi. Uiteraard bij ‘zijn’ 882. “‘Die is van mij’, dacht ik. Gisteren alles goed nagekeken en er was niets aan de hand. Dat het toestel dan toch een ground abort krijg, daar baal ik wel echt heel erg van. Hij wil blijkbaar niet bij me weg.” Het ‘no go-lampje’ van de motor brandt en dat kan een serieuze klacht betekenen. Daarvoor neemt Sabena Engineering het toestel weer behandeling. “Ik hoop er bij de volgende launch weer bij te zijn”, besluit Franke. “Misschien is drie keer dan wel scheepsrecht.”
