Training eventuele evacuaties met C-130

Luchtmachters en mariniers oefenen samen op Cyprus

Oefenen, oefenen, oefenen. Zo lang er geen echte evacuatie-operatie op het programma staat in Cyprus, trainen de aanwezige luchtmachters en mariniers deze wijze van optreden. Vorige week namen de eenheden gezamenlijk deel aan twee oefeningen met de C-130. Eenmaal in het donker en eenmaal overdag trainden ze een zogeheten Non-combattant Evacuation Operation (NEO) uit een fictieve luchthaven in het Midden-Oosten.

^{Tekst: kapitein Henny de Boer I Foto: sergeant-majoor Cristian Schrik}

Om iedereen voor te bereiden op ‘het ergste geval’ zijn er allerlei uitdagingen opgeworpen in het scenario: gewonde evacuees, dreiging en bijzonderheden met identiteitsbewijzen. De eenheden staan stand-by in Cyprus voor eventuele evacuaties van Nederlandse paspoorthouders vanwege de onrust in het Midden-Oosten.
Een van de beide loadmasters van de C-130 van 336 Squadron steekt zijn duim omhoog naar de wachtende mariniers op het platform: ze mogen instijgen. Tientallen mariniers met zware bepakking lopen in twee rijen het transporttoestel in. Zij worden even later afgezet op een ‘luchthaven in de regio’ om een evacuatieoperatie uit te voeren van een specifieke doelgroep die zelf het betreffende land niet meer kan verlaten. Net zoals bijvoorbeeld in werkelijkheid gebeurde in Soedan en Kaboel.

Controleposten

Wat de mariniers precies gaan doen op deze luchthaven? Ze richten er meerdere controleposten in om zoveel mogelijk mensen veilig naar het toestel te begeleiden dat hen naar Cyprus zal brengen. Een Snel Consulair Ondersteuning Team (SCOT) van Buitenlandse Zaken reist ook mee om de identiteitsbewijzen van de evacuees te controleren. Aan de flightcrew van de C-130 en extra bemanning in het vrachtruim de taak om alle evacuees via een luchtbrug veilig naar het Europese eiland te loodsen.

Landing zone

Voorafgaand aan de oefening plannen de teamleiders van de eenheden samen de oefen-NEO in de mission planning cell, het kloppende hart van de operatie. Aan de muren van de ruimte hangen allerlei kaarten en op whiteboards staan onmisbare aspecten van het optreden beschreven. Kapitein Niels is als vlieger nauw betrokken bij het uitgebreide joint planningsproces. “Bij een NEO worden mensen verplaatst van een onveilig naar een veilig gebied. Bij het maken van het plan letten we op een aantal factoren zoals het terrein, de dreiging, landing zone, te bereiken effecten en samenwerkingsverbanden. Op basis van deze factoren wordt een plan gemaakt waarbij risico’s worden geminimaliseerd en binnen het acceptabele vallen. Als het plan vorm begint te krijgen, besteden we aandacht aan mogelijke what if-scenario’s en verzinnen we hierop een antwoord.” De kapitein noemt de NEO-oefeningen nuttig. “Als je de hele operatie samen met alle eenheden doorloopt, zorgt dat voor diepgang. Je kunt echt op details gaan plannen, waardoor wij als detachement zo goed mogelijk voorbereid zijn.”

In paniek

Boos, ongeduldig, in paniek of ernstig gewond. De ‘evacuees’ op de luchthaven bieden genoeg uitdaging tijdens de oefeningen. Senior medical officer (SMO) kapitein Yildiz Dumas kijkt toe bij de medische casussen om de kwaliteit van de medische keten te bewaken. Dumas instrueert de ‘patiënten’ hoe ze zich moeten gedragen, om vervolgens te controleren of de eenheden hierop adequaat reageren. Normaal gesproken is ze vliegerarts, maar ze heeft ditmaal een andere taak. “Normaal doe ik alleen de Aeromedical Evacuation [AE, red.]. In deze nieuwe taak krijg je veel meer mee van het militaire optreden. Je zit in briefings met intell, mission planning en commandanten. Ik ben hier op medisch gebied de ogen en de oren van de Directie Operaties in Den Haag. Zo leer je dus veel meer collega’s kennen en zie je het complete militaire plaatje. Dat is erg interessant.”

Verlopen paspoort

SCOT’ers Jopy Willems en Rolph Petra van Buitenlandse Zaken controleren de identiteitsbewijzen van de arriverende evacuees. De beide SCOT’ers kregen uitdagende casussen, zoals een verlopen paspoort of een typefout in een naam. Hun collega’s in Nederland doen ook mee aan de oefening, waardoor ze – net als in het echt – hen met de satelliettelefoon kunnen bellen om namen in de systemen te verifiëren. Willems blikt na afloop enthousiast terug. “De oefening was supernuttig. Het was heel leuk om met Defensie samen te werken. Binnen no time stond onze controlepost er. We werden helemaal ontzorgd. Dat was superfijn, want zo konden we ons volledig focussen op onze hoofdtaak: de ID-controle. De setting was zo levensecht, dat je meteen denkt: ‘dit is geen spel’. Ik heb er veel van geleerd.”

Steekwond

Kapitein vliegerarts Marvin krijgt tijdens de vluchten naar Cyprus met meerdere patiënten te maken. Onder andere met een evacuee met een ‘gebroken arm’ en een vrouw met een ‘steekwond’ in haar been. “Tijdens de oefenevacuatie hebben we vooral gefocust op de overdracht van de patiënten door de mariniers aan ons, daar hadden we afspraken over gemaakt. Wij zijn als medisch personeel speciaal geschoold voor optreden in de C-130, dus we oefenen dit vaker. Maar tijdens deze NEO-oefening heb je weer met andere variabelen te maken waarop we moeten inspelen. Zoals een vooraf onbekend aantal patiënten en minder handelingsruimte door de vele evacuees en/of mariniers.” 

Mensenstromen

Zodra de C-130 landt tijdens de oefen-NEO, rennen de leden van het Air Mobile Protection Team (AMPT) het toestel uit om de beveiliging rond de C-130 in te richten. Ook stijgen zij voor de terugvlucht als allerlaatste in. Het AMPT is verantwoordelijk voor de beveiliging van de kist en de crew. “Tijdens een NEO kunnen wij te maken krijgen met ongecontroleerde mensenstromen. Het is onze taak om ervoor te zorgen dat de gevarenzone rond het toestel niet wordt geschonden”, legt teamleider sergeant Mike uit.
Het AMPT heeft al vaker NEO’s geoefend met de C-130 en met helikopters, maar kleinschalig. “Dan doen wij de search en begeleiding van de evacuees op de luchthaven zelf.” Voor Mike was dan ook de grootschaligheid van deze NEO-oefening nieuw. “De mariniers hebben ditmaal de verwerking en beveiliging van de evacuees gedaan op de luchthaven. We hebben van tevoren onze optredens op elkaar afgestemd. Het was leerzaam om samen te werken en een andere manier van optreden te oefenen.”

Vlak voor vertrek van de laatste vlucht, krijgen ze ineens te maken met indirect vuur, waardoor de landingsbaan beschadigd raakte. “Wij moesten de crew in veiligheid brengen naar een afgesproken locatie. Dat was even hectisch, maar iedereen wist wat ‘ie moest doen”, blikt de sergeant terug. “Er kan elk moment wat gebeuren, daar zijn we op voorbereid. Je bent pas klaar als je weer veilig op Cyprus bent geland.”