Laatste F-16 verlaat 980 Squadron na groot onderhoud
Dat typerende geluid van de motor. De ontelbaar veel onderdelen die nauwelijks nog geheimen kennen, ze gaan het missen. De medewerkers van 980 Squadron nemen eind maart op Woensdrecht afscheid van de F-16, het toestel dat ze ruim 25 jaar in onderhoud hebben gehad.
Tekst: Evert Brouwer | Foto’s: sergeant-majoor Jan Dijkstra
‘Saudade, dat omschrijft ons gevoel het best’
De Fighting Falcon met staartnummer J-515 verlaat als laatste het Logistiek Centrum Woensdrecht (LCW), na een onverwacht lange finale opknapbeurt. “Schud de woorden gemis, heimwee en weemoed door elkaar en je komt in de buurt van wat het personeel voelt. In het Portugees is daarvoor een mooi woord dat het samenvat: saudade”, zegt commandant 980 Squadron luitenant-kolonel Elvis Pinto Teixeira. Mocht u het woord niet kennen: dat is niet raar want het staat op nummer 7 van de internationale lijst van moeilijk uitlegbare begrippen, direct na het woord ‘gezellig’.
‘De F-16 is een stukje van mezelf geworden’
Fado voor F-16
Om in Portugese termen te blijven, wellicht dat er ooit nog een levenslied komt voor de F-16: een fado. Het zou wat Bram van Hoof betreft best mogen. Het vliegtuig ging ruim 27 jaar ‘door zijn handen’ en dat heeft voor een innige band gezorgd. “De F-16 is een stukje van mezelf geworden”, bekent hij.
Bram begint in 1996 als vliegtuigmonteur bij Fokker Techniek, ook in Woensdrecht. “Dat was toen wel wat: een burgerbedrijf dat aan een militair toestel werkte”, blikt hij terug. Een gek idee: de oudste toen nog bij de luchtmacht vliegende F-16 was vijftien jaar eerder al begonnen aan zijn luchtmachtcarrière. Het is volgens beiden een wonder dat er, ook na alle zware belasting en operaties in onder meer Bosnië, Kosovo, Afghanistan, Iraq en Syrië, nog steeds met de toestellen kan worden gevlogen. Bram: “Het is een fantastisch toestel. Helemaal niet bedoeld om zó lang te vliegen, maar dat hebben we toch mooi voor elkaar gekregen.”
‘De medewerkers hier weten alles van het toestel’
Los op de cockpit
Begonnen als ‘inhuur’, is Bram van monteur en dock chief opgeklommen tot planner bij het Bureau Productiesturing- en Beheersing (BPB) van 980 Squadron. “Ik sleutel zelf dus niet meer. Mijn kennis van en de ervaring met de F-16 kan ik nu op afstand delen met de collega’s.” Hij mag dan langer zijn betrokken bij de F-16 dan zijn meeste collega’s, de beleving is niet uniek. “De medewerkers hier weten echt alles van het toestel, ze graven er echt in”, roemt luitenant-kolonel Pinto Teixeira hen. “Bij problemen weten ze vaak precies wat er aan de hand is. Bijna iedere monteur heeft wel een specialiteit. De een hoort direct als er iets is met de motor, een ander is weer helemaal los op de cockpit. Die zie je om 8 uur ‘s morgens naar binnen kruipen, om er bij wijze van spreken acht uur later uit te komen. Burger of militair, vast in dienst of inhuur maken bij 980 Squadron geen verschil. De taal van dit vliegtuig kent geen barrières. Iedereen verstaat het vakmanschap.”
‘We hebben te maken met vermoeid materiaal’
Ander toestel
De F-16 ondergaat in de loop der jaren heel wat veranderingen en is inmiddels een puzzel van tienduizenden stukjes, die eerst uit en dan weer in elkaar wordt gezet. “Het uiterlijk mag dan sinds 1979 nauwelijks zijn veranderd, zeker van binnen is het een heel ander toestel geworden”, weet Bram.
De eerste ‘update’ komt al begin jaren 80, bijvoorbeeld met het installeren van de zogenoemde drag chute, de parachute in de staart die de remweg voor het vliegtuig zo nodig met de helft reduceert. “Big tail, Falcon Up/Pacer Slip, de Mid-Life Update, Falcon Star/Pacer Amstel, Pacer Wing en Pacer ICCS”, somt Bram de onderhouds- en modificatieprojecten op. Soms ging het om relatief kleine aanpassingen, maar bij Pacer Amstel bijvoorbeeld moest er heel wat ‘gestut’ en verstevigd worden aan de romp. “Dat waren heel goede oplossingen, alleen zoekt de kracht op de romp dan gewoon een andere plek. Het frame is nu echt aan het einde van de levensduur. We hebben te maken met vermoeid materiaal.”
‘Voorlopig blijven er nog 24 F-16’s in de lucht’
Geprofiteerd
De klachten en problemen worden door die ouderdom steeds complexer. Tijdens een rondgang door de hangar wijst de commandant 980 Squadron op de J-515. Het toestel heeft een plekje tussen de helikopters gekregen, omdat de hangar voor de F-16’s al wordt verbouwd voor de F-35. Het toestel heeft iets meer dan een jaar op Woensdrecht gestaan. Ongebruikelijk lang. “Er leek bij de inspectie alleen iets met de huidbeplating bij de cockpit te zijn. Nadat de ongeveer 400 klinknagels waren uitgeboord en de plaat was verwijderd, bleek dat meer constructiedelen waren aangetast. Met alle betrokkenen hebben we uiteindelijk een kwalitatief hoogstaande reparatie kunnen uitvoeren, waar we als LCW trots op kunnen zijn. Vrijwel niets is hier te gek."
Met het CLSK en de Defensie Materieel Organisatie heeft het LCW er in al die jaren voor gezorgd dat de F-16's met slimme reparaties en modificaties konden blijven vliegen. "In sommige gevallen hebben onze partners binnen de F-16 Multinational Fighter Program (MNFP) – België, Denemarken en Noorwegen – geprofiteerd van onze inventiviteit”, verduidelijkt Pinto Teixeira. “Het belangrijkste is dan ook dat we die creativiteit weten te behouden en ongeremd blijven kijken naar oplossingen.”
De F-16 is vanaf nu een stuk van de geschiedenis van 980 Squadron. Tot de F-35 de taken volledig heeft overgenomen, blijven er 24 Fighting Falcons in de lucht tot de zogeheten end life of type. De techneuten op de Vliegbasis Volkel zijn er nu van. “Wat niet wil zeggen dat we op onze handen gaan zitten bij een groot probleem”, besluit Bram. “Als er een beroep op ons wordt gedaan voor HNA [hoger niveau assistentie, red.] helpen we natuurlijk.”
Op 30 maart werd het einde van het fase-onderhoud van de F-16 gevierd met de onthulling van een speciaal beschilderde staart. Niet op de laatst gecontracteerde F-16 (J-017), maar op de laatst vertrekkende (J-515).
