Aanvalstrein tegen vijandelijks subs

860 Squadron oefent onder druk

Onderzeebootbestrijding is weer hot. Contacten met de Russische onderwatervloot zijn tegenwoordig bijna net zo talrijk als tijdens de Koude Oorlog. En ook beschikken steeds meer kleinere landen over onderzeeboten. Bij 860 Squadron nemen ze deze opkomende dreiging uit de diepte heel serieus. Zo serieus dat onlangs op Maritiem Vliegkamp De Kooy voor het eerst in twintig jaar de zogenoemde ‘aanvalstrein’ van stal werd gehaald.

Vijandelijke subs zijn enge, onzichtbare, geheimzinnige sluipmoordenaars. Maar mede dankzij de NH90 zijn ze minder gevreesd dan vroeger. De vele sensoren van de maritieme gevechtshelikopter, waaronder de state of the art Helras sonar, maken het mogelijk urenlang met precisie een jachtgebied af te speuren. Deze uitrusting maakt de heli dé beschermer van de vloot, vindt luitenant ter zee 1 Johan. Beschik je volgens het hoofd operaties bij 860 over meerdere heli’s, dan is de (onderzee-)boot letterlijk en figuurlijk aan. “Door elkaar af te lossen, kun je met twee, drie eenheden een sub blijven binden en beletten dat hij in een afvuurpositie kan komen.” Volgens Johan valt en staat deze aanvalstrein met hoe snel een heli weer boven het jachtveld kan hangen. Herbewapenen en bijtanken gebeurt daarom onder tijdsdruk.

Afsnoepen

Om deze procedures veilig te trainen, maken de drie deelnemende Boord Vliegtuig Ploegen (BVP) van Squadron 7 en 860 gebruik van het zogeheten dummy dek op De Kooy. Dit zijn twee heliplatforms die de situatie aan boord van een M-fregat en een Landing Platform Dock nabootsen. Het zijn de gebruikelijke thuisbases voor een heli tijdens de jacht op volle zee. Met behulp van een cradle hangen drie man de twee 200 kilo zware Mark 46 dummy torpedo’s onder de kist terwijl twee man het toestel bijtanken. “Daarbij blijven de motoren aan en de propellers draaien, want opstarten kost veel tijd”, legt Johan uit. De gehele procedure neemt ongeveer een half uur in beslag, wat volgens de expert de richttijd is. Keer op keer oefenen, werpt vruchten af. Na verloop van tijd zie je dat de ground crew telkens een minuutje van de ‘pitstop’ weet af te snoepen. Er waren aan het begin wat schoonheidsfoutjes, maar gaandeweg de oefening verloopt de in vaktermen Running Rotor Refueling en Rearmament steeds beter. “Daar ben ik blij mee”, roept Johan. “Qua operationele gereedheid hebben we nog een lange weg te gaan. Dit is een veelbelovend begin.”

Next level

Niet alleen de betrokken BVP’s hebben baat bij de training. Ook de vliegers en tactical coordinators die de inzet van de heli bepalen, maken van de gelegenheid gebruik met torpedo’s te werken. “We werpen de wapens ‘om de hoek’ af”, zegt Johan gekscherend, doelend op het zeegebied onder de rook van Den Helder. Munitie live afwerpen, is volgens de specialist een next level experience. “Je wordt er zelfverzekerder van.” “In het echt een sub opsporen, is veel moeilijker dan in de simulator”, begint luitenant ter zee 1 Martin een nieuw hoofdstuk. Hij is hoofd Tactical Training and Evaluation bij Squadron 7. “Zo’n apparaat is heel beweeglijk en verandert vaak van koers en gaat langzamer, sneller of dieper varen. Dat levert een variëteit aan echo’s op. Daarentegen heb je er in de simulator maar één: of je hebt de onderzeeboot te pakken of niet.”

Klaar mee

Op zee worden de afgeworpen torpedo’s opgepikt door de bemanning van het duikvaartuig Cerberus. Dat klusje valt tegen, want het weer werkt niet mee. En dan is 200 kilo staal opeens heel lastig aan dek te hijsen. Het hoge zeetje zorgt er uiteindelijk voor dat slechts twee van de geplande zes torpedo’s worden afgeworpen. Bijkomend tegenvallertje is dat het afwerpmechanisme bij een van de torpedo’s niet goed werkt. In ieder geval is schipper sergeant-majoor Danny na een half uur aanmodderen klaar met de net gelanceerde torpedo. Door de hoge golven is het drijvende gevaarte in de buurt van het duikvaartuig nauwelijks onder controle te krijgen. De scheepsbaas besluit dat de assisterende Zodiac de lange pijp naar de Nieuwe Haven moet slepen, waar’ie in alle rust wordt opgetakeld.

Zoekbereik

Eenmaal aan dek beginnen chef uitzendploeg adjudant Eric van Velzen en zijn mannen van de Torpedowerkplaats meteen met het uitlezen. De kop bevat een elektronisch geheugen, dat ingestelde parameters omzet in stuurcommando’s. Die bepalen onder meer het zoekbereik, dito het -patroon en de maximale zoekdiepte. Ook slaat’ie informatie op over het afwerpen. Deze en vele andere gegevens zijn van groot belang voor instanties die zich binnen de marine bezighouden met onderzeebootbestrijding. Johan: “Het is van belang dat de voorgeprogrammeerde settings daadwerkelijk worden omgezet in commando’s. Dan weten we dat het systeem werkt, wat het vertrouwen sterkt. Ondanks alle technische snufjes blijft onderzeebootbestrijding mensenwerk.”