Leeswijzer

Netherlands East Indies Air Transport units of the Militaire Luchtvaart KNIL 

Het boekje met een flinke titel (het vervolg is namelijk: [Army Aviation Corps of the Royal NEI Army] and their aircraft in Australia and Java, 16 January 1943-1 November 1946.) is een interessante publicatie. Het gaat over een onderwerp waarover niet heel veel is geschreven: de luchttransporteenheden van de Royal Netherlands East Indies Air Force en later de ML KNIL. Daarover stond in het juli-augustusnummer van de Vliegende Hollander al een ‘Vervlogen Tijden’ die een tip van de sluier oplichtte. Het hele verhaal over dit onderwerp staat in dit boek, geschreven door Peter Boer. Het is oorspronkelijk een research paper en luchtvaartpublicist Theo Wesselink mag al deze papers van Boer uitgeven in boekvorm.

Het resultaat is een compacte publicatie waarin alle transporteenheden de revue passeren die zijn ontstaan op Australische bodem, zowel die in Brisbane als Melbourne, en later weer in Nederlands-Indië. Het boek start met een voorwoord en introductie, gevolgd door 4 ongenummerde hoofdstukken en sluit af met een conclusie, een voetnotenlijst en overzicht van gebruikte afkortingen. Het boekje in Engelse taal en klein lettertype zou zo een publicatie op groter formaat verdienen. Het is namelijk zeer verzorgd met – vanwege het formaat boek – relatief kleine zwart-witfoto’s en 5 in kleur van verrassend goede drukkwaliteit. Bijzondere vliegtuigen passeren de revue zoals een Douglas DC-5, Japanse Tachikawa Ki54 Soren en Mitsubishi Ki57 Topsy, maar natuurlijk ook (T)B-25’s, DC-3/C-47’s en C-54’s en Lockeed 12’s en Lodestars. Een belangrijk boek dat een gat vult in de militaire luchtvaartgeschiedenis van Nederland(s-Indië).

Werkpaard en vredesduif – De de Havilland D.H.89 Dragon Rapide en Dominie in Nederland en Indië

Ook een onderbelicht onderwerp in de Nederlandse luchtvaart is de geschiedenis van de de Havilland D.H.89 Dragon Rapide, dan wel de militaire uitvoering Dominie. De civiele en militaire levensloop van de Nederlandse exemplaren staat in dit lijvige boekwerk. Op tweederde ervan doet auteur Theo Wesselink de geschiedenis van de luchtmacht-Dominies uit de doeken. Die start al in WOII, op 7 juli 1944 op RAF Hendon met de vorming van de Dutch Communication Flight, die uiteindelijk in 1952 uitgroeit naar het huidige 334 Squadron. Na WOII worden de Dominies naast de inzet voor lichte transportvluchten, vooral bekend door hun inzet naar de Waddeneilanden in de winters van 1946-1956. Tijdens die zogenoemde IJsvluchten (zie de Vliegende Hollander van januari 2018) zorgen de tweemotorige tweedekkers voor de levenslijn met de geïsoleerde eilanden. Waarschijnlijk is maar weinig bekend dat ook de Dominies op uitzending zijn geweest. De minister van oorlog stelde er in 1948 4 beschikbaar voor de United Nations-missie in Palestina. Uiteindelijk gingen er maar 2, maar het was wel de eerste inzet voor de ‘luchtmacht’.

Met alle info die Wesselink verzamelde, gecombineerd met dagboekstukken en krantenberichten, is het een zeer lezenswaardig boekwerk. Na een woord vooraf en een ‘Ten geleide’ ontvouwt de geschiedenis zich in bijna 40 ongenummerde hoofdstukken en sluit het boek af met een overzicht van alle D.H.89’s en een lijst met geraadpleegde bronnen. Het is een prachtig verzorgd boek waarbij de fotokwaliteit zeker niet tegenvalt, ondanks minder luxe papier dan in het hierboven beschreven boek.

Onder de vleugels van Göttingen - Het Nationaal Luchtvaartlaboratorium in de Tweede Wereldoorlog

Het huidige Nederlands Lucht- en Ruimtevaartcentrum (NLR, voorheen laboratorium) bestaat al lang. In WOII heet het nog Nationaal Luchtvaartlaboratorium (NLL) en in mei 1940 krijgt het te maken met een dilemma: wel of niet meewerken met de Duitse bezetter. Het ‘Reichsluftfahrtministerium’ benadert het NLL in Amsterdam namelijk om voor het Duitse Aerodynamische Versuchsanstalt AVA in Göttingen divers onderzoek op het gebied van de luchtvaart te doen. De 2 instituten kennen elkaar al van voor de oorlog en zolang het werk maar ‘wetenschappelijk’ is, werkt het NLL mee.

Voormalige NLR-medewerker ir. Bram Elsenaar geeft in dit boek een zo compleet mogelijk overzicht van het NLL tijdens de Duitse bezetting en waarmee het instituut zich in die tijd bezighoudt. Zo wordt er gewerkt aan, naar later blijkt, geavanceerde Duitse vliegtuigprojecten. Tegelijkertijd zijn de commercieel directeur en een aantal medewerkers actief in het verzet en bereidt het NLL zich voor op de wederopbouw na de oorlog.

Het dikke boek is vooral om te lezen en wat minder om te kijken, gezien het relatief kleine aantal afbeeldingen. Het is een zeer interessante publicatie over toch weer een ‘nieuw onderwerp’ uit WOII, wat nog steeds goed past in het jaar dat Nederland stilstaat bij 75 jaar bevrijding. De publicatie is mede tot stand gekomen door de Stichting Behoud Erfgoed NLR. Gezien de dikte van het boek en de goede drukkwaliteit is de aanschafprijs zeker niet hoog.