‘Doen, durven, leren, kiezen, proberen en wat niet lukt accepteren’

C-LSK en Luchtmachtadjudant blikken vooruit op 2019

Een nieuw jaar waarin voor het Commando Luchtstrijdkrachten heel wat staat te gebeuren. Het herstel van de brede inzetbaarheid gaat door, net als de transitie naar de 5e generatie luchtmacht. Nieuw materieel stroomt in, en hopelijk ook voldoende nieuw personeel. Want dat is nog wel de grootste zorg. C-LSK luitenant-generaal Dennis Luyt en Luchtmachtadjudant Peter Massop blikken aan de hand van 10 onderwerpen vooruit.

1 Materieel

Luyt: “Als je kijkt wat er dit jaar allemaal staat te gebeuren, dan geeft dat een boel energie. Natuurlijk komt de F-35 waaraan we al zo lang werken en naar uitkijken, maar ook werken naar nieuwe Chinooks. De A330 MRTT en de Reaper volgen daarna. Maar de invoering is tegelijkertijd een hele klus, want al het andere werk gaat gewoon door zoals de missies waar onze inzet wordt gevraagd. Dat is onze core business. Puzzels dus die we met elkaar moeten oplossen. Dit vraagt inderdaad echt wel wat van de mensen en juist daar zitten de tekorten.”

2 Personeelstekort en keuzes

Luyt: “Bij een aantal squadrons is de bezetting best dun. We hebben 12 tot 15% vacatures. Het wordt dan ook een jaar waarin we verstandige keuzes moeten maken. Die ruimte geven we. Dus niet: ‘dit is het takenpakket, succes ermee, we gaan ervan uit dat u het allemaal redt’. Nee, we moeten een scherp gesprek voeren over wanneer we wat doen en met wie. En dus accepteren dat we af en toe iets niet doen. Op squadrons en onderdelen weten ze als geen ander wat de implicaties daarvan zijn, veel beter dan wij hier in die toren. Geef het aan in de lijn, op alle niveaus. Dan is er heel veel mogelijk.”

3 Herstel brede inzetbaarheid

Luyt: “Daarmee zijn we volop bezig en het wordt langzamerhand zichtbaar. Maar ruim 25 jaar bezuinigingen, reorganisaties en geldtekorten omzetten in herstel en groei, meer vliegen en succesvolle missies is een hele opgave. Herstel laat zich zien, maar we zijn er nog zeker niet.”
Massop: “De stemming onder het personeel verschilt ook per persoon. De één ziet het glas half leeg, de ander halfvol. Niet iedereen ervaart de effecten van herstel al. Als ‘jij’ te weinig collega’s of onderdelen hebt, bepaalt dát jouw beleving. We moeten dan ook realistisch zijn dat sommigen echt wantrouwen of het wel lukt. Want ‘ze’ roepen en beloven wel van alles, maar gaat het bij ons ook verbeteren?”

4 Perspectief bieden

Luyt: “Om beter voor het huidige en toekomstige personeel te zorgen, loop ik tegen 3 dingen aan. Een blok aan het been is het ontbreken van een CAO. Daar baal ik echt van. Het zorgt voor chagrijn. Zonder vingerwijzen, vind ik dat we een morele verplichting hebben om deze barrière uit de weg te ruimen. Dat betekent dat alle partijen over hun eigen schaduw heen moeten stappen om ons personeel over een lange termijn perspectief te bieden. Willen we een modern bedrijf zijn, dan hoort dit daar ook bij."

Het 2e is een vernieuwing van het personeelssysteem. Het huidige is bedacht in tijden van bezuinigingen. In tijden van groei dient ons dat niet meer. We moeten werkvormen bieden die het aantrekkelijk maken om bij de luchtmacht en Defensie te komen werken én te blijven.
Tot slot moet de stroperigheid van veel regels en controle uit de organisatie. Ook dat is helaas een erfenis uit de bezuinigingstijd. Ik wil meer ruimte voor commandanten om zelf beslissingen te nemen; een voorwaarde om te kunnen groeien.”

5 Onderofficiersbeleid

Massop: “Dit jaar zijn we vooral bezig om het personeel te ontwikkelen. Een belangrijk onderdeel daarvan is het onderofficiersbeleid. Defensiebreed was dat er al in 2005, maar onder mijn voorganger Fred Bruins kwam er een Beleidsvisie Onderofficieren CLSK. Die visie omschrijft de taken, verantwoordelijkheden en bevoegdheden van de onderofficier en moet nu realiteit worden, beleid dus. Dat wordt mijn grootste rol in 2019 voor zowel het huidige personeel als de nieuwe aanwas. En daarnaast de doorontwikkeling onderofficiersopleidingen. Daar heeft de KMSL onderzoek naar gedaan met onder andere een vragenronde op de onderdelen om zo beeldvorming te krijgen. Collega-onderofficieren konden daar aangeven wat er in de nieuwe opleidingen zou moeten zitten. Om dat te verwerken is het verzameld op de KMSL in een ruimte waarin rondom alle input van de onderdelen is te zien. Echt indrukwekkend.”

Luyt: “Het onderofficiersbeleid is dus van, voor en door onderofficieren. Het is niet zomaar een praatje van mij of de Luchtmachtadjudant. Het is echt iets wat zichtbaar wordt op alle velden. Ook komen er steeds meer officiersplekken die ingevuld worden door onderofficieren. Wij willen dat ook uitstralen: onderofficieren zijn prima in staat zelf leiding te geven aan grotere groepen mensen, wat voorheen door officieren werd gedaan. Onderofficiersbeleid is nadrukkelijk ook een pijler onder de 5e generatie.”

De weg naar de 5e generatie luchtmacht, hoe ziet die eruit? Bekijk het in deze video.

6 5e generatie luchtmacht

Luyt: “2 jaar geleden begonnen we met perspectief schetsen van de luchtmacht die we in de toekomst willen zijn. Maar hoe vullen we dat gat daar naartoe? Dat doen we met de zogenoemde bouwstenen. Afgelopen jaar is daaraan veel gewerkt met tastbare stappen zoals de Data Science Cell (DSC, red.): met big data en artificial intelligence voorspellend vermogen creëren. Dit jaar zetten we de eerste stappen voor het oprichten van een National Air and Space Center (Nasoc, red.). Best ambitieus, maar we móeten wel, bouwen aan die 5e generatie omdat al die nieuwe capaciteiten voor de deur staan. We kunnen ons niet permitteren daarin te aarzelen.”

7 Eigen initiatief

Luyt: “Centraal thema in de 5e generatie luchtmacht is informatiedominantie. Als je daarin mensen wat ruimte geeft, dan gebeurt er wat. Kijk naar het 306 Squadron. Nog geen vliegtuigen, maar ze zijn al een paar jaar bezig met opbouwen en analyseren nu al verkennings- en observatiemissies in een aantal crisisgebieden vanaf Leeuwarden. Data-analisten zijn nu zelfsturende teams, uitgevoerd en geleid door onderofficieren. Komt geen officier aan te pas. Hebben ze uit zichzelf opgezet, zonder moeilijke opdrachten vanuit de staf. Moet je kijken waar we nu staan. Dit is hét voorbeeld van mensen met initiatief en ondernemerschap die ons morgen beter willen maken dan we vandaag zijn Dat is ook 5e generatie luchtmacht”

8 F-35

Luyt: “Dat zie je ook bij de F-35 op Edwards. Onze deelname aan de testfase betaalt zich nu al uit. We hebben er heel veel geleerd, met vliegoperaties maar ook instandhouding en ondersteuning. Onderofficieren techniek bedachten bijvoorbeeld zelf ‘laten we ons eens anders organiseren’. Niet omdat ze de opdracht van mij hebben gekregen. Er zijn zoveel nieuwe ideeën ontwikkeld hoe we straks het 1e squadron op Leeuwarden kunnen inrichten. Ik kan dat vergelijken met andere landen die nu bezig zijn met de invoering en die niet deelnemen aan de testfase. Die worstelen veel meer met de vraag hoe ze dit wapensysteem introduceren. Deelname aan de testfase was echt een verstandig besluit.”

9 Space

Luyt: “We gaan ook onze eerste stappen zetten in de ruimte. Eind dit jaar hangt daar onze nanosatelliet. We hebben het nog nooit eerder gedaan, dus dúrven proberen. Onze mensen op Woensdrecht en in Dongen werken er hard aan, samen met de industrie en kennisinstituten. Space biedt zoveel mogelijkheden dat het onverstandig is die niet te benutten. Het moet een aanvulling worden op onze klassieke gereedschapskist van airpower. Dus niet alleen een klap uitdelen indien nodig. Daar zijn we goed in. Dat laten we al decennialang zien. Space is voor de komende tijd echt een proeftuin: kijken wat het ons oplevert.”

10 Adaptieve militair

Massop: “Die vrijheid om te doen en handelen, heeft mij gebracht waar ik nu als Luchtmachtadjudant sta. Ik kreeg ook geen opdracht van de C-LSK. Ik moest gewoon aan de bak. Dat is wat we met z’n allen nodig hebben: leren, doorpakken. Dat brengt ons naar de 5e generatie luchtmacht. De adaptieve militair – onderofficier of officier – overleeft. Jij bent baas over je eigen carrière. Eigen taken en bevoegdheden horen daar bij.”
Luyt: “We moeten bereid zijn dingen anders te durven doen, mensen daarvoor de ruimte geven en accepteren dat soms ook iets niets lukt. We zitten in een tijd dat er zoveel gebeurt en we zoveel kansen hebben. We hebben zo’n mooi team om dat mee te doen. Overal sterspelers. Dan denk ik, het komt wel goed met deze luchtmacht.”

Tekst: Arno Marchand