Dit artikel hoort bij: de Vliegende Hollander 12 | 2018
Special Operations Command
Binnen luchtmacht belangrijke rol voor SOF Air
Speciale troepen die met een verrassende aanval ineens een deur binnenstormen, de zogenoemde ‘door kickers’. Die vormen zéker een belangrijk deel van de Special Operations Forces (SOF). “Natuurlijk, maar SOF doet veel meer”, geeft generaal-majoor Theo ten Haaf aan. “Bijvoorbeeld militaire operaties die niet zichtbaar zijn.” Maar die specialistische militairen acteerden in Nederland tot nu toe niet onder 1 commando. Met de oprichting van Netherlands Special Operations Command (NLD SOCOM) vanaf 5 december wel.
In Nederland staat er 24/7 zowel een maritieme als een landmachtcomponent van de SOF paraat voor directe inzet. “Waarom?”, stelt Ten Haaf de vraag hardop. “Met de opkomst van het terrorisme, vooral na 11 september 2001, is het duidelijk dat er veel irreguliere tegenstanders zijn. Dus niet de klassieke legers van landen, maar groeperingen die niet alleen aan 1 land te koppelen zijn. Kijk maar naar de Krim. Welk leger voerde daar nou de strijd? Dat wordt hybride oorlogsvoering genoemd.”
‘Niet alleen gevechtseenheden, maar juist ook de “Command and Control” daarvan’
Mede om dit soort conflicten is er de afgelopen 10 tot 15 jaar een zeer duidelijke toename van de vraag naar SOF: “eenheden met een kleine footprint en groot effect”, omschrijf Ten Haaf ze. “Maar er is niet alleen vraag naar gevechtseenheden. Juist ook de ‘Command and Control’ daarvan. Dat was in Nederland versnipperd waardoor bijvoorbeeld, heel simpel, landmacht en marine met verschillend materiaal voor dezelfde taak werkte. Wij willen naar zoveel mogelijk gelijkheid in uitrusting, behalve waar diversiteit nodig is bijvoorbeeld lucht- of onderwateroperaties. Het NLD SOCOM zorgt voor de bundeling van alle nationale krachten op dit vlak en coördineert alles op het gebied van geheime opdrachten.” Maar NLD SOCOM wordt, naast inzet, de coördinerende autoriteit voor SOF plannen, behoeftestellingen, gereedstelling en evaluaties.
Kroonjuwelen
Luitenant-generaal Hans Wehren deed in zijn tijd als voorlaatste P-CDS onderzoek naar het oprichten van een NLD SOCOM. Het gaat om de gevechtseenheden Korps Commando Troepen (KCT) en de Maritime Special Operation Forces (Marsof). Ten Haaf omschrijft ze als de kroonjuwelen van respectievelijk de landmacht en de marine. “Dan heb je ook te maken met zaken als cultuur en trots. Dus, NLD SOCOM zet ze in, maar ze blijven gewoon eigendom van het eigen Operationeel Commando. Ik geloof in eenheid door verscheidenheid. Verschillen blijf je houden en mag je zelfs koesteren zolang we maar focussen op het SOF-product. Dat heb ik 10 jaar geleden met de oprichting van het Defensie Helikopter Commando ook gedaan. En dat is goed gelukt.”
Internationaal en SOF Air
Maar niet alleen op nationaal gebied is de bundeling van SOF van belang. Het NLD SOCOM maakt deel uit van de NAVO-poot op dit gebied. Samen met lead nation Denemarken en België bouwt NLD SOCOM een internationale expeditionaire commando voor de NATO Response Force dat in 2021 moet zijn opgeleid, geoefend en gecertificeerd.
‘De band tussen KCT, Marsof en 300 is al goed, maar we willen die nóg beter maken’
Binnen NAVO is er naast een groot tekort aan Command en Control-capaciteit ook een enorme behoefte aan ‘dedicated’ SOF AIR. Want naast ‘boots on the ground’ is daarvoor een 1 helikoptereenheid specifiek beoogd. Het 300 Squadron op Gilze-Rijen moet een zogenoemde ‘dedicated enabler’ worden die directe ondersteuning levert aan SOF. Ten Haaf: “De band tussen KCT, Marsof en 300 is al goed, maar we willen die nóg beter maken. De financiële middelen moeten er nog wel voor worden vrijgemaakt.” Daarnaast is er ook een wat minder diepgaande, zogenoemde ‘designated’ samenwerking met het personeel en de Chinooks van het 298, de C-130’s van het 336 Squadron en later MQ-9 Reapers van het 306 Squadron.
Geen ‘dare devils’
De kersverse generaal-majoor, 2 dagen voor de commando-oprichting werd hij bevorderd, kijkt vol vertrouwen naar het splinternieuwe commando in oprichting. Want met ruim 20 medewerkers zit de commandant op nog geen 30 procent van zijn uiteindelijke staf van 74. Die kunnen zowel nationaal als internationaal worden ingezet. “Met NLD SOCOM zijn we niet nieuw: Amerika, Denemarken, Groot-Brittannië, Noorwegen hadden het bijvoorbeeld al”, geeft Ten Haaf aan. “Maar navraag binnen Nederland leerde dat iedereen vindt dat we dit al veel eerder hadden moeten doen. SOF moet goed opgeleid, getraind en uitgerust zijn. Niet alleen man, maar ook vrouw is essentieel voor SOF. Human Intelligence bijvoorbeeld is zeer belangrijk. Zonder vrouwen in je gelederen krijg je de helft van de bevolking niet eens te spreken en dus ook geen info.
SOF-militairen zijn geen berkenboometers. Bij NLD SOCOM is er geen mindset van ‘dare devils’ die maar wat doen. Maar, we zijn niet bevreesd om risico’s te nemen. Dat doen we alleen zeer wel overwogen.”
SOF Air
SOF Air is ontstaan in WO II met onder andere de Special Air Service en de Long Range Penetration Group, beter bekend onder de naam Chindits Air Commando’s. In Amerika was een zelfde beweging gaande waaruit de Office of Strategic Services, de Special Operations Executive en de Air Commando’s voortkwamen.
Chindits, bestaande uit Britse en Indiase militairen, zagen onder andere actie in Birma, waar ze ver achter de vijandelijke linies de Japanners aanvielen. Ze werden gedropt door – voornamelijk – C-47 Sytrains en Dakota’s. Toen waren de aantallen nog groot. De eerste grote campagne in 1943 bestond ‘nog maar’ uit 3.000 zwaarbepakte (33 kilo) militairen. De 2 grote actie in 1944 telde liefst 20.000 SOF-militairen. Daarbij werd zelfs voor het eerst helikopters, Amerikaanse R-4’s ingezet voor reddingsoperaties.
Het is essentieel dat SOF-eenheden goed op elkaar zijn ingespeeld en niet ad hoc bij elkaar worden gezet. Als dat gebeurt, kan het heel erg misgaan zoals Amerikaanse Operation Eagle Claw in 1980 in Iran aantoonde, waarbij uiteindelijk 8 doden vallen.
Tekst: Arno Marchand
