Glazen bol in Mali

Luchtmachtkolonel leidt internationale inlichtingeneenheid

“Inlichtingen worden vaak in verband gebracht met de Russische KGB of de vroegere Oost-Duitse Stasi. De VN treedt echter op in landen met complexe conflicten en om militairen dan effectief in te zetten héb je die inlichtingen nodig.” Kolonel Mike Kerkhove is commandant van de All Source Information Fusion Unit (ASIFU). Vanuit Bamako heeft hij een 360 graden overview op Mali. Het verhaal van een gedreven inlichtingenman.

Voor de start van VN-missie MINUSMA besloot een aantal landen – waaronder Nederland, Duitsland en Zweden – om iets anders in te brengen dan een infanteriebataljon. Inlichtingeneenheid ASIFU werd geboren. De reden daarvoor is eenvoudig, meent Kerkhove. “Vroeger waren VN-soldaten scheidsrechter tussen voormalig strijdende partijen. Onder meer in Congo kwam men erachter dat de VN actiever op moest treden, inclusief gevechtshelikopters en zwaarder bewapende troepen. Om in complexe situaties effectief te kunnen opereren, wil je dan wél een zwaardere inlichtingencomponent.”

Briljant

Kerkhove is voor een flitsbezoek op Camp Castor in Mali. Hij praat er onder anderen met zijn Duitse collega’s van de Intelligence, Surveillance & Reconaissance-company. Die opereren met de Heron-drone, hun eyes in the sky. “Maar ik beschik over nog véél meer sensoren. Heb je even?” De commandant van ASIFU gaat verzitten, denkt even na. “Vanuit de Chinook kun je mooi met een grote lens fotograferen. Zelfs tijdens trooping. Zo’n kist vliegt 200 kilometer een bepaalde richting in en komt van alles tegen waarvan het belangrijk is foto’s te hebben. Voor de Apaches – met uitstekende middelen aan boord – gold dat natuurlijk eveneens. Maar ook het Salvadoraanse helikopterdetachement in Timboektoe doet lekker mee met hun Hughes MD500. Of de Portugezen met de C-130 Hercules. Een van mijn luchtfotografen heeft letterlijk 9 uur lang uit die kist gehangen. Briljant!”

Menselijke sensoren

Toch benadrukt Kerkhove dat het naast middelen vooral ook mensen zijn, waar vandaan hij zijn informatie haalt. “Iedereen is een sensor. Task Group Desert Falcon genereert natuurlijk een schat aan informatie, maar ook Non-Gouvernemental Organisations, Senegal Battalion, Togo Battalion, Bangladesh Transport Company, de Human Rights Division van de VN, Protection of Civilians-afdeling van de VN – ik kan nog wel een tijdje doorgaan. Daarnaast is de United Nations Mines Action Service een partner, want IED’s (improvised explosive devices, zelfgemaakte bommen, red.) zijn nog steeds de grootste veroorzakers van slachtoffers.”

Alles wat op het land en in de lucht wordt verzameld, komt samen bij ASIFU. Eenheden doen te velde een eerste analyse, en in Bamako wordt dat bewerkt. De inlichtingeneenheid past onder meer de politieke dynamiek toe op die data. En bij ASIFU hebben ze ook het grotere plaatje, van de religieuze tot de etnische dimensie.

Vinger op de zere plek

“Mijn hoofdwapensystemen zijn hoogopgeleide, jonge analisten”, vervolgt Kerkhove. “Zij kijken heel anders naar Mali dan een 48-jarige kolonel. Die jongelui – met bijvoorbeeld hun opleiding culturele antropologie, politicologie of rechten – leggen de vinger op de zere plek. Neem nu het ogenschijnlijk rustige Mopti. Veel mensen zeggen dat we daar geen actie hoeven te ondernemen. ‘Nee’, hoor ik die jongere garde dan zeggen. ‘Centraal-Mali is juist de sleutel tot het succesvol stabiliseren van het land. We zullen daar echt iets moeten gaan doen.’”

Ferrari

Kerkhove is gematigd enthousiast, wat hij zelf toeschrijft aan de factor tijd: “We worden soms vergeleken met een Ferrari die al wordt ingezet terwijl je de route eerst even met een Landrover had moeten verkennen. Vergeet niet dat we nog steeds in de eerste fase van de operatie zitten. Inlichtingen vergen tijd en geduld. Voor de commandanten van MINUSMA is dat moeilijk. Ik ben echter mijn database nog aan het vullen. Zie het als een schilderij met honderden vakjes met nummertjes en kleurtjes: ASIFU is het penseel dat nog steeds zoekt naar bepaalde tinten.”

Voorspellen

“Of ik concrete resultaten kan overleggen? Uiteraard! Voor de routes die de logistieke konvooien rijden, leveren we ‘dreigingskaarten’. Zodoende weet een commandant waar hij de grootste risico’s loopt op IED’s te rijden. En als MINUSMA een operatie in een bepaalde streek wil uitvoeren, vertelt ASIFU welke partijen ze daar aantreffen. Wij kunnen veranderingen aangeven – tot op de vlag van een strijdende partij. Of zien dat een checkpoint van eigenaar is gewisseld, of een gendarmeriepost in een dorp verlaten. En welke groeperingen zitten waar, en hoeveel mensen hebben ze? Want als je Facebook en Twitter moet geloven, zijn die aantallen enorm. Weet je, met behulp van inlichtingen breng je licht in de duisternis. En dan heb je ook nog eens de ‘glazen bol-functie’, zodat je hopelijk het onverwachte kunt voorspellen…”

Opkrabbelen

De ASIFU bestaat over een jaar niet meer als eigen eenheid, want de VN heeft besloten dat de eenheid beter op zijn plaats is op het hoofdkwartier in Bamako. “Dat doet tekort aan het concept”, vindt Kerkhove. “Persoonlijk verwacht ik een terugval in de kwaliteit van de inlichtingen. Daarna krabbelt dat vast weer op. Dat hoort bij een groeiproces. We zijn een experimentele eenheid en hebben dit 7 rotaties kunnen doen. Vroeg in de missie. Wellicht té vroeg in de missie. Maar de VN weet wat het kan opleveren. ASIFU heeft de weg gebaand voor inlichtingen en dát is geland.”

Tekst: kapitein Jaap Wolting
Foto’s: sergeant-majoor Gerben van Es