'The next best thing to flying'

Nederlanders in aansturingscentrum strijd tegen ISIS

Twee wanden met 5 enorme beeldschermen als was het een soort IMAX-theater, vormt 4 maanden lang het uitzicht van overste Joost. Hij zit dagelijks op de spreekwoordelijke eerste rij in het Combined Air Operations Center (CAOC) in Al Udeid. Deze vliegbasis in Qatar huisvest het aansturingscentrum van Operation Inherent Resolve (OIR). In het CAOC worden alle geallieerde missies boven Irak en Syrië nauwkeurig gepland, voorbereid en live gevolgd. Een portret uit het hart van de strijd tegen ISIS.

De uitzending van Joost is al even achter de rug. Begin dit jaar keert hij terug, tegelijk met de Nederlandse Air Task Force Middle East (ATF ME), rotatie 6. De bijdrage in Qatar is onderdeel van ATF ME en bestaat uit 4 personen: naast de functie van Joost is er nog een collega in dezelfde rol, een intell officier in de coalition intell fusion cell en een specialist op juridisch vlak. Die laatste ondersteunt bij het toepassen van het humanitair en het Nederlands oorlogsrecht. Alle Command and Control van een luchtaanval komt uit het CAOC. Hier vindt dus de planning, begeleiding en monitoring van alle geallieerde luchtaanvallen boven Irak en Syrië plaats.

Kraaiennest

In het CAOC is het een drukte van belang en met honderden beeldschermen is de vergelijking met een beursvloer snel gemaakt. “Maar dat is het zeker niet, want we hoeven geen zakendeals met elkaar te sluiten. Maar stil is het hier uiteraard ook niet.” De werkplek van Joost – als 1 van de coalitie-Liaison Officers (LNO’s) – is een bureau een paar rijen achter het crows nest. Dit kraaiennest, midden op de vloer van het CAOC, is het kloppende hart van de COD en het centrum waarvandaan de luchtoorlog tegen ISIS wordt aangestuurd. “Namens de commandant ATF kijk en beslis je hier mee over de Nederlandse wapeninzet”, geeft F-16 vlieger Joost aan.

Planning

“Nederlandse F-16 vliegers zijn goed in dynamic en deliberate targeting”, geeft Joost aan. “Bij het eerste pakken ze doelen aan die ‘oppoppen’ en ondersteunen ze grondtroepen als die daarom vragen: het close air support. Bij deliberate targeting, ook wel air interdiction genoemd, vliegen we vooraf geplande missies naar ISIS-doelen.”

Effectief

Aanvalsvluchten op ISIS-doelen worden per dag gepland in 4 blokken van 6 uur. Die dag- of nachtdiensten en wat daar tussen zit, roteren door de weken voor alle uitvoerende eenheden. Vliegt de ATF ME bijvoorbeeld eerst een week ’s nachts, dan is het de volgende week in de ochtend aan de beurt.

“Nederland is extreem effectief in het uitvoeren van de opgedragen missies”, geeft Joost aan. “Dat ligt aan een paar zaken: vliegers zijn zeer precies in het uitvoeren van hun taak. Ze zorgen voor zo min mogelijk collateral damage, onbedoelde nevenschade. Daarnaast kent Nederland een zeer korte beslissingslijn en is ons mandaat helder en heeft Defensie onze Rules of Engagement (ROE’s, aanvalsregels, red.) goed geregeld. Er is duidelijk lering getrokken uit conflicten uit het verleden waarbij militairen beperkter waren.”

Meekoken en -eten

Joost werkt normaliter bij de Directie Operatien in Den Haag waarvandaan hij de ATF ME stuurt en ondersteunt namens de Commandant der Strijdkrachten. “Dan is het leuk ook een tijd daarvan zelf deel uit te maken. Je kijkt niet alleen in de keuken, maar je kookt en eet ook mee. Werk in een CAOC heb ik nog nooit eerder gedaan en daarom is het super interessant. Het is niet vergelijkbaar met een CAOC van vroeger. Haast niet te geloven hoe precies je oorlog kunt voeren. Daarbij werk je met landen die net zo opereren als wij: Canada, Frankrijk, de USA. Maar als onderdeel van de internationale coalitie voeren we wel een nationale taak uit. Nederland opereert onder haar eigen mandaat met haar eigen ROE’s”

Joost was de 4e Nederlandse vlieger op deze positie in Qatar. “Heel interessant om deel uit te maken van iets wat wij als luchtmacht zelf niet hebben en kunnen. Ik had hier een fantastische tijd. Soms maak je erg lange dagen. Toen ik hier alleen zat heb ik een keer 27 uur onafgebroken op het CAOC gewerkt, maar dan wordt je daarna ook beloond met 2 hele uren slaap. En dan begint het gewoon weer opnieuw. Maar met 2 man is het werk prima te doen.”

Met het beëindigen van de AFT ME en de terugkomst van de F-16’s op Volkel op 30 juni, zit ook de Nederlandse aanwezigheid in Qatar erop waarover Joost zegt: “als je dan niet vliegt, is dit voor een vlieger wel de beste plek voor een uitzending.”

Tekst: Arno Marchand