Bliksem brengt minder donder dan gedacht

Belevingsvluchten F-35 geven omwonenden vliegbases prima toekomstbeeld

Een jaar lang keken omwonenden van de 2 toekomstige F-35 bases uit naar de belofte van de minister: “de F-35 komt naar Nederland om u, de omwonenden van de vliegbases Leeuwarden en Volkel te laten ervaren hoe het geluid van het toestel klinkt”. De minister hield woord en het 323 Squadron kwam precies volgens planning op maandag 23 mei in Friesland aan. Na het uitpakken, aansluiten en testen van alle systemen, gingen beide F-35’s op woensdag 25 mei voor de eerste missie boven Nederland – en tevens Europa – de lucht in.

Die belevingsvluchten staan eigenlijk ook gepland voor de woensdag, maar die dag is het weer slechter, noem het Hollands. “Dat apparaat kan uiteraard prima vliegen met slecht weer hoor, maar we wilden op beide bases ook de procedures voor mooi weer uitvoeren. Op die manier konden we een zo compleet mogelijk beeld geven.” Met deze verklaring haalt commandant vliegbasis Leeuwarden kolonel Denny Traas meteen een misvatting uit de lucht die tijdens het verblijf van de F-35 de kop op stak. (Social) media waren erg actief in de berichtgeving over het toestel. “Alles over het nieuwe jachtvliegtuig is interessant om te melden”, gaat Traas verder, “maar die berichtgeving klopt niet altijd. De uitleg die we als luchtmacht geven, werd echter snel en goed opgepakt.” Dat was net zo met de rondvlucht over Nederland. Ook die is een dag uitgesteld vanwege het slechtere weer. Traas: “Voor de F-35 geen probleem, maar dan kan niemand ‘m namelijk zien vanaf de grond.”

Objectief beeld

Om alle omwonenden de kans te geven om de F-35 goed te horen en ervaren, vliegt het toestel donderdagmiddag en avond zijn aankomst en vertrekprocedures op Leeuwarden en Volkel. “We willen de omgeving laten kennismaken, dus je moet van tevoren je tijden kenbaar maken. Bewoners moeten dan ook thuiszitten en inloggen om hun bevindingen te registreren.” Traas: Om te zorgen dat we een objectief beeld van het verschil in geluid kregen, vlogen een F-16 en F-35 afwisselend circuits op beide velden. Buiten de bases waren ook op 5 plekken microfoons geplaatst. Met de opnames daarvan kunnen wij kijken of de beleving van de omwonenden overeenkomt met onze kennis van het motorgeluid.”

Grommend

Het geluidsvolume is inderdaad iets harder, zo blijkt uit de metingen en enquête. Dat wordt echter als een zeer klein verschil ervaren. “Van tevoren was bekend dat de F-35 ongeveer 3 decibel meer geluid maakt, wat een factor 2 is ten opzichte van de F-16. Als je dat leest als omwonende, snap ik dat je je zorgen maakt. In de praktijk blijken mensen dat verschil echter amper waar te nemen. Jachtvliegtuigen maken geluid en dat valt min of meer in dezelfde categorie. Vergelijk het met Frisian Flag. Daarbij vliegen diverse tweemotorige toestellen waarvan de waarden vergelijkbaar zijn met de F-35. Maar ieder toestel heeft zijn eigen karakteristieken; bijvoorbeeld een hoger geluid als bij de F-16 en lager, donkerder, grommender bij de F-35.”

Betrokken

Om tot een meting te komen die door de omwonenden gedragen wordt, zijn zij door Defensie zeer betrokken bij de opzet van de belevingsvluchten. Er is een stuurgroep ingericht met vertegenwoordigers van de lokale Commissies Overleg en Voorlichting Milieuhygiëne, beter bekend als COVM’s. De stuurgroep heeft de minister geadviseerd hoe de meting in te richten. “Daarmee zijn dorpskernen, gemeentes en provincies volledig betrokken bij de belevingsvluchten”, zegt Traas. “Dat hadden we als Defensie niet netter kunnen doen. Sowieso is de band met de omgeving de laatste jaren steeds beter. Omwonenden beseffen waarom we geluid maken en dat het ergens om gaat. En vanuit de vliegbasis houden we zoveel mogelijk rekening met onze buren.”

“We hebben als luchtmacht echt veel moeten doen om de belevingsvluchten mogelijk te maken. Niet alleen het deployment zelf, maar bijvoorbeeld ook de aanpassingen aan de reminstallatie en veiligheidsmaatregelen. Dat is meteen ook het grote succes van deze operatie. De rest wat we met de F-35 hebben kunnen doen, was een zeer positieve spin off. Bijvoorbeeld ons eigen personeel al laten kennismaken met het toestel van de toekomst. Maar bovenaan staat dat de omgeving zich niet nog 3 jaar hoeft af te vragen hoe de F-35 klinkt. Wij zijn blij met de resultaten, want die zijn in lijn met wat wij wisten.”

Tekst: Arno Marchand