Heli’s boven de Sahel

Chinooks weer samen met Apaches inzetbaar

Bijna 2 maanden stonden de Nederlandse Apaches in Mali aan de grond. Na het omkomen van vliegers kapitein René Zeetsen en eerste luitenant Ernst Mollinger op 17 maart, werden alle vliegoperaties opgeschort. Sinds begin mei vliegen de gevechtshelikopters weer en ondersteunen ze net als de Chinooks de VN-missie Minusma in Mali, sinds 11 juli onder de vlag van Helidet 6.

De dood van de twee vliegers was een enorme klap voor de Apache-gemeenschap, zowel in Mali als op thuisbasis Gilze-Rijen. De missie ging ondertussen onverminderd voort, zij het zonder de inzet van de AH-64D’s van het 301 Squadron. Dat wil zeggen, ze vlogen niet, maar ze waren niet grounded. Bewust uiteraard, want hierdoor konden de gevechtshelikopters na afronding van het onderzoek naar de crash-oorzaak, direct weer missies uitvoeren. Anders zou met het aanvragen van clearance kostbare tijd extra verloren gaan. Ook de vliegers bleven ter plaatse en oefende zoveel mogelijk, zonder te vliegen uiteraard.

NAVO v/s VN

De belangrijkste taak van de Apaches is nog steeds verkenning en informatie verzamelen voor de VN. “Dit platform is daarvoor uitermate geschikt”, zegt luitenant-kolonel Hans Alferink, Commandant Helidet 5. “Apaches zijn de ogen en oren van de VN. De Chinooks worden met name ingezet voor Medevac-en luchtvervoer.” Hij geeft aan dat er een duidelijk verschil is met voorgaande inzetten van de helikopters in Afghanistan. “Daar vlogen we onder de vlag van ISAF, uitgevoerd door de NAVO en gemachtigd door de VN. Minusma is echter een zuivere VN-missie. Dat is anders. Het vergt bijvoorbeeld meer contacten via telefoon en mail. De VN heeft meer regels en procedures, waardoor het administratieve gedeelte groter is dan in Afghanistan.”

Onder vuur

Het Minusma-hoofdkwartier in Bamako geeft opdrachten voor alle helikoptervluchten in Mali. Daarvoor koopt de VN maandelijks vlieguren die worden uitgevoerd door Nederlandse helikopters, maar bijvoorbeeld ook die van Frankrijk die eveneens op Gao staan. Alferink: “Onze Rules of Engagement (gevechtsinstructies, red.) zijn vastgesteld door de VN. Commandanten van gevechtseenheden bepalen of het gebruik van wapensystemen noodzakelijk is.” Zoals gebeurt tijdens Helidet 4, wanneer VN-soldaten onder vuur liggen bij Tabankort. Waarschuwingsschoten van de Apache baten niet, waarop een Apache een Hellfire lanceert. Met succes. “Het was de eerste keer dat VN-troepen op deze manier een doel uitschakelden”, gaat Alferink verder. “Om verdere escalatie in de regio te voorkomen, stonden onze Apaches daarna tijdelijk op Kidal, 1 van onze 4 Forward Operating Bases.”

Voorbereiding

In Gao staan vier bemanningen beschikbaar voor evenzoveel Apaches, net als 3 bemanningen voor de Chinook voor dito exemplaren. “In de opstartfase van de missie doorliepen we allemaal de oefening ‘Hot Blaze’ in Spanje”, zegt Apache-vlieger kapitein Ruben. “Zeer nuttig voor ons, omdat we hier dagelijks met brown outs te maken hebben” vult Chinook-vlieger kapitein Wouter hem aan. Maar om Apache en Chinook samen met de Maritime Special Operations Forces écht als team te laten optreden, oefenen de drie entiteiten twee weken samen in Fort Hood in Texas en daarna nog in Nederland. De oefeningen ‘High Blaze’ en ‘Snow Blaze’ zijn geen onderdeel van de opleiding, hoewel beide vliegers het eens zijn over de wenselijkheid om Snow Blaze toe te voegen. Tijdens deze oefening leren bemanningen vliegen in slechte weersomstandigheden met weinig of zeer slecht zicht. In dat geval is de overeenkomst tussen sneeuw en zand groot.

Hitte en zand

Het trio Chinooks is operationeel inzetbaar sinds 15 september 2014, ten tijde van Helidet 3. Voor deze zwaargewichten is luchttransport de belangrijkste taak. Voor Medevac-doeleinden vliegen ze altijd samen met een Apache. In tegenstelling tot de gevechtshelikopters hebben de Chinooks geen airconditioning. Daarom draagt de bemanning vanaf Helidet 4 een speciale tweedelige flightsuit, gemaakt van Nomad; een dun, ventilerend en brandwerend materiaal. Niet zo gek, want vanaf april stijgt de temperatuur overdag naar 50˚C of hoger. Hitte is 1 ding, zand het tweede. Dat is vooral voor de helikopter zelf een uitdaging. Om de vele brown outs beter te kunnen doorstaan, zijn de tips van de rotorbladen bedekt met Erosion Protection Tape. Ter bescherming van de motoren is een Engine Air Particle Separator geplaatst voor de intake. Deze centrifuge verwijdert stof en zand voordat het de motor bereikt. De hoeveelheid zand die er na elke vlucht uitkomt, toon duidelijk de noodzaak van dit systeem. 

Verlengd

Tot en met juni klokten de Apaches als zo’n 1.400 vlieguren voor Minusma, de Chinooks bijna 800. En daar komen er nog veel bij. Eind 2015 zou de Nederlandse bijdrage aan Minusma ophouden. De politiek besloot echter de missie te verlengen tot eind 2016. Tot die tijd vliegen Apache en Chinook gezamenlijk hun missies boven de Sahel.

Tekst en foto’s: Frank Visser