Inkoop als strategisch wapen

Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen kijkt verder dan kosten

Conflicten in de wereld hebben vaak een maatschappelijke achtergrond waar de krijgsmacht met inkoopbeleid invloed op kan uitoefenen. Gebruik de miljarden die Defensie samen met internationale partners uitgeeft om producenten de juiste kant op te sturen vindt strategisch inkoper Kees Tazelaar.

Tot voor kort werd bij inkoop door Defensie voornamelijk gekeken naar de kosten. Maar daarin zit niet de prijs verwerkt die je op lange termijn als samenleving betaalt. Kinderarbeid, slavenarbeid, grondstoftekorten, afval en klimaat, het zijn allemaal bronnen voor onvrede die kunnen leiden tot conflicten. Indirect kun je als inkoper die spanningsbronnen verminderen door maatschappelijk verantwoord de markt op te gaan denkt Kees Tazelaar, strategisch inkoper bij DMO: “Defensie is een grote speler en kan, zeker binnen een internationale samenwerking, een verschil maken”.

Eisen stellen

Hoe je dat doet? Door in het programma van eisen van producenten te verlangen dat ze zo verantwoord mogelijk te werk gaan. Kan een bedrijf bijvoorbeeld de oorsprong van grondstoffen garanderen? Of een circulaire claim echt waarmaken? Dat betekent niet dat Defensie onmogelijke eisen gaat stellen. “Natuurlijk blijft onze operationaliteit voorop staan”, benadrukt Tazelaar. “We kunnen natuurlijk wel zeggen dat wij alles duurzamer en circulairder willen hebben. Maar niet ten koste van onze operationele capaciteiten.”

Strategisch effect

Kiezen voor duurzaam betekent vaak een bijkomend strategisch effect, bijvoorbeeld het zuiniger omgaan met energie in missiegebieden. “Je hebt lange aanvoerlijnen nodig en die zijn, blijkt uit Amerikaans onderzoek, gevaarlijk. Een op de acht doden tijdens missies komen door transporten met brandstof”, vertelt Tazelaar. “Als je dat gevaar kan reduceren door energie op te slaan of zonnepanelen te gebruiken, dan is dat gunstig. Je vermindert het gevaar door minder te verplaatsen en het scheelt kosten. Conventionele brandstof is duur en wordt steeds duurder want het raakt op.”

Europese samenwerking

De oorlog in Oekrainie versnelt die zoektocht naar duurzaamheidsaspecten, die niet alleen op klimaatgebied liggen maar ook op geopolitiek vlak. “Je wilt niet meer afhankelijk zijn van regimes als dat van Rusland als het gaat om energie. In Europees verband zie je dat nu ook landen veel makkelijker samenwerken om gezamenlijk in te kopen”, vertelt Tazelaar. “En bij inkoop hoort ook de uiteindelijk afstoot. We moeten veel meer in ons inkoopproces meenemen dat het belangrijk is om dat circulair te doen. Daarmee win je een hoop grondstoffen die je in eigen land houdt.”

Omdenken in inkoop

Hulpvaartuigen bij de marine die op duurzame brandstof varen, dienstauto’s op waterstof en accu, elektrische quads en motoren voor verkenning. Deels werken DMO’ers al aan Maatschappelijk Verantwoord Opdrachtgeven en Inkopen, alleen zit daar nog niet het label op meent Tazelaar. “We kijken met een technische blik naar vraagstukken zodat het operationeel iets oplevert. Tegelijkertijd biedt dat dus al positieve maatschappelijke ontwikkelingen en levert het een strategisch succes op. Het is een soort omdenken om dit bewust toe te passen.” In de nieuwe Defensienota wordt nadrukkelijk de aandacht gelegd op het verplicht stellen van duurzaamheidsaspecten bij leveranciers.

Positieve ontwikkelingen

“Het zou mooi zijn als maatschappelijk verantwoorde thema’s al in het begin worden meegenomen, wanneer nog de meeste keuzevrijheid bestaat en het budget nog niet is vastgelegd. Zodat de inkoper aan het eind van het keuzeproces niet met handen gebonden is”, aldus Tazelaar. Hij ziet wel positieve ontwikkelingen. “Binnen het management van DMO zie je de betrokkenheid groeien. Dat deed me goed. Ook omdat je daar mee jongeren kan aantrekken die veel met het onderwerp bezig zijn en iets willen bijdragen aan de wereld.”

Want werken als inkoper bij Defensie is volgens Tazelaar wel de top in het werkveld. “Het klinkt een beetje dramatisch maar de militair op missie moet werken met de spullen die wij inkopen en veilig terugkomen. Daarnaast: De Verenigde Naties hebben de Sustainable Development Goal vastgesteld, doelstellingen die zijn afgesproken om de wereld een betere plek te maken. Vrede en veiligheid, duurzame energie, circulaire economie en internationale sociale voorwaarden zijn doelen waar Defensie heel veel aan kan bijdragen.”