Fijne kwal

Sea Wasp zorgt voor meer veiligheid

De Saab Sea Wasp (Waterborne Anti-IED Security Platform) mag dan in de natuur een kwal zijn met dodelijk gif in zijn tentakels, Defensie kan met de gelijknamige onderwaterrobot in de toekomst juist heel veel goeds doen: explosieven lokaliseren, identificeren en mogelijk onschadelijk maken zonder gevaar voor duikers.

Nederland is het eerste Europese land dat het product van het Zweedse Saab Dynamics heeft aangeschaft. Onder andere de US Navy en FBI mochten al eerder met prototypes van de op afstand bestuurbare robot (Remotely Operated Vehicle, ROV) aan de gang. Defensie beschikt nu over de eerste productiemodellen. “De ervaringen van de Amerikanen zijn in onze Sea Wasp verwerkt”, weet projectleider namens de DMO, luitenant ter zee der eerste klasse, Menno van Laanen. “Ook wij gaan onze operationele ervaringen delen met Saab en andere gebruikers om de Sea Wasp te verbeteren. Zo levert de samenwerking veel winst op voor de gebruikers”.

Opleidingen

De 3 Sea Wasps werden vorige maand voor het eerst in Nederland te water gelaten bij de Defensie Duikschool en het Marinebedrijf in Den Helder. Toekomstige gebruikers - de Maritieme EOD Compagnie (Commando Landstrijdkrachten) en de Defensie Duikgroep (Commando Zeestrijdkrachten) - en een onderhoudsploeg van het Marinebedrijf, maakten tijdens de fabrieksopleidingen voor het eerst kennis met de systemen. Daarvoor was een tweetal instructeurs van Saab naar Den Helder gehaald. Jonas Johansson en Jonas Söderberg hebben in 2 weken tijd de eerste 6 gebruikers en 6 ‘onderhouders’ opgeleid.

Onderhoud

“Er is voor de systemen een onderhoudscontract afgesloten met Saab, maar het werk wordt in principe hier in Den Helder bij de Directie Materiële Instandhouding (DMI) van het Commando Zeestrijdkrachten gedaan”, aldus Van Laanen. "Het Marinebedrijf heeft alle kennis, kunde en apparatuur in huis om het onderhoud op alle niveaus zelf te kunnen uitvoeren. Het onderhoudscontract is met name afgesloten om, indien nodig, extra onderhoudscapaciteit in te kunnen schakelen, zeer specifiek fabrieksonderhoud te kunnen laten uitvoeren en de levering van reservedelen voor langere tijd te garanderen."

Het concept met een robotarm is afgeleid van de systemen die al worden gebruikt voor het opruimen van explosieven (IED’s) op het land. De Sea Wasp stelt een operator in staat snel, effectief en met minimaal risico voor personeel, op afstand handelingen uit te voeren aan mogelijke explosieven onder water.

Maar waarom doet deze 90 kilo zware ‘kwal’ nú zijn intrede? “De ontwikkeling van op afstand bedienbare land- en luchtsystemen gaat rap, maar dat geldt net zo goed voor op- en onderwatersystemen. Het werd dus ook voor de DDG en de Maritieme EOD Compagnie zaak daarin mee te gaan”, weet luitenant ter zee 2OC buiten dienst Cees Trommel. Deze autoriteit op het gebied van het bestrijden van explosieven onder water is speciaal uit zijn recente ‘pensioen’ teruggehaald. Het opsporen van explosieven is immers een van de belangrijkste taken voor de Sea Wasp. “Je kunt de bodem ermee afzoeken, maar dit apparaat spoort ook explosieven op die bijvoorbeeld onder de waterlijn tegen de scheepshuid zijn aangebracht.”

Meer missies

Dat is verre van de enige missie die de Sea Wasp wacht. Ook bij andere operaties is de met 2 camera’s en een sonar uitgeruste ROV een welkome aanvulling. Adjudant Berend Visser van het Kenniscentrum Onderwater Expertise: “Je kunt ook denken aan de inzet bij het zoeken naar drenkelingen of wapens die in het water zijn gegooid na een misdaad. Nu moeten we vaak nog met 10 man op een rij voetje voor voetje de bodem afzoeken.”

De Sea Wasp zorgt er dus voor dat de DDG en de Maritieme EOD Compagnie het werk ook remote uit kunnen voeren. Niet dat de duikers nu voor hun baan moeten vrezen. “Het is zeker niet zo dat de Sea Wasp de inzet van duikers uitsluit, maar het is wel een systeem dat voor meer veiligheid van onze mensen zorgt en een efficiëntere inzet van de duikers”, benadrukt Trommel.