Tekst ritmeester Arthur van Beveren
Foto Jarno Kraayvanger

Purple NECtar 2019 graadmeter militaire innovaties

Met zo’n 2.100 bezoekers was de belangstelling voor Purple NECtar dit jaar groter dan ooit. Van de organisatie werd naast innovatie ook flexibiliteit gevraagd. Een windhoos had de tent op de Vlasakkers bij Amersfoort zwaar beschadigd. Met een nacht doortrekken werd de boel hersteld en openden de poorten van het Defensie-innovatieplatform op IT- en simulatie-gebied. Het evenement is de perfecte graadmeter voor wat er speelt in dit domein.

Commandant der Strijdkrachten luitenant-admiraal Rob Bauer maakte het in zijn speech duidelijk. “We moeten de tegenstander voorblijven in techniek. Het tempo moet omhoog, anders doen we niet meer mee en zijn we minder relevant.” Robotica, simulatie, augmented en virtual reality en big data zijn de grote trends. Allemaal kunnen ze kostbare oefeningen goedkoper en realistischer maken. Maar ook veel gehoord: techniek moet niet een doel op zich zijn. Materieelgezien verdiepte zich in 5 interessante ontwikkelingen.

Student applicatie- en mediaontwikkelaar Frank Blankespoor (links) met zijn model van een autonoom bergingsvoertuig dat hij samen met andere studenten in de 3-daagse Bootcamp Robotica bouwde.

Bootcamp Robotica

In samenwerking met Knooppunt Techniek presenteerden MBO- en HBO-studenten de resultaten van de Bootcamp Robotica van Defensie. 60 studenten van verschillende scholen werkten 3 dagen lang aan militaire cases voor Defensie en leerden zo de krijgsmacht beter kennen (zie: (https://magazines.defensie.nl/defensiekrant/2019/06/01_robotica_06). 
Onder begeleiding van defensiepersoneel gingen zij aan de slag. Frank Blankespoor (17) doet de MBO-opleiding applicatie- en mediaontwikkelaar en bouwde met andere studenten een autonoom bergingsvoertuig. “Op de eerste dag kregen we een probleem gepresenteerd. Daarvoor moesten wij een oplossing op papier zetten en een prototype ontwikkelen. We kozen voor een zelfrijdend rupsvoertuig met een sterke magneet. Die kun je variabel instellen op basis van de grootte van het te bergen voertuig. Vergeleken met een kraan en grijper is een magneet minder kwetsbaar. Het is best vet om naar mogelijke oplossingen te zoeken. Eerst stond het voertuig op wielen maar in zwaar terrein bleken rupsbanden beter werk te leveren. Dat hebben we op de laatste dag aangepast.”

Verkenners proberen een nieuw systeem uit met touchscreens, verbonden aan de camera van hun Fennek verkenningsvoertuig.

Gadgets voor verkenners

Huzaren van Boreel stonden buiten bij hun Fennek verkenningsvoertuigen bezoekers te woord over de technische ontwikkelingen op en in hun pantserwagen. Het lage profiel van de wagen is doorbroken door een gepantserde camera, warmtebeeldkijker en laserafstandsmeter, de BAA-kop. Die is niet nieuw. Een noviteit is wel dat de beelden nu rechtstreeks naar de commandopost in het achterland kunnen worden doorgestuurd. Een hogere commandant kan op basis hiervan beslissingen nemen en doorgeven. 2 touchscreens en een kleine computerserver verwerken al die gegevens en doen het werk dat eerst door meerdere losse laptops werd gedaan. Dat levert ruimtebesparing in de altijd krappe verkenningswagen op. Observatieverslagen kunnen op een gedeelde schijf worden geplaatst. Wanneer de Fennek verbinding heeft pompt het systeem die data over. Om de afstand van de dataverbinding te vergroten zijn tests gedaan met een netwerkversterker in een drone die tussen het voertuig en de commandopost hangt.

Innovatiemanager John Stroosnijder van KIXS laat de Serverbox 175 zien. Het kistje werkt als platform voor een TITAAN-netwerksysteem voor 175 mensen. Vroeger was hier een 4-tonner met laadruimte voor nodig.

Klein, kleiner, kleinst

Het begon 2 jaar geleden met de Serverbox 35. Een server van 35 kilo die 35 dagen het mobiele ICT-netwerk van Defensie TITAAN voor 35 gebruikers kon faciliteren. Vroeger was daar een 4-tonner voor nodig met serverpark in de laadruimte. De box doet hetzelfde, maar dan in een draagbare minibehuizing. Kennis, Innovatie, eXperimenten en Simulatie (KIXS), onderdeel van het IT-bedrijf van Defensie JIVC, heeft niet stilgezeten en komt dit jaar met nieuwe prototypen waarvan de Serverbox 175 de laatste is. Grootste voordeel volgens innovatiemanager John Stroosnijder? “Het is een kant-en-klaar product, inclusief batterijen voor gebruik in het veld, dat zo uit de fabriek komt. De Serverbox 35 was handwerk. We bouwden het zelf uit verschillende onderdelen waardoor er nog flink wat werk in zat. Die tijd is over. Met de SBX 175 zet je in korte tijd op locatie een energiezuinig netwerk neer waar 175 mensen gebruik van kunnen maken. Een ideale oplossing voor een stafruimte. Samen met collega’s van het JIVC kijken we ook naar nog kleinere formaten servers en netwerkoplossingen om in bijvoorbeeld humanitaire noodsituaties toch verbindingsmiddelen te hebben.”

In de toekomst kunnen leerling-monteurs mogelijk gebruik maken van augmented realitybrillen die, terwijl ze naar een motorblok kijken, informatie over de verschillende onderdelen projecteren in het gezichtsveld.

Toekomstige schoolklas

Om het onderwijs over voertuigtechniek binnen Defensie beter aan te laten sluiten bij de belevingswereld van de leerlingen is sinds een half jaar een innovatieve pilot gestart. Volgens sergeant-majoor instructeur Jerzy van Dommelen van de School Techniek & Onderhoud in Soesterberg gaat het in deze Schoolklas van de Toekomst mede om het creëren van een betekenisvolle omgeving voor de leerlingen. “Zij moeten gemotiveerd worden echt iets te komen leren. We geven ze meer vrijheden. Mijn functie wordt meer coachend dan instructief”, legt Van Dommelen uit. “We bekijken wat voor mensen we in de klas hebben qua leerstijl en passen daar de werkvormen op aan.” Nieuwe technieken ondersteunen de instructeur. “In het project Voiture wat zich als eerste richt op monteurs van het nieuwe Vector commandovoertuig zullen de leerlingen bijvoorbeeld door het scannen van QR-codes op onderdelen meer informatie kunnen opvragen. De leerlingen voelen zich vrijer en worden gestimuleerd om zelf naar oplossingen te zoeken. Op het eind doen zij geen toets maar een proeve van bekwaamheid om het geleerde in de praktijk te laten zien.”

Adjudant Gerard van der Sangen van de RAS-eenheid bij 13 Lichte Brigade demonstreert de Milrem THeMIS, een autonoom rijdend hybride rupsvoertuig dat honderden kilo’s bagage door ruig terrein kan verplaatsen.

Autonome vrachtwagentjes

Om een infanteriegroep te ontlasten zijn autonome wagens een mogelijke oplossing. Bij de dit jaar gevormde Robot en Autonome Systemen (RAS) eenheid bij 13 Lichte Brigade zijn een rups- (Milrem THeMIS) en wielvoertuig (Rheinmetall Mission Master) als pilot in gebruik. Beide voertuigjes kunnen op afstand bediend worden met een joystick en volgen autonoom op basis van GPS een ingestelde route. De rijdende robots sjouwen honderden kilo’s aan tassen, munitie en voedsel mee maar zijn ook in te zetten als onbemande ambulances, verkenningsvoertuigen of zelfs wapensystemen. De volgfunctie laat de voertuigen automatisch in het gelid van een militaire groep rijden. Adjudant Gerard van der Sangen van de RAS-eenheid heeft er nu een aantal in beheer: “We hebben nu 2 wiel- en 6 rupsvoertuigen rondrijden. In de bevoorrading van vooruitgeschoven troepen kan zo’n klein wagentje een 4-tonner vervangen. Een autonoom voertuig is stil, wendbaar en heeft geen bestuurder nodig.”