Tekst ritmeester Djenna Perreijn
Foto Hans Roggen

'Niet op de blaren zitten'

Geen nare verrassingen achteraf, dankzij weloverwogen keuzes bij de aankoop, gebruik en onderhoud en de afstoting. Dat is het doel van Life Cycle Management (LCM). Geen nieuw begrip bij Defensie, maar wel één dat snel naar een nog hoger plan moet worden getild. Dat gebeurt tijdens de masterclass LCM, die inmiddels al 34 keer is gegeven. “Als je weet wat iets je waard is, kan je berekenen wat het mag kosten.”

Life Cycle Management: vrij vertaald het beheersen van de hele levenscyclus van een product, dienst of systeem. Bij Defensie wordt LCM gebruikt voor wapensystemen, zoals recent bij de keuze voor nieuwe onderzeeboten. LCM kijkt naar de 3 fases die volgens het concept belangrijk zijn: de aankoop, het onderhoud en gebruik en de afstoting. “Vroeger werden aankoop en afstoting als aparte projecten aangepakt, dat waren afzonderlijke werelden”, vertelt Mark van der Top, adviseur beleidsparticipatie systeemlogistiek.

Bij een lage aanschafprijs kan de volgende fase, de gebruiksperiode, weleens heel duur uitpakken als onderhoud bijvoorbeeld veel geld kost. “En is het daarna nog wel te verkopen?”, vult Johan Kerst aan, gastdocent en adviseur bij de internationale accountants- en adviesorganisatie KPMG. “Met LCM willen we verbinding maken tussen die 3 fases, zodat niemand achteraf op de blaren zit. We willen maximale inzetbaarheid over de gehele levensduur, elke euro moet leiden tot maximale support aan defensie-operaties. Het dreigingsniveau is hoog en we hebben een hoge claim op inzetbaarheid. LCM is dus nodig omdat we meer en sneller moeten leveren. De levenscycli van systemen worden steeds korter en de betrokkenheid van IT groter. Met LCM houden we rekening met die nieuwe aspecten.”

‘LCM is nodig omdat we meer en sneller moeten leveren’

Mark van der Top is adviseur beleidsparticipatie systeemlogistiek bij DMO en organisator van de masterclass LCM. “De waardering is hoog, we behalen steeds een rapportcijfer tussen de 8 en 8,5.”

Complexe samenwerkingen

6 jaar geleden organiseerde de directie Wapensystemen, onderdeel van DMO, de eerste masterclass LCM. “Er is nog best wat werk aan de winkel voor de hele werkwijze van LCM is ingebed in de organisatie. Alle betrokken disciplines hebben invloed op de kosten en de prestaties van wapensystemen.” Daarom is het volgens Van der Top zo belangrijk dat alle disciplines samenwerken: de operationele gebruikers, technici, logistiekelingen, inkopers en de beleidsmakers. “Als je een beslissing vanuit slechts één kant bekijkt, loop je stuk. Het is best complex als iedereen wat te zeggen heeft; de hele keten moet meewerken. Tijdens de cursus gaan deelnemers het gehele plaatje zien. Goed samenwerken lukt alleen als iedereen elkaars rol kent en accepteert.”

Johan Kerst heeft een achtergrond bij Defensie en is gastdocent bij de masterclass Life Cycle Management. Hij werkt als adviseur bij accountants- en adviesorganisatie KPMG.

‘Als je een beslissing vanuit slechts één kant bekijkt, loop je stuk’

Lappendeken

LCM gaat dus een stuk verder dan een kosten-batenanalyse. Van der Top: “Het draait steeds om een lappendeken van complexe beslissingen.” Als de behoefte binnenkomt bij DMO, vindt er een overleg met stakeholders plaats. “Dan bekijken we welke disciplines betrokken moeten zijn en denken we na over de aanschaf, reserveonderdelen, bijbehorende opleidingen, voorzieningen in onderhoudsgarages, noem het maar op.”

Naast besparing heeft LCM-gebruik bij Defensie volgens de heren andere grote voordelen. Kerst: “Als je weet wat iets je waard is, kan je berekenen wat het mag kosten. En door weloverwogen keuzes te maken, zijn behoeften goed te onderbouwen. Ook wanneer meer geld nodig is, kun je eenvoudig laten zien waardoor dat komt omdat alles vooraf is doorgerekend en goed is bijgehouden. Stakeholders zoals toezichthouders willen bijna continu betrokken zijn. Met LCM integreren we dat direct.”

Elke masterclass telt zo’n 20 deelnemers. Volgend jaar krijgen onderwerpen als veiligheid, compliance en data een nog prominentere rol in de inhoud.

Cursisten

In de afgelopen 6 jaar hebben meer dan 500 cursisten hun certificaat gehaald. Daar komen jaarlijks 75 tot 100 defensiemedewerkers bij. Van der Top: “Mensen komen met een bak aan ervaring in hun eigen discipline. Hier krijgen ze het integrale beeld. Zo kan een techneut inzien hoe het er bij contractvorming aan de beleidskant aan toegaat. En andersom waarom bepaalde techniek zo belangrijk is. We leren cursisten hoe levensduurkosten geminimaliseerd worden, terwijl de prestaties van wapensystemen zo hoog mogelijk blijven.”

Jorrit Wagenaar

Procesmanager systeemlogistiek bij de Defensie Gezondheidsorganisatie (DGO)

“Ik ben de eerste op mijn afdeling die deze cursus volgt. Wat ik hier leer, probeer ik toe te passen op ons proces. DGO heeft geen wapen-, maar medische systemen. In de ‘witte zorg’, alle zorg in Nederland, zijn we al best ver met Life Cycle Management omdat we alles moeten verantwoorden aan de zorgverzekering. Dus dat dwingt ons. Maar in de ‘groene zorg’, zoals in missiegebieden, moeten we LCM nog duidelijk maken voor het personeel. Daar verantwoorden we niet aan verzekeringen en is er een andere manier van beslissingen nemen. De prijs is daar niet belangrijk, het moet gewoon snel en goed.”

'Ik leer hier dat we meer kunnen sturen dan we in de praktijk doen'

Carla Andela

Hoofd sectie Bedrijfsbureau bij het Kenniscentrum Wapensystemen en Munitie

“Wij schaffen bedrijfsmiddelen aan die duur zijn, maar denken te weinig na over wat het na de aanschaf kost. We zijn meer bezig met het rondkrijgen van budget voor de aankoop, terwijl we ook moeten kijken naar de gehele levensduur. In deze cursus krijg ik het totaalbeeld over hoe Defensie LCM moet gebruiken. Als bedrijfskundige vind ik het interessant wat beleidsmakers bedenken en wat dat vervolgens betekent voor de richting van de organisatie. Ik leer hier dat we meer kunnen sturen dan we in praktijk doen. We leveren wel informatie aan het hogere dek, maar geven te weinig bijsturing naar beneden. Alle partners moeten betrokken zijn.”

Majoor Armand Soeleman

Instandhoudingsmanager bij Materieel Logistiek Commando

"Ik vond het interessant om te zien hoe andere bedrijven LCM invullen, dankzij een bedrijfsbezoek en gastsprekers van binnen en buiten de organisatie. De Coördinerend Programmamanager (CPM) van de landmacht kwam onder meer langs om te vertellen hoe we informatie uit SAP kunnen halen en die kunnen gebruiken. Data waarvan wij niet wisten dat die in SAP beschikbaar zijn. LCM is een goed streven, vooral de samenwerkingsaspecten ervan. Ik merk dat wij, het MatlogCo, soms vergeten worden of dat we te laat aan tafel zitten om aan de voorkant nog zaken te repareren. Als LCM beter doordringt in de organisatie, moet dat verleden tijd zijn. Het betrekken van alle relevante stakeholders zorgt voor een integrale aanpak en acceptatie, maar leidt vooral tot een beter inzicht van de levenscyclus en de samenhangende kosten.”