Tekst ritmeester Jessica Bode
Foto sergeant-majoor Maartje Roos

Ambitieuze plannen op Aruba

‘De eerste energieneutrale kazerne ter wereld’. Het is een ambitieus plan. Toch wil luitenant-kolonel der mariniers Timon van Dishoeck al over een paar jaar de energie die ze verbruiken op Marinierskazerne Savaneta Aruba zelf opwekken. 

“Energieneutraal heeft misschien een geitenwollensokkenimago, maar we kunnen er alleen al op deze kazerne honderdduizenden euro’s mee besparen”, reageert detachementscommandant Van Dishoeck trots. “En dat geld kunnen we weer investeren in bijvoorbeeld ons materieel. Ja, dan wordt het interessanter hè! En je doet ook nog iets goed voor het milieu.”

Werkt het wel?

Hoofd Materieelsdienst LTZ 2OC (TD) Jeroen van Dasselaar (36) deed de laatste maanden onderzoek naar het energieverbruik op Savaneta. “Dag en nacht stond de airco aan met soms de ramen erbij open, verouderde verlichting en een paar zonnepanelen waarvan niemand wist of ze het überhaupt wel deden”, vertelt hij.

Hoofd Materieelsdienst LTZ 2OC (TD) Jeroen van Dasselaar deed de laatste maanden onderzoek naar het energieverbruik op Savaneta.

Veel geld besparen

Een simpel sommetje leerde dat er jaarlijks bijna 3.5 miljoen kWh energie werd verbruikt. Dat komt neer op € 1 miljoen per jaar. Daarvoor kun je ook 15.000 vaatwassers een jaar lang dagelijks laten draaien. Driekwart van die kosten ontstond door loeiende airco’s. Door al die apparaten aan te sluiten op een schakelsysteem, gaan ze op gezette tijden aan en uit. Dat bespaart jaarlijks ruim € 200.000,-. Van Dasselaar vertelt: “En het systeem kost ons slechts € 16.000,-. Ofwel, we hebben het binnen 1 maand terugverdiend.” 

Geld

Minister Ank Bijleveld heeft een bedrag toegezegd om te investeren in het energieneutraal maken van de marinierskazerne op Aruba. Ook de politieke leiding van Aruba ondersteunt de initiatieven.

Zonnepanelen

Door ook fors te investeren in 4.000 zonnepanelen, moet de totale energierekening volgend jaar met 30% naar beneden. In 2020/2021 moet er net zoveel (zonne)energie worden opgewekt, als dat er op de kazerne verbruikt wordt. “Het uiteindelijke doel is energieonafhankelijk zijn”, benadrukt overste Van Dishoeck. “Dan kun je in feite de kabel met de energiemaatschappij doorknippen. Maar dat betekent ook dat je de opgewekte energie moet opslaan met accu’s om het ’s nachts te kunnen gebruiken. Dat is nu nog te duur.” 

Een simpel schakelsysteem tussen airco’s scheelt jaarlijks ruim € 200.000,-. De resultaten van dit soort energiebesparende maatregelen worden gebundeld in een computerprogramma.

Uitrollen

Het gaat overste Van Dishoeck niet louter om geld besparen, maar ook om onafhankelijk te zijn van externe partijen. “Hoe mooi zou dat zijn in een missiegebied? Nu rijden we af en aan met brandstof om de generatoren draaiend te houden. Als je dat zelf kunt opwekken, bespaar je niet alleen brandstof, maar ook kosten voor transport en beveiliging.” Hoewel hij vol enthousiasme is over de plannen, is het energieneutraal maken van missiegebieden nog wel verre toekomstmuziek. “Klopt, laten we eerst beginnen op kazernes. Dan kunnen we het daarna op basis van ervaringen verder uitrollen.” 

Suncycle

Defensie is constant op zoek naar nieuwe energiebesparende maatregelen en alternatieven voor fossiele brandstoffen. Daartoe wordt onder meer jaarlijks de Defensie Innovatie Competitie georganiseerd. “Aan de hand van een thema wordt een vraagstuk bedacht, waarop bedrijven oplossingen kunnen insturen. De winnaar krijgt ondersteunende middelen en faciliteiten om ideeën verder te ontwikkelen”, reageert medewerker VKAM Duurzaamheid Rick Meinema.

In 2016 was dat thema ‘operationele energie’ en werd georganiseerd in samenwerking met het Kennisnetwerk Energie. Onder meer het project Suncycle sprong eruit. Dit zonnesysteem werd de afgelopen maanden getest op Marinierskazerne Savaneta, omdat de klimatologische omstandigheden hier erg lijken op die in missiegebieden. Als een nieuw systeem hier succesvol is, dan heeft het ook kansen in bijvoorbeeld Afghanistan.
Met Suncycle kan op papier 2,5 keer meer energie opgewekt worden dan met een normaal zonnepaneel. Het ziet eruit als een mobiele plaat met trommels, met daarop een lens. Enerzijds wekken die trommels energie op zoals een normaal zonnepaneel, anderzijds slaat het warmte op. En die warmte kan in een zogenoemde absorptiekoeler omgezet worden in ijskoud water voor airco’s.

Voor zijn afstudeerstage leidde Daan Verhaard (23) de afgelopen maanden het haalbaarheidsonderzoek. Dat liep alleen anders dan verwacht. “Omdat die trommels extreem warm worden, is er koelvloeistof nodig om het te koelen. Door een stroomstoring is die aanvoer gestopt. Daardoor is 80% van het systeem als het ware verbrand. Met een gestaakt onderzoek tot gevolg.”
Het systeem heeft 3 maanden gedraaid, waarbij het lang heeft geduurd voordat alles optimaal werkte. Er kon effectief 5 dagen gemeten worden. Op basis van die testresultaten concludeert Verhaard: “Op dit moment werkt het (nog) niet. Bovendien kost het momenteel meer energie dan het oplevert.”

Dat het onderzoek niet liep zoals gehoopt, vindt Meinema geen probleem. “80% van innovatieve projecten mislukt. We testen juist om achter dit soort zaken te komen. Liever nu dan in een missiegebied.”
Bovendien houdt Daan er een leuke baan bij de marine aan over. In augustus begint hij aan het verkorte officiersmodel technische dienst om uiteindelijk officier technische dienst te worden.