Simulator wereldprimeur

Onderzeeboottrainer uit eigen keuken

Men neme een snufje 3D-printing, mengt dat met een flinke schep huisgemaakte simulatie, maakt een stamppotje van de Defensie Materieel Organisatie (DMO/SATS), de Directie Materiële Instandhouding (DMI/C4I/O&O) en de Nederlands-Belgische Operationele School (NLBEOPS) en voegt ten slotte een historisch sausje toe. 

Zie daar het recept voor de Piet de Jong Guardion Submarine Trainer die onlangs de eerste ‘duik’ beleefde in gebouw Zeearend op de Helderse marinebasis. “Een hypermoderne simulator, waarin je jezelf binnen 1 minuut aan boord waant”, vinden de samenstellers van het recept, luitenant ter zee 2OC Stef van der Velden (NLBEOPS) en ranggenoot (TD) Frank Mulder (DMO/JIVC). “Het geluid en zelfs het licht zijn net als in het echt. "Je mag hier spreken van een wereldprimeur.”

De 4 Nederlandse onderzeeboten van de Walrusklasse krijgen een aantal nieuwe sensoren. Ook het Combat Management Systeem wordt vervangen. Zr. Ms. Zeeleeuw (zie vorige Alle Hens) heeft de upgrade al gehad. De Defensie Materieel Organisatie (DMO) voert dit Instandhoudingsprogramma Walrusklasse (IPW) uit. De onderzeeboten kunnen door het IPW tot 2027 in de vaart blijven. Door de aanpassingen aan boord, lijkt de bestaande trainer bij de Nederlands-Belgische Operationele School (NLBEOPS) niet meer op de commandocentrale van de gemoderniseerde Walrus-klasse. Realistische opleidingen in deze Gipsytrainer zijn over een aantal jaren dus niet meer mogelijk.

Soms improviseren

“De nieuwe Guardion Submarine Trainer (GST) simuleert de stuurboordzijde van de commandocentrale van een Walrusklasse”, legt Van der Velden uit. “De simulator heeft een zo goed mogelijke look & feel. Alle sensoren en subsystemen zijn gesimuleerd, zoals onder andere sonarsystemen, de nieuwe optronische mast en het torpedowapensysteem. Er is aandacht besteed aan de kleinste details. Daarbij hebben we soms wel moeten improviseren. Voorbeeld: een aantal knoppen bleek niet meer leverbaar. Die hebben we uiteindelijk met een 3D-printer laten namaken bij DMI.”

De GST bestaat uit 2 gedeeltes: een Universele Onderzeeboottrainer (UNOT 2.0), voor primaire opleidingen en secundaire training. Het tweede deel is vooral bedoeld voor complete teams in de commandocentrale. “In de nieuwe trainer draait hetzelfde Combat Management Systeem als aan boord van de gemoderniseerde onderzeeboten”, verklaart Van der Velden. “Het was dus zaak simulatoren te vinden voor het Guardion Integrated Mission Environment (IME), dat diverse sensoren, wapens en communicatiemiddelen aanstuurt.”

Geen makkie

“Dat was bepaald geen makkie”, oordeelt Mulder. “Sommige civiele leveranciers konden ons maximaal 70 procent leveren van wat we wilden. Vooral de simulaties voor de sonarsensoren waren moeilijk na te bootsen. Toen zijn we in eigen huis gaan kijken bij het Joint IV Commando en hun afdeling Systemen, Applicaties, Trainers en Simulatoren (SATS) in Den Helder en bij de afdeling Hardware Software Ontwikkeling (HSO) van DMI. Daar was zoveel kennis aanwezig dat we nu op bijna 100 procent zitten. Een bijkomend voordeel is dat de GST generieke simulatoren bevat die in de nabije toekomst ook toepasbaar zijn binnen andere tactische (maritieme) trainers. Bovendien hoef je niet bij elke upgrade terug naar de leverancier. Het bespaart op termijn dus ook nog eens geld.”

Praktijk beste leerschool

De commandant NLBEOPS, korvetkapitein Christophe Colonval, noemde de opening van de trainer ‘een belangrijke stap in de opleiding en training bij de onderzeedienst’. Hij roemde de bijzondere band tussen de verschillende afdelingen van het Commando Zeestrijdkrachten , de Defensie Materieel Organisatie én Directie Materiele Instandhouding.

Plaatsvervangend Directeur Aansturing Operationele Gereedheid, commandeur Marc Elsensohn – zelf onderzeebootman – onderstreepte dat de praktijk nog steeds de beste leerschool blijft. “Maar deze trainer is wel heel belangrijk. Onze mensen zijn al zo vaak van huis. Met deze simulator kun je voor je op zee gaat al kijken hoe ver de bemanning is in de opleiding. Snapt 'ie het, dan kun je het iemand gevaarloos moeilijker maken. Snapt 'ie het niet, dan kun je een ander traject inzetten. Wil je dat allemaal op zee oefenen, dan hebben we een vijfde onderzeeboot nodig.”

Piet de Jong

“Piet de Jong en de bemanning hadden helemaal nog niet getraind en de O24 was nog niet eens af, toen ze naar Engeland wisten te ontkomen in de meidagen van 1940”, haakt historicus en De Jong-biograaf Jan-Willem Brouwer aan, bij de opening van de trainer. Hij noemde het ‘terecht’ dat er bij de Onderzeedienst nu een postuum eerbetoon is aan deze kleine commandant. De GST is namelijk vernoemd naar deze oud-minister van Defensie, oud-premier, maar vooral ook oud-onderzeebootcommandant P.J.S. de Jong (1915-2016). Kinderen en kleinkinderen van De Jong waren aanwezig bij de opening en de onthulling van het naambord in gebouw Zeearend.