Karel Doorman in overdrive

Terugblik op operationele vuurdoop JSS

Van de werf naar West-Afrika. Operatie Tricolette was een operationele snelkookpan voor de Karel Doorman. Dankzij de bemanning, de Bouwmeester Damen Schelde en de DMO was de hulptransportmissie in de door ebola getroffen regio geen onverantwoorde sprong in het diepe. “Alle neuzen stonden dezelfde kant op.”

Eerste operationele inzet? Was 2016, wordt 2014. De ebola-crisis gooit het opleverings- en proefvaartschema van de Karel Doorman flink overhoop. Op 8 oktober stelt Nederland het logistieke vlaggeschip formeel ter beschikking aan de Europese Unie en de Verenigde Naties. Een maand later, op 6 november, vaart het uit.

Op stel en sprong

De laatste keer dat de krijgsmacht een schip nog voor de overdracht aan de marine inzette? Die kan de projectleider JSS, kapitein-ter-zee Paul de Leeuw, zich nog wel voor de geest halen. 1998, Kosovo. “Ik was eerste officier op de Rotterdam toen we op stel en sprong spullen voor de Gele Rijders naar Macedonië moesten brengen.” Dus toen midden september het telefoontje van het ministerie kwam, keek hij er niet van op. “Ik wist: dit kan ook een kans zijn.”

“De commandant geeft aan wat hij wil”, schetst De Leeuw. “De DMO en de Bouwmeester proberen die wensen te realiseren. Maar, we kunnen niet toveren.” Bovenaan het operationele verlanglijstje? “De communicatieapparatuur, sensoren en de hoofdwapensystemen: de kraan, de stern ramp (de laadklep –IK) en de platformlift”, somt De Leeuw op. Stuk voor stuk vitale systemen voor het strategisch transport. En, allemaal speciaal voor dit schip gemaakt.

Prioriteit

“Onze logistieke lijnen waren zeer beperkt”, vertelt kapitein-luitenant-ter-zee Glijn van Marion, hoofd materieelsdienst van de Karel Doorman. Invliegen van civiele monteurs op de ebola-regio was uitgesloten. Eenmaal onderweg zou het schip dus op zichzelf aangewezen zijn. “De betrouwbaarheid van de systemen was prioriteit.”

“Gelukkig kregen we bij het marinebedrijf meteen voorrang”, zegt De Leeuw. “Daardoor hebben we veel meters kunnen maken.” Kort voor vertrek draaide de bemanning nog een kort testprogramma om alle systemen te beproeven. “Bouwmeester Damen Schelde, de commandant en de DMO hadden er allemaal vertrouwen in: dit is een robuust en solide schip.”

Showstoppers

De Karel Doorman voert over een periode van zo’n 3 maanden 2 transporten met hulpgoederen uit. Tientallen containers, voertuigen en pallets vinden hun weg naar havens in Guinee, Sierra Leone en Liberia.

“Als TD’er streef je altijd naar perfectie”, zegt Van Marion. “De storingsgraad was hoger, zoals je mag verwachten op een nieuw schip, maar we hadden geen showstoppers.” Via de satellietcommunicatie had de bemanning een hulplijn naar Den Haag, vertelt de overste. “Bij problemen konden we alle bijzonderheden snel delen met de technische mensen van het project JSS. Want we voeren toen – en nog steeds – in dienst van DMO.”

Operationele proefvaart

“Het schip heeft het beter gedaan dan verwacht”, stelt De Leeuw. “Vooral in de havens van Conakry en Freetown bleek hoe goed manoeuvreerbaar het schip is, mede dankzij het dynamisch positioneringssysteem. Het is gewoon een goed zeeschip.”

Toch hebben de technici de komende maanden nog aardig wat werk aan de Karel Doorman, vertelt Van Marion. “De betrouwbaarheid van de systemen is nog niet aangetoond tijdens de reis. Aan preventief onderhoud zijn we helemaal niet toegekomen.”

“De lijst van garantiepunten en ervaringspunten groeit”, beaamt De Leeuw. Hij toont een bont gekleurd planningsschema. Er zijn restpunten uit de eerdere proeftochten en verder staan onder meer de luchtbehandeling, de elektrische installatie in de ziekenboeg en de uitrol van SAP de op de agenda. De ‘operationele proefvaart’ was absoluut een positieve ervaring, concludeert De Leeuw. “Deze reis heeft alleen maar winnaars opgeleverd, niet in de laatste plaats de bevolking van de 3 landen zelf.”

Sergeant-majoor Arnold Krook, Chef Voortstuwing & Energie

“Waar het vandaan kwam – DMO, Damen of CZSK – dat maakte niet uit. In korte tijd probeerden we onze handen te leggen op zoveel mogelijk verbruiksartikelen. De prio lag bij ons schip. Een ongekende luxe.

Toch merkten we ook dat de beperkte voorbereidingstijd ons parten speelde. Toen een koelwaterpomp kapot ging, hadden we geen reserve. Dus hinkelden we uiteindelijk terug op 4 diesels in plaats van 5. Hinkelen ja, zo zien wij het. Want je wilt de brug vol vermogen kunnen geven als ze daarom vragen.

Tijdens de reis waren we helemaal op onszelf aangewezen. Daar leer je veel van. We hebben kunnen doen wat ze van ons verwachtten.”

Sergeant-majoor Marcel Peters, Chef Platform

“Soms draaide de kraan 24 uur per etmaal en stond hij alleen stil om de kraandrijver te wisselen.

Voor vertrek hadden we veel problemen met ons ‘hoofdwapen’. Maar tijdens de reis heeft ‘ie zich goed gehouden.

Wel merkten we duidelijk dat het schip nog niet goed was ingeregeld. Het koudwatersysteem zorgde voor de grootste problemen. Daardoor werd het erg warm in de commandocentrale en de technische centrale. We zijn nu nog bezig om de temperatuur overal goed te krijgen.

De samenwerking met de DMO in de aanloop naar en tijdens de reis verliep perfect. Het schip is een alleskunner: tanker, transportschip en ziekenhuis. Het vergt gewoon tijd om al die systemen allemaal goed werkend te krijgen. Komend jaar hebben we het daar druk mee. Dat vind ik niet erg. Ik heb het hier heel erg naar mijn zin. Voor een TD’er als ik is dit de mooiste plaatsing.”

Sergeant-majoor Johan Schaap, Systeemchef Wapens & Sensoren

“Alle koppen stonden dezelfde kant op. Als het moet, dan moet het. En dan gaan we.

Onze hele planning kwam in een stroomversnelling. Het schip kon al veilig varen. Wij hebben snel nog wat extra MAG-posities laten plaatsen of verplaatsen. Van 6 MAG-posities gingen we naar 9 zodat we 360 graden rondom vuursteun konden leveren.

Een grote NAVO-oefening? Nee, zover zijn we nog niet. Maar voor deze transporttaak was het schip prima toegerust. Sewaco-technisch (sensor-, wapen- en communicatiesystemen –IK) heeft het zich goed gehouden. Het was een bijzondere missie, in een bijzondere situatie.”