Tekst André Twigt
Foto SGT Jasper Verolme
‘Meer inzet dan oefening’
De deelname van de Nederlandse Task Force Patriot aan de luchtverdedigingsoefening Baltic Connection 2024 in Litouwen was voor de bevolking een morele opsteker. De exercitie bleef in de Baltische staat bepaald niet onopgemerkt. Er was een uitzending over op televisie en tijdens de strategische verplaatsing naar vliegbasis Siauliai was de publieke belangstelling niet van de lucht.
Op vliegbasis Siauliai zijn gevechtsvliegtuigen van de NAVO gestationeerd. Zij bewaken het Litouwse luchtruim, aangezien het land zelf hiervoor niet de middelen heeft. Momenteel zijn het Spaanse F-18’s en Portugese F-16’s die de zogenoemde Baltic Air Policing missie uitvoeren. “Door hun aanwezigheid heeft Baltic Connection meer weg van een daadwerkelijke inzet dan van een oefening”, begint detachementscommandant majoor Kevin. “Tijdens de 2 oefenweken stijgen de toestellen regelmatig op om afwisselend vriend of vijand voor de luchtverdediging op de grond te spelen."
Readiness Force
De oefening draait om de luchtverdediging van vliegbasis Siauliai en om ervaring opdoen met opereren op de oostflank. Daarbij is de training een goede gelegenheid om onder realistische omstandigheden enkele aspecten van het gereedstellingstraject als High Readiness Force van de NAVO te beoefenen. Zoals de strategische verplaatsing in colonneverband over de weg en de daaropvolgende ontplooiing. De route langs steden en dorpen gaat van de havenplaats Klaipeda naar de 175 kilometer verderop gelegen vliegbasis Siauliai.
Geen taalbarrière
Spil in de verplaatsing was een Litouwse overste. “Deze liaison van de Host Nation Support streek allerlei plooitjes snel glad”, aldus Kevin. Mede door hem verliep de verplaatsing van de overwegend zware wielvoertuigen perfect. “Met dank ook aan de militaire politie, die de 2 pakketten door het drukke verkeer loodste.” Kevin vertelt dat de Litouwers bijna niet gastvrijer kunnen zijn. “Ze staan overal voor open en er is geen taalbarrière. Vooral de Litouwse legertop spreekt uitstekend Engels. De samenwerking verloopt dan ook bijzonder soepel.”
Waardevol
Commandant Defensie Grondgebonden Luchtverdedigingscommando (DGLC) kolonel Jos Kuijpers heeft naar zijn zeggen ‘alleen maar’ lovende woorden voor wat zijn mannen en vrouwen in Litouwen hebben neergezet. Dat Nederlandse militairen hier zo gewaardeerd worden, vindt de hoogste baas ook buitengewoon. Met de transitie bij Defensie van inzet bij vredesmissies naar landsverdediging constateert kolonel Kuijpers wel dat Defensie over de gehele linie over te weinig luchtverdediging beschikt. “Het zou vrij logisch zijn als we in die situatie zo snel mogelijk verandering brengen.” Voor wat Patriot betreft, zit er een Fire Unit aan te komen, waardoor het aantal stijgt naar 4. Ook zitten er naast meer en betere missiles, softwarematige aanpassingen en systeemverbeteringen aan te komen, die het Patriot-systeem state of the art maken. Daarnaast krijgt het DGLC volgens plan de beschikking over counter drone en NASAM-systemen, die veel beter compatibel zijn met het Patriot-systeem. Daardoor wordt het uitbrengen van een gelaagde luchtverdediging veel eenvoudiger. “Luchtverdediging is vandaag de dag een groeimarkt”, besluit Kuijpers. “Met het oog op de nabije toekomst zitten we dan ook te springen om personele aanwas. Dus wie wil, mag solliciteren.”
Integratie
Tijdens Baltic Connection is het Nederlandse detachement er vooral op gebrand om kennis en ervaring op te doen met systeemintegratie en interoperabiliteit, zoals met de Litouwse NASAM-luchtverdedigingssystemen voor de middellange afstand en met het Litouwse Control & Reporting Center (CRC). Deze laatste verzorgt de gevechtsleiding en waakt over de veiligheid in het luchtruim. Bij dreiging coördineert het CRC welke eenheid een onderschepping uitvoert. Afhankelijk van het type dreiging komen de Nederlandse Fire Unit of de Litouwse NASAM vanaf de grond in actie, of anders de Spaanse en Portugese toestellen vanuit de lucht.
Lastig maken
Een sluitende luchtverdediging uitbrengen doe je vrijwel altijd in samenwerking met andere NAVO-partners. Maar om een effectieve paraplu tegen inkomende vliegtuigen, raketten en drones te vormen, moeten alle systemen wel met elkaar kunnen praten. Tijdens Baltic Connection is de eerste oefenweek op Siauliai gereserveerd voor het koppelen van zowel het Patriot systeem als het Litouwse NASAM-systeem aan het zogenaamde hogere echelon; het CRC. Door de succesvolle koppeling konden uiteindelijk alle systemen met elkaar communiceren en werken.
Eigen crews
Uiteraard wordt er tijdens de oefening Baltic Connection geen live-munitie verschoten. Alle onderscheppingen door de eenheden op de grond en in de lucht gebeuren bij de gratie van de computer of simulatie. Voor het realisme op de grond maakt dat niet zoveel uit. Gezeten achter hun computerschermen bestaat de wereld van de operators altijd al uit miljarden bits en bytes. “Daarbij is Baltic Connection voor de Litouwers al echt genoeg”, vult Wibo, liaison voor zowel AOCS Nieuw Milligen als CRC aan. “Of de oefening in de toekomst een vervolg krijgt, wordt nader bekeken. Voor nu kijken alle partijen tevreden terug. Kevin: “We staan hier 2 weken in het middelpunt van de belangstelling. De dankbaarheid van de Litouwers was overweldigend. Dit is een unieke ervaring geweest.”
