Evacueren uit ‘onveilig’ Oostwold

Tekst Evert Brouwer
Foto Jarno Kraayvanger

KCT, 11LMB en Buitenlandse Zaken trainen samen

Nederlandse burgers evacueren uit onveilige gebieden. Dit realistische scenario beoefenden 103 Commandotroepencompagnie (103 COTRCIE) en Rangers van de Charliecompagnie 12 Infanteriebataljon Regiment Van Heutsz vorige week. De oefening in Groningen vormde de certificeringsoefening, met het kleine vliegveld Oostwold Airport als epicentrum en Twente Airport als Forward Operating Base (FOB).

Het is rond half 8 in de ochtend nog rustig in Oostwold, gemeente Oldambt. De directeur van het gelijknamig vliegveldje, Tom van der Meulen staat te popelen van ongeduld voor actie begint. “Onze start- en landingsbaan is kort geleden verbeterd, waardoor we zwaardere toestellen aankunnen. Aangezien Defensie meer ruimte nodig heeft om te oefenen, ben je hier op de juiste plaats. We hebben echt 0 klachten van geluidsoverlast.”

Zeven parachutisten van het Korps Commandotroepen dalen neer op vliegveld Oostwold (foto links) en zorgen direct na de landing voor de beveiliging. — 7 parachutisten van het Korps Commandotroepen landen op Oostwold Airport en zorgen direct na de landing voor de beveiliging.

“Moet ik mijn plunjebaal al van zolder halen?”

Plotselinge drukte

Overbuurman Henk Jan kan dat alleen maar beamen. Lachend: “Het is ook niet zo druk hier. Alleen nu, dus.” Hij en een andere overbuurman (“moet ik mijn plunjebaal van zolder halen”?) staan dan te kijken naar de 7 commando’s die geruisloos naar beneden komen. Hoger in de lucht cirkelt nog eenzelfde ingehuurd transportvliegtuig van het type M28 Skytruck. Aan boord Rangers van de Charliecompagnie en het Snel Consulair OndersteuningsTeam (SCOT) van Buitenlandse Zaken. Het SCOT is verantwoordelijk voor het processen van alle Nederlandse staatsburgers en in sommige gevallen ook burgers van partnerlanden. Defensie is tijdens de operatie verantwoordelijk voor de veiligheid. Samen vormen ze een eenheid die ervoor zorgt dat Nederlandse staatsburgers veilig een onveilig land kunnen verlaten. Ofwel: een non-combattant evacuation operation (NEO) in vaktermen.

Een tweede M28 Skytruck heeft Rangers afgezet en gaat direct daarna weer op pad. Ook een hondengeleider is meegekomen (foto rechts). — Een M28 Skytruck heeft Rangers afgezet en gaat direct daarna weer op pad. Ook een hondengeleider is meegekomen.

Defensie ondersteunend

Raffa, Soedan, Afghanistan; het zijn recente voorbeelden waarbij de veiligheidssituatie in een land zodanig snel verslechtert, dat het Nederlandse burgers niet meer lukt om weg te komen.

In dat geval kan het kabinet besluit hen te laten evacueren, onder leiding van het Ministerie van Buitenlandse Zaken. De Rangers zitten qua capaciteit en taakstelling tussen conventionele eenheden en special forces in. De Charlie (Nudae)compagnie van het 12e is dit jaar aangewezen als snel inzetbare eenheid voor NEO’s. De militairen van de compagnie moeten binnen 24 uur op de kazerne zijn; binnen 48 uur staat de eenheid klaar voor vertrek naar het crisisgebied waar ook ter wereld.

Er is bij een NEO een duidelijke scheiding van taken. De Rangers zijn verantwoordelijk voor de (militaire) evacuatie van Nederlandse staatsburgers en ambassadepersoneel die zelfstandig naar het verzamelpunt kunnen komen. Het Korps Commandotroepen heeft primair de taak evacues op te halen wanneer zij niet kunnen wegkomen van het strijdtoneel.

Militairen kijken naar het vliegveld vanuit een loods. Daarna gaat een Ranger met een bank aan de haal om een circuit op te zetten voor de evacués. — Vanuit een loods nemen de Rangers de omgeving op voor de goede beveiliging. Daarna is het sjouwen met allerhande materiaal om de komst van evacués voor te bereiden.

De Rangers beginnen meteen spullen te verslepen

Sein veilig

Als de commando’s op de grond het sein ‘veilig’ hebben gegeven, landt het toestel. Het is duidelijk dat iedereen precies weet wat-ie moet doen. Eerst krijgen de hangars op het terrein een veiligheidscheck. Bovendien kijken de Rangers of er bruikbare spullen zijn te vinden om de aankomst van de evacués zo soepel mogelijk te laten verlopen. Hekken, bankjes, lint: alles wat los zit mogen ze gebruiken van directeur Van der Meulen. De korporaals Jordy en Gino beginnen direct spullen te verslepen, zoals stoelen en parasols. “De mensen die we straks opvangen moeten wel comfortabel kunnen zitten. Dus netjes op een rij en in de schaduw”, zegt korporaal 1 ‘Nellie’.

Militairen staan aan de poort van het vliegveld waar de eerste evacués zijn aangekomen. De Rangers controleren eerst een paspoort. — De eerste evacués arriveren aan de poort, waar de eerste identiteitscontrole plaatsvindt.

Aan de poort wordt iedereen die zich aanmeldt eerst ondervraagd. Heeft hij of zij zich gemeld voor evacuatie? Is er een Nederlands paspoort op de man of een ander nationaal identiteitsbewijs? Vervolgens gaan de evacuées door een ‘straat’ waarbij ze worden gefouilleerd, ondervraagd en het SCOT alle gegevens controleert.

Op een tafel staat een computer, met Martin van het SCOT erachter. Hij controleert het paspoort van een van de evacués. — In de loods heeft het SCOT een post ingericht. SCOT’ers Martin en Amber inspecteren het paspoort en de gegevens.

Bij navraag blijkt er een geladen Glock in zijn bagage te zitten

Handwapen in de tas

Dit gebeurt bij iedereen, zonder uitzonderingen. Ook niet voor Hans, nota bene oud-commandant van het Korps Commandotroepen. “Ik ben overvallen in mijn eigen huis en heb geschoten”, bekent hij aan de poort. Bij navraag blijkt hij een geladen Glock in zijn bagage te hebben. Een zogenoemde search levert nog 2 messen op. Die mogen niet mee aan boord. Hij is niet de enige oud-commando die in het rollenspel zit. Steven en Rob, beiden oud-dienstplichtig commando en nu werkzaam bij het Commando Materieel en IT, bieden graag steun. “Er is een oproep gedaan bij onze Commandovereniging. Het leek ons leuk, maar ook goed om deze oefening van onze kameraden te steunen”, zegt Steven, vlak voordat hij per vliegtuig wordt geëvacueerd. 6 uur nadat de eerste commando’s zijn geland gaat de eerste groep Nederlanders op weg naar de FOB op Twente Airport.

Een evacué wordt uitgebreid gefouilleerd voor hij verder mag. — Er is een nieuwe evacué aangekomen. Na de identiteitscontrole volgt de fouillering en mag hij pas verder.

‘Onze band is geïntensiveerd’

Professionaliteit

“We hebben vaker NEO-oefeningen uitgevoerd in samenwerking met het SCOT, maar dit was de eerste keer met de Rangers. Dat is prima verlopen”, concludeert de commandant 103 COTRCIE nadien. De commandant van het Ranger-peloton kijkt ook terug op een goede en bovendien noodzakelijke oefening. “Deze operaties zijn erg lastig en het is daarom goed om te oefenen in een realistisch scenario. Het is voor ons noodzaak om samen te werken. Met het KCT hebben we al langer een band, maar die is wel geïntensiveerd. Wij zijn ook zeker te spreken over de professionaliteit en het enthousiasme van de medewerkers van het SCOT.”

Achter een hek staat een gewonde evacuée. Zij mag onder begeleiding van de Rangers als eerste aan boord van de M28, daarna volgen alle andere Nederlanders. — Een gewonde evacuée staat op het verzamelpunt voor vertrek en mag als eerste aan boord. Daarna volgen de anderen onder begeleiding van de Rangers.

Dat bevestigt SCOT’er Martin zonder omhaal. “Werken met alleen Nederlandse militairen heeft grote voordelen. De communicatie verloopt echt heel soepel.” Het gevoel over de goede samenwerking is geheel wederzijds, meldt de commandant van 103. “Ik heb tijdens de SCOT-opleiding onze ervaringen van NEO’s gedeeld. Dit draagt zeker bij aan de beeldvorming en bevordert de samenwerking. We kunnen dan ook spreken van een zeer geslaagde oefening. Alle Nederlandse staatsburgers zijn veilig naar de FOB Twente geëvacueerd. We gaan de oefening nu grondig evalueren om als geheel nóg beter te worden.”