Tekst KAP Jaap Wolting
Foto SM Cristian Schrik, eigen archief AOO René Jansen
AOO René Jansen ׀ Bronzen Kruis ׀ Afghanistan 2009
Medailles zijn onlosmakelijk verbonden met de landmacht. Ze vertegenwoordigen trots en zijn een officiële erkenning van de onvoorwaardelijke inzet van militairen, soms met gevaar voor eigen leven. Elke onderscheiding heeft een verhaal. In deze rubriek vertelt een collega over diens meest waardevolle stukje eremetaal. Deze keer: adjudant René Jansen, stafadjudant bij het NATO Military Engineering Centre of Excellence.
De tekst uit het Koninklijk Besluit (KB) lijkt als gekopieerd uit een filmscript: ‘[…] ze kwamen onder zwaar vuur te liggen, raakten geïsoleerd en konden alleen via een smal afwateringskanaal proberen te ontkomen. De eerste die op deze manier zou doorsteken, zou wegens het verrassingseffect de grootste kans op ontsnappen hebben. Sergeant-majoor Jansen sloeg het aanbod om als eerste te gaan echter af omdat hij vond dat de aanwezige SOF-operators later nog hard nodig zouden zijn.[…]'
Jansen, geboren Amsterdammer, op zijn 18e het leger in gegaan om zijn dienstplicht te vervullen: “Is ook zo. Die anderen konden in het gevecht meer brengen dan ik. Daarom ging ik als laatste weg. Voor de rest heb ik gewoon geschoten, net als de rest.”
‘We kwamen onder vuur te liggen en raakten geïsoleerd’
‘Gewoon’ was het natuurlijk niet. Voor gewone daden krijgt een militair geen Bronzen Kruis. Even terug in de tijd voor een betere situational awareness.
Uruzgan, 6 september 2009. Een Advanced Search Team van 11 Pantsergeniebataljon levert in Afghanistan dedicated steun aan Special Operations Forces van Task Force 55. Een dag eerder waren ze ook al in het gebied, op zoek naar kopstukken van de Taliban. De opdracht? Move to contact. Dat kan alles zijn, van ICOM-chatter (vijandelijk radioverkeer, red.) tot een mortier op je dak. Verspreid over beide oevers van de snelstromende Helmand-rivier gaan de troepen voorwaarts. Er worden geintjes gemaakt, herinnert René zich. “Ik liep aan de zijde van Gijs Tuinman”, vertelt de ervaren genist op zijn kantoor in Ingolstadt, Duitsland. “Het water was zo helder dat je de vissen kon zien zwemmen. 'Altijd leuk Gijs, die uitjes met jou', zei ik nog.”
Hel op aarde
Na twee uur stekkeren rust de club even uit bij een quala. Meerdere operators blijven er achter voor radiosteun, overzicht en dekking. Een klein gezelschap loopt door om een verkenning te doen als plotseling de hel losbarst. Van verschillende kanten worden de militairen bestookt met mortieren, Kalashnikovs, raketgranaten, Dushka’s. Dekken, asap. Iedereen zoekt een veilig heenkomen in een irrigatiekanaaltje. Communicatie met eigen troepen is niet meer mogelijk. Door het water zijn de radio’s overleden. Omdraaien dan maar, want de vijandige schutters zijn geen onervaren boertjes. Hun schoten landen voortdurend op het opstaande randje vlak boven de Nederlandse hoofden. René gaat als laatste, hij vindt het belangrijker dat eerst de operators teruggaan.
De andere kant van de medaille
Het gevecht is nog bezig als duidelijk wordt dat Kevin van de Rijdt zwaargewond geraakt is. Een medevac brengt de commando naar Kamp Holland, maar hij brengt het hoogste offer. René heeft inmiddels de quala gesearched en doet een rondgang met drinkwater. Omdat er een munitietekort dreigt, komt er een herbevoorrading middels eendrop-off pallet. Iedereen pakt wat hij dragen kan. De rest blaast René met springstof op. Na een uur valt de beslissing terug te gaan naar patrouillebasis Coyote. Daar volgt de hot de-brief… en horen de mannen dat Kevin is overleden. “Het is het nooit waard”, concludeert René nu, bijna 15 jaar na dato. “Dat Kevin en een dag later Mark Leijsen (bij een andere operatie, op een andere plek in Uruzgan, red.) zijn overleden is voor mij echt de andere kant van de medaille. Wat me troost is dat we het echt niet anders hadden kunnen aanpakken.”
‘De waarde van medailles zit niet in die stukjes ijzer’
Soort familie
“Hoe het voelt om het Bronzen Kruis te mogen dragen? Ik geef eerlijk toe; in het begin is het wennen. Tuurlijk ben ik er trots op, maar deze oeuvreprijs – want zo zie ik het – is in mijn beleving voor iedereen die zijn steentje heeft bijgedragen. Als je je medailles laat opmaken en naast jonge gasten staat die nog niks op hun DT hebben, is dat voor hen iets om naartoe te leven. En de waarde van medailles zit niet in die stukjes ijzer, het zit ‘m in het verhaal dat je tussen je oren hebt. Dat hoor ik bij de Genie veel vaker. Als genisten zijn we een soort familie, inclusief Veteranenvereniging. Met onze eigen jongens heb ik nog heel veel contact via een appgroep. Die anderen van Task Force 55 spreek ik ook nog regelmatig. Er zit zoveel wederzijdse acceptatie en waardering dat die lijntjes heel kort zijn. Als het nodig is, weten we elkaar heel makkelijk te vinden.”
