Tekst KAP Joris van Duin
Foto SM Hille Hillinga, SM Cristian Schrik, KPL Wessel Zuijderduin, KPL Kylian Slenter
‘Natuurlijk zijn er risico’s’
Wat als 105 Geniecompagnie Waterbouw in het eerste weekend van januari Rijkswaterstaat niet uit de brand had geholpen? Het antwoord op die vraag zullen we nooit weten. Feit is dat diens vliegensvlugge inzet ertoe leidde dat de penibele situatie waarin tientallen woonboten in Maastricht verkeerden, stabiliseerde. “De hulp was uniek en broodnodig”, zegt projectleider Dirk Jan Kiljan van Rijkswaterstaat. Een terugblik.
“Er is geen mooier werk dan lomp werk.” Grijnzend roept sergeant Brian dit naar een trucker, als hij een gigantische lading zand de oever van de Maas in laat kletteren. “Mooi zo. Hopelijk kunnen we over een uur het water in.”
Uitbuiken
Het is vrijdag 5 januari als een groot deel van Nederland nog uitbuikt van Kerstmis en oud en nieuw. Dat gold ook voor veel mannen en vrouwen van 105 Geniecompagnie Waterbouw. Gold, want in Maastricht blijkt hun inzet ineens hard nodig.
Woonboot
Daags ervoor slaat het wassende water een dam weg in een vertakking van de Maas. Een brug raakt zwaar beschadigd nadat een woonboot door de snelle stroming losschiet. En daarom zit Rijkswaterstaat met de handen in het haar.
‘Normaal gesproken zetten we zware tanks over, dus dit lukt zeker’
Snelstromende Maas
Om de dam te herstellen, roept Rijkswaterstaat - met oud-landmachtbaas Martin Wijnen kersvers aan het roer - de hulp van Defensie in. Chinook-transporthelikopters leggen 115 netten vol stenen in het gat van de dam. Stroomopwaarts moet een civiele aannemer een nooddam bouwen, met hulp van 105 Geniecompagnie Waterbouw. De opdracht luidt: breng zwaar materieel van dat bedrijf naar het stuk land dat door de beschadigde brug onbereikbaar is geworden. De uitvoering lijkt door de snelstromende Maas ingewikkeld. Maar volgens compagniecommandant, majoor Dennis, is die op het lijf geschreven van zijn eenheid.
45 ton
“Onze hulp is nodig, omdat civiele partijen dit werk niet kunnen doen”, zegt hij, terwijl de waterkoude wind aan de oever van de Maas toeneemt. Is een 45 ton zware graafmachine naar de overkant brengen dan geen probleem? “Normaal gesproken zetten we zware tanks over, dus dit lukt zeker.”
Geoliede machine
Aan de Maaskade steken de genisten de handen uit hun mouwen. Een aannemer legt een berg zand bij de oever van de Maas, zodat het talud wat vlakker wordt. Een mattenlegger plaatst achteruitrijdend tot aan het water een mat op het zand. Zo kunnen zware voertuigen op een stabiele ondergrond naar beneden rijden. Links en rechts van de mat slaan mannen gigantische haringen in de kade. Hieraan maken ze de pontons vast, zodat die niet wegdrijven als het materieel erop rijdt. Het gebeurt in een vloek en een zucht.
‘Zo zijn we goed voorbereid op welk scenario dan ook’
Daglicht
Terwijl het daglicht plaatsmaakt voor schemer en duisternis, gaan de genisten ‘gewoon’ door. Pelotonscommandant tweede luitenant Nynke blijft er kalm onder. “Hiervoor zijn we getraind”, zegt ze. “Tijdens oefeningen bouwen we deze verbindingen overdag, ’s avonds en ’s nachts. Zo zijn we goed voorbereid op welk scenario dan ook.”
Kabaal
Toch gaat niet alles van een leien dakje. In de Maas liggen vier duwboten die pontons op hun plek moeten houden. Die ingevouwen pontons kletteren zoals gepland met flink wat kabaal in het water en klappen uit elkaar. Op eentje na. Een duwboot wil ‘m tegenhouden, maar wordt mede door de sterke stroming meegenomen. Honderden meters verderop komen ze tot stilstand en hulp van een groter schip is nodig ze weer terug op hun plaats krijgen.
Holst van de nacht
Bij projectleider Dirk Jan Kiljan van Rijkswaterstaat rijzen dan twijfels: is het wel verstandig om hier nu, in het donker, mee door te gaan? Na kort overleg tussen hem en majoor Dennis maken genisten de veerverbinding in het holst van de nacht af. De mattenlegger zal bij het ochtendgloren als eerste heen en weer de Maas overgaan. Bij wijze van proef, om te laten zien dat het veilig is.
‘Als er geen risico’s zouden zijn, had een civiele partij dit wel gedaan’
Vlekkeloos
Dat verloopt vlekkeloos, blijkt nog geen tien uur later. “Dit is wat wij altijd doen”, stelt majoor Dennis stoïcijns vast. “Tuurlijk zijn er wat risico’s. Maar als die er niet zouden zijn, had een civiele partij dit wel gedaan.”
Bakbeest
Daarna is het de beurt aan zware graafmachines en bulldozers. Shovelmachinist René uit Beesd vindt het wel spannend. “Deze jongen weegt 30 ton”, zegt hij over het bakbeest waarin hij zit. “Het is iets nieuws: een dijk af een ponton op rijden, maar dat komt vast goed.”
Vertrouwen
Dat vertrouwen is terecht. Want ondanks dat de genisten amper een oog hebben dichtgedaan, gaan de voertuigen een voor een de Maas over. Nu kan de civiele aannemer beginnen aan diens klus: de aanleg van een nooddam.
‘Dit is waarvoor je het doet’
Entree
“Dit is toch prachtig?”, zegt sergeant Brian met kleine oogjes vanaf een bootje op de Maas. “We laten zien wat we kunnen. Het is geweldig om te helpen. Dit is waarvoor je het doet.” Hij is net klaar met praten als in de verte twee donkere silhouetten opdoemen in de lucht. Het zijn de Chinooks die het gat in de doorgebroken dam moeten dichten. Brian pakt zijn telefoon en filmt de spectaculaire entree. De luchtmacht neemt hier symbolisch het stokje over.
