Dit artikel hoort bij: Landmacht 05
Tekst KAP Jaap Wolting
Foto SM Gerben van Es
De Britse schrijver Sir Richard Steele (1672 - 1729) zei het eeuwen geleden al: “Lezen is voor de geest, wat beweging is voor het lichaam”. Mocht je dus behoefte hebben aan mentale squats, pak dan eens een goed boek. Deze maand aandacht voor vier interessante publicaties, met onderwerpen die variëren van de rauwe werkelijkheid van koloniale oorlogsvoering tot militaire cartografie.
Ze zijn er altijd en overal; de mannen en vrouwen van het Regiment Geneeskundige Troepen. Bij alle uitzendingen waar Nederlandse militairen worden ingezet voor vredesoperaties of humanitaire hulpverlening. Onvermoeibaar inspelend op onverwachte omstandigheden of een tekort aan voldoende middelen of personeel. Improviseren is het geheim achter menig succesvol optreden.
Op de achtergrond en voor de buitenwereld onzichtbaar, maar steeds van levensbelang. Soms ver van huis en haard in oorlogsgebieden. Dan weer dicht bij huis, zoals tijdens de Bijlmerramp (1992), de treinkaping bij De Punt (1975) en de Nijmeegse Vierdaagse. De kracht achter de inzet van de geneeskundige dienst bleek meest recent nog ten tijde van COVID-19, toen het regiment er wederom in wist te slagen de relevantie van de operationele geneeskundige dienst aan te tonen. Dit boek geeft een veelzijdige inkijk in het bestaan van de eenheid die in 2019 haar 150-jarig bestaan vierde.
White Elephant Publishing, 256 pagina’s, €28,95
In Een eervol bestaan schetst Vilan van de Loo een verrassend portret van het Koninklijk Nederlands-Indisch Leger door contemporaine documenten te gebruiken, zoals dagboeken, brieven, krantenartikelen, nota’s, rapporten, liedjes en romanfragmenten. Deze stemmen vertellen over het dagelijks leven, over uniformen en schoeisel, over liefde en kinderen, over geweld en guerrilla.
Bovenal is het boek een verhaal over hoe het KNIL zich ontwikkelde van een ongeregelde koloniale troep tot een beroepsleger met een deel dienstplichtigen, dat in 1942 moest capituleren. Het KNIL werd in 1950 officieel ontbonden, maar tot op de dag van vandaag speelt de geschiedenis van dit leger een wezenlijke rol in de discussie over de koloniale oorlogvoering van Nederland.
Uitgeverij Prometheus, 416 pagina’s, €35,00
Kaarten. We kunnen er naar blijven kijken, dat weten we als landmachters als geen ander. Van informatiebronnen en visuele kunstwerken tot weerspiegelingen van de tijdgeest. Kaarten werden en worden gebruikt bij de uitvoering van belangrijke (overheids)taken. Kaarten vertellen verhalen en geven een beeld van, soms reeds verdwenen, gebieden. Met zeker 300.000 kaarten en tekeningen is het Nationaal Archief een ware schatkamer.
Collectiespecialist cartografie Ron Guleij nam een duik in de collectie en toont in Het Grote Kaartenboek de mooiste en meest iconische kaarten. Rondom zes thema’s (waarvan ‘militair’ er één is) plaatst Guleij unieke kaarten in chronologische volgorde in hun historische context. Het levert prachtig leesvoer op voor de liefhebber van cartografie en iedereen met belangstelling voor historische verhalen.
WBOOKS, 384 pagina’s, €49,95
Op de dag van de Duitse inval telde Nederland 140.000 Joodse inwoners. Stap voor stap voerde de Duitse bezetter anti-Joodse maatregelen in. In twee jaar tijd voltrok zich een ontwikkeling die in nazi-Duitsland zelf acht jaar in beslag had genomen. Op 14 juli 1942 vertrok de eerste deportatietrein met achthonderd Joden uit Amsterdam naar kamp Westerbork, vanwaar deportatie naar het vernietigingskamp Auschwitz volgde. In totaal werden 107.000 Joden uit Nederland weggevoerd.
Van het leven onder dreiging en vervolging zijn opmerkelijk veel foto’s gemaakt. Zowel professionele fotografen als amateurs maakten aangrijpende opnames van deze donkere periode. Veel foto’s zijn bewaard gebleven. Van die foto’s is veel achtergrondinformatie achterhaald, waardoor de aangrijpende beelden nog meer zeggingskracht krijgen. Het resultaat is een indringende selectie van beelden voorzien van uitvoerige bijschriften.
WBOOKS, 304 pagina’s, €34,95
