Tekst KAP Jaap Wolting
Foto SM Hille Hillinga
Raket- en luchtverdediging in de Peel
Binnen de Integrated Air & Missile Defence community is Nederland een kartrekker. Dat ons kikkerlandje elke 2 jaar Joint Project Optic Windmill (JPOW) organiseert – met wapensystemen en deskundigen uit tientallen landen – bevestigt dat. Toen in 1996 Amerika, Duitsland en Nederland de koppen bij elkaar staken tijdens de eerste JPOW, kon niemand bevroeden dat de oefening in De Peel 23 jaar later zoveel aandacht zou genereren.
“JPOW is in Europa de enige op deze schaal en voor ons dé oefening”, aldus majoor Olivier Birelli van het Groundbased Air Defence Squadron 12/950 uit Mont-de-Marsan (FRA). Staand naast zijn grondgebonden luchtverdedigingssysteem Surface to Air Missile/Terrestre – koosnaam Mamba – vertelt hij: “Je bent hier met de main players. Het is heel erg waardevol dat we ervaringen uitwisselen. En omdat alles geïntegreerd is, is het verband ook veel groter dan als we solo zouden trainen.”
Joint en combined
Solo is onbetwistbaar het allerlaatste woord dat komt bovendrijven als je JPOW 2019 onder de loep neemt. Op de Luitenant-generaal Bestkazerne, thuishonk van het Defensie Grondgebonden Luchtverdedigingscommando, slaan landmacht, luchtmacht en marine de handen ineen. En dat met tientallen landen, NAVO-entiteiten, en wetenschappelijke instituten zoals TNO.
Experimenteren prio tijdens fase 1
JPOW, dit jaar georganiseerd door Nederland en Duitsland, is tweeledig. Tijdens de eerste fase is er ruimte voor experimenten en testen. Om aan te geven welke resultaten daar de afgelopen jaren mee geboekt zijn: de doctrine op het gebied van Ballistic Missile Defence is er tot stand gekomen, het Ballistic Missile Defence Operations Centre van het NATO Air Command kwam eruit voort, evenals procedures en werkwijzen voor toekomstige luchtverdedigingssystemen.
Enkele voorbeelden van waar dit jaar de focus ligt: de marine optimaliseert haar wapensystemen voor varende oefeningen, aandacht voor heldere coördinatie tussen Patriots van verschillende landen, betere communicatie (zowel voice als data) tussen Nederlandse en Duitse fire units.
‘De vijand heeft straaljagers en raketten met nucleaire lading’
Vliegtuigen en raketten
Alle facetten van JPOW aanschouwend, tuur je het ene moment naar het beeldscherm van een onderofficier van Zr. Ms. De Zeven Provinciën terwijl je 5 minuten daarvoor op het puntje van je stoel zat toen een Duitse vlieger een aanval inzette. Fictief uiteraard, maar voor de scenarioschrijvers die het tactische plaatje tijdens JPOW in de gaten houden wel van enorm veel toegevoegde waarde. Waar het allemaal om draait tijdens fase 2 is de gezamenlijke verdediging van het luchtruim van een bepaald gebied. De vijand beschikt over middelen variërend van kruisraketten en straaljagers tot raketten met een nucleaire lading. En ja, de spanning loopt snel op als de tegenstander een intercontinentale ballistische raket met biologische lading richting atmosfeer stuurt.
Uitdagend scenario
Bij de Spanjaarden van batterij Grupo de Artillería Antiaérea III/73 PATRIOT, normaliter trainend in Zaragoza of Albacete, stond JPOW met koeienletters op de oefenkalender. Luitenant-kolonel José Alberto Muñoz Martinez is dientengevolge gecharmeerd van het uitdagende scenario. “Én dit is voor ons uiteraard een hele mooie kans om met partners te praten en te leren van de gemeenschap. Zelf beschikken we pas sinds 2005 over Patriots”, vertelt de luchtverdediger. “De organisatie van de oefening is fabuleus en de hoeveelheid assets indrukwekkend.”
Steeds beter netwerk
Oefenleider commodore Madelein Spit knikt instemmend: “JPOW is inderdaad in de loop der jaren uitgegroeid tot de meest toonaangevende interoperabiliteitsoefening op het gebied van geïntegreerde raket- en luchtverdediging binnen Europa. Je hoeft niet eens per se fysiek aanwezig te zijn om mee te trainen, doordat we gebruik maken van datalinks en simulatiesystemen. Qua elektronica zijn we steeds beter ‘aan elkaar geknoopt’. Het oefennetwerk waarmee we het scenario spelen ligt ook in Duitsland, Amerika en Italië. Daar voeden ze JPOW met hun gegevens alsof ze hier zijn.”
‘Qua elektronica zijn we steeds beter aan elkaar geknoopt’
Blijven leren
Bijsturing, analyse en evaluatie krijgen in de Peel hoge prioriteit. Spit: “Er lopen de hele tijd analisten rond die alles observeren en het grotere plaatje zien. Daarnaast houden ze in de gaten of de verschillende teams hun oefendoelen halen. Iedere dag vindt er een grote evaluatie plaats, dus zelfs tijdens de oefening kan er nog worden getweaked. Hierdoor is het mogelijk om tijdens de oefening geleerde zaken de volgende dag al in praktijk te brengen. Wanneer wat mij betreft JPOW 2019 geslaagd is? Als iedereen zijn oefendoelstellingen heeft behaald en aan het eind met een big smile weer naar huis gaat.”
