Marechaussee investeert in professioneel selecteren en controleren
Het is de core business van iedere collega: het professioneel selecteren en controleren van personen, voertuigen, noem maar op. Dit moet natuurlijk wel op de juiste gronden gebeuren. Om bij de tijd te blijven is deze werkwijze tegen het licht gehouden en aangescherpt.
Een personenauto met daarin slechts 2 mensen, die echter wel door de achteras zakt. Ze rijden een route die in de systemen bekendstaat als een weg die mensensmokkelaars nog al eens gebruiken om zware buitenboordmotoren voor bootjes mee te vervoeren om illegale migranten mee over te zetten. Voor iedere collega zou deze informatie zeker reden zijn om die wagen aan te houden voor een controle.
Het is slechts één voorbeeld van de talloze keren dat collega’s dagelijks opvallende en/of verdachte zaken constateren, iemand staande houden en de boel controleren. Dat gebeurt op iedere luchthaven, tijdens MTV-controles (Mobiel Toezicht Veiligheid) en bij elke surveillance. Dat is ook ons werk; op grond van diverse wetten zijn wij bevoegd om zulke controles uit te voeren. Het is van groot belang dat op de juiste gronden te doen, schetst brigadegeneraal Sandra Keijer. “Het selecteren en controleren voeren we uit op een professionele en resultaatgerichte manier.”
‘Waarom pik ik precies deze persoon eruit?’
Professioneel werken houdt in dat je keuzes maakt op basis van feitelijke, controleerbare informatie uit bijvoorbeeld intell-rapporten, dat je kennis en ervaring hebt over de lokale situatie en een duidelijk beeld van wat afwijkt van het normale. “Zo kun je de juiste personen eruit pikken”, zegt de generaal. “Daarbij is het belangrijk om stil te staan bij de vraag: ‘waarom pik ik nou precies deze persoon eruit?’ Die vraag moet je afpellen om je bewust te zijn van de keuzes die je maakt. Die vraag kun je ook onderling aan elkaar stellen om scherp te blijven.”
4 belangrijke basisprincipes
Een goede en professioneel uitgevoerde controle voldoet aan de volgende principes:
1. Selecteren.
Wij selecteren op rechtvaardige en objectieve gronden. Waarnemingen van normafwijkingen zijn hierbij leidend. Ras, etniciteit, afkomst of uiterlijke kenmerken mogen nooit onderdeel zijn van de selectie.
2. Uitleggen.
Wij leggen uit waarom de controle plaatsvindt. Hierin zijn we open en transparant.
3. Bejegenen.
Wij zijn respectvol en behandelen iedereen gelijkwaardig. We stellen open vragen en hebben een de-escalerende houding.
4. Reflecteren.
Wij evalueren hoe de controle is verlopen en reflecteren met elkaar hierop. We leggen de resultaten van controles vast in mutaties. (bron: vernieuwd handelingskader Professioneel Selecteren en Controleren)
Omdat de tijden en samenleving continu veranderen moeten we onze werkwijzen voortdurend tegen het licht houden, inclusief het selecteren en controleren. De rechtszaak rondom ‘etnisch profileren’ zorgde voor een stroomversnelling in de professionalisering van deze werkwijze. “We waren destijds al bezig met de implementatie van de Behaviour Detection-methodiek predictive profiling. De kern daarbij is dat je vanuit een bepaalde norm, afwijkend gedrag leert herkennen. Daar kun je een hoop indicatoren voor gebruiken”, vertelt eerste luitenant Marco, expert in Behaviour Detection. Al tijdens het proces werd besloten om de indicator 'etniciteit' te schrappen. “Het bleek namelijk dat we ook zonder deze indicator effectief konden zijn in ons werk.”
Verder verbeteren
We hebben acties in gang gezet die te maken hebben met: 1) bewustwording, 2) opleiden, trainen en evalueren en 3) het bouwen van een netwerk van experts binnen en buiten de organisatie. Vooropgesteld blijkt dat veel wél goed gaat tijdens controles, benadrukt majoor Annelien die namens de Directie Kennis, Strategie en Innovatie (DKSI) is betrokken. “Collega’s voeren hun werk vaak heel goed uit, maar we willen hen ook de juiste handvatten geven”, benadrukt ze. Het is bijvoorbeeld enorm belangrijk om uit te leggen dat er een controle plaatsvindt, waarom en op welke gronden er wordt gecontroleerd en waarom nou juist deze persoon is geselecteerd. Zo’n controle is natuurlijk een inbreuk op iemands privacy, zeker als er andere mensen omheen staan. “Daar wil je heel zorgvuldig in zijn”, aldus generaal Keijer. “Die uitleg is onderdeel van je werk goed doen.”
‘We ontdekten al snel dat dat niet klopte’
Bewustwording
Bewustwording creëren is stap één. “Mensen denken vooral onbewust in stereotypes”, geeft Marco als voorbeeld. Vaak is dit onterecht. “In 2014 kwam IS op. Het stereotype beeld van IS-strijders was destijds ‘Arabische mannen met baarden’. Maar we ontdekten snel dat dat niet klopte. Ook andere types sloten zich aan bij de groepering. Niet alleen mannen, ook vrouwen. We moesten dus breder kijken en niet in de valkuil trappen door onbewust te zoeken naar een stereotype. Door die bewustwording zijn we ons meer gaan focussen op gedragingen van mensen.”
Opleiding, training en evaluatie
Collega’s worden al sinds 2009 opgeleid in het spotten van afwijkend gedrag. Dit wordt continu doorontwikkeld. Het resultaat is dat het zogeheten handelingskader Professioneel Selecteren en Controleren is aangescherpt (zie kader). Hierin is aandacht voor de selectie en controle, maar ook hoe je een persoon uitleg geeft over je keuzes en hoe je iemand tegemoet treedt. Je woordkeuze en houding kunnen een groot verschil maken of iemand zich aangevallen voelt of juist gehoord. Daarom is er ook meer aandacht voor de ontwikkeling van de gespreksvaardigheden van collega’s.
Virtueel trainen
“Al deze zaken zijn opgenomen in de lesstof tijdens de basis- en voortgezette opleidingen. We zorgen dat collega’s die deze lessen niet hebben gehad, deze alsnog krijgen”, aldus Annelien. Om de professionele werkwijze te oefenen kunnen we ook trainen in een VR-omgeving. “Daar zijn we dit jaar mee begonnen. De oefenprogramma’s zijn aangepast aan onze werkpraktijk”, zegt ze. “Het is een waardevol systeem”, beaamt Marco. “Je hoeft niet naar een locatie en hebt geen rolspelers nodig. Bovendien kunnen collega’s nu hun keuzes in dezelfde scenario’s vergelijken en evalueren. Door hierover te praten duik je al snel dieper in de materie.”
'Klachten van burgers zijn heel waardevol'
Netwerk van experts
De derde pijler van het actieplan richt zich op het bouwen van een netwerk van experts, binnen en buiten de organisatie. "Met dit netwerk kunnen we reflecteren op ons werk en keuzes. Wij hebben veel kennis en ervaring, maar kunnen ook blinde vlekken hebben. Dan is het mooi als anderen je daar op kunnen wijzen", aldus Annelien. Tegelijkertijd geven we anderen inzicht in hoe we onze taken uitvoeren. Klachten van burgers over onze manier van selecteren en controleren zijn ook waardevol. Annelien: “Dat is feedback waarvan we graag leren. Het kan ons helpen te verbeteren en mogelijk ook meer begrip creëren tussen klagers en de Marechaussee.”
‘Goed bezig’
Risicoprofilering is cruciaal in ons werk, benadrukt generaal Keijer. Maar dan wel zoals eerder gezegd op de juiste gronden, de juiste info en kennis van gedragingen. Als dan uit de cijfers blijkt dat er tijdens controles bijvoorbeeld aardig wat drugskoeriers worden opgepakt, dan ben je ‘goed bezig’, aldus Keijer. “Dan doen we ons werk effectief én efficiënt, op een professionele en betrouwbare manier. Daar gaat het uiteindelijk om.”
