Achter de schermen

…bij het Team Algemene Recherche

Het zijn allemaal zaken die het 8 uur Journaal haalden. Het mortierongeluk in Mali waarbij de militairen Henry Hoving en Kevin Roggeveld omkomen, commando Simmie Poetsema die na een ruzie in Indianapolis doodgeschoten wordt en het neerstorten van een NH90 maritieme gevechtshelikopter bij Aruba waarbij 2 militairen overlijden. Ze hebben een gemene deler: het is steeds het Team Algemene Recherche, onderdeel van de brigade Recherche, dat ter plaatse komt om onderzoek te doen. Achter de schermen, buiten het zicht van de camera’s, probeert dit rechercheteam steeds maar weer antwoord te krijgen op die ene vraag: wat is er nou precies gebeurd?

Tekenend voor de werkzaamheden van het Team Algemene Recherche is een situatie uit 2022 in Irak. Een soldaat van 11 Luchtmobiele Brigade raakt zwaargewond op Camp Bulldog in Erbil als hij tijdens wapenonderhoud geraakt wordt door een kogel van een collega. “Dit is precies het voorbeeld dat je kunt gebruiken voor ons als team. Er is een incident, het is in missiegebied. Reguliere collega’s van de recherche kun je niet sturen, die zijn daar niet voor opgeleid. We vliegen in op korte termijn en gaan onderzoek doen. 12 dagen hard aan het werk, 14-16 uur per dag. Je vertrekt met 15 graden, daar is het 50 graden. Je komt midden in de nacht aan, 4 uur lokale tijd, om 7 uur is de briefing. Acclimatiseren zit er niet in”, aldus waarnemend teamleider adjudant Mo.

Meer weten over het Team Algemene Recherche? Scroll naar beneden!

Tekst: Kirsten de Vries | Foto’s: privé-archief, Herman Zonderland en sergeant-majoor Hille Hillinga

‘We zijn gedreven en gaan gewoon’

Het Team Algemene Recherche bestaat uit 18 leden die inzetbaar zijn in het buitenland. Ze zijn allemaal rechercheur. Het team komt onder meer in actie als er defensiebelangen of Nederlandse belangen in het geding zijn of als er grote incidenten zijn waarbij Nederlandse militairen komen te overlijden. Of zoals Mo het omschrijft: “We zijn gedreven en gaan gewoon.“ Samen met senior medewerker opperwachtmeester Joyce werkt hij er al meer dan 10 jaar. “Wij gaan die richting op waar andere mensen weg van willen.”

De collega’s van het team opereren niet alleen internationaal. Ook in Nederland zijn er genoeg zaken die de aandacht van de rechercheurs verdienen. Zo doen ze in ons land onder meer strafrechtelijk onderzoek naar mensensmokkel en de integriteit van de krijgsmacht. De afgelopen 5 jaar ziet Mo een verschuiving van de werkzaamheden; strafbare feiten vinden meer in de digitale omgeving plaats. “Het aanbieden van vervalste documenten op het dark web bijvoorbeeld.”

‘Een inzet komt nooit uit’

Jarenlang is crime hot. Door series als CSI wil iedereen rechercheur worden. Maar die tijd is voorbij. Ook bij het Team Algemene Recherche kampen ze met een tekort aan mensen. “Een inzet komt nooit uit”, zo vertelt Mo. “Ik stond achter een barbecue. Of ik ging bijna op vakantie of het was tijdens een opleidingsperiode.” Flexibiliteit noemt Mo een van de belangrijkste eigenschappen van een rechercheur. “Je moet je werk kunnen doen onder bepaalde omstandigheden die niet zoals hier vanuit je kantoor, lekker veilig en comfortabel, zijn. Je krijgt te maken met hitte, kou en je kunt in een oorlogsgebied zijn. Dan verwacht men wel dat je je werk kunt doen.”

Een zaak waar Joyce nauw bij betrokken is geweest is de dood van Simmie Poetsema. “Ik werd gebeld tijdens het laatste weekend van mijn vakantie. Die breek je dan af.” Omdat Nederland in Amerika geen rechtsmacht heeft, kan het team geen onderzoekshandelingen doen. “We zijn daarheen gegaan om de beeldvorming compleet te krijgen. Zo zijn we meegegaan met de FBI en hebben we gesproken met medewerkers van het Korps Commandotroepen. Ook hebben we contact gelegd met de familie om ze te ondersteunen en ik was aanwezig bij de autopsie.” Met de commandant van Simmie heeft Joyce nog steeds contact. Zijn familie sprak ze nog lange tijd geregeld. “We zijn bij onze zaken voor het Team Algemene Recherche niet op zoek naar een verdachte, maar het gaat erom: wat is er nou precies gebeurd? En als de familie van de overledene daarop antwoord krijgt, dan vind ik dat heel mooi.”

Onopgelost

Van alle zaken waarmee Mo en Joyce zich bezighouden zijn er 2 die hen allebei zijn bijgebleven. “Het onderzoek op Curaçao”, zo begint Mo. Op het eiland wordt in 2018 een Nederlandse vrouwelijke militair dood in een zwembad aangetroffen. Ze blijkt onder bijzondere omstandigheden om het leven te zijn gekomen. “Wij zijn toen de volgende dag ingevlogen. Het onderzoek is inmiddels officieel afgesloten. Er is niemand vervolgd in deze zaak.”

Een andere zaak is de vermissing van marechausseecollega Sicco Cuperus. De 36-jarige man is sinds 9 juni 2014 spoorloos. Hij verschijnt die dag niet op zijn werk en sindsdien is er niets meer van hem vernomen. “Af en toe komt er weer iets bij ons binnen”, aldus Joyce. “We hebben het er wel eens met collega’s over, zo van: wat zou er toch gebeurd kunnen zijn? Hoe kan het toch dat die jongen ineens is verdwenen? Ik kan het nu wel naast me neerleggen, maar voor een collega loop je toch nóg een stapje harder.”

Anoniem

De rechercheurs werken anoniem. Zelfs hun partners en families weten vaak niet meteen waar ze uithangen. “Mijn ouders vroegen weleens: ‘waar ga je naartoe?’ Dan zei ik altijd: hou het nieuws maar in de gaten. Als het bekend is, komt het toch wel op het nieuws”, zo vertelt Joyce. “Mijn partner weet vaak wel als een zaak in het nieuws is dat het ons werk is. ‘Dit is toch van jullie’, zegt hij dan.”

“Er komt veel op het thuisfront aan”, zo vervolgt Mo. “Soms zijn collega’s 3 weken weg, terwijl ze eigenlijk maar 10 dagen zouden gaan. Maar er is wel een bepaalde mate van trots bij het team. Er zijn bijvoorbeeld viaducten naar die 2 jongens van Mali genoemd. Dat is toch ons onderzoek geweest. Niemand weet precies wat we doen. Maar als we het nieuws zien, dan denken we wel: daar zijn wij geweest.”

Oorlogsgebied

Met de inval van Rusland in Oekraïne heeft het team opnieuw in oorlogsgebied geopereerd. In oktober vertrok weer een Forensisch- en Opsporingsteam, bestaande uit 40 specialisten, naar Oekraïne om daar onderzoek te doen naar mogelijke oorlogsmisdrijven samen met de forensische en digitale opsporing van de brigade Recherche. Joyce, inmiddels al 11 jaar werkzaam bij het Team Algemene Recherche en daarom als bijnaam de TARosauriër heeft, baalt ervan dat ze niet in een van die teams zat. “Niemand kan daarnaartoe, wij kunnen er wel naartoe. Soms vragen mensen weleens: wordt het niet tijd voor wat anders? Maar zolang ik blijf balen als andere mensen op inzet gaan en ik mag niet, dan weet ik dat ik op de goeie plek zit.”