Achter de schermen

…bij het Programmateam Georganiseerde Ondermijnende Criminaliteit

Een gemeenteambtenaar chanteren. Drugssmokkel via een regulier transportbedrijf. Misbruik van een luchthavenpas. 3 totaal verschillende voorbeelden, 1 gemene deler: hier is (mogelijk) sprake van georganiseerde ondermijnende criminaliteit. Het is de onderwereld die zich steeds meer mengt in de bovenwereld, en de boel ontwricht om er zelf beter en vooral rijker van te worden.

“Het is gif voor de samenleving”, stelt majoor Ewout van het Programmateam Georganiseerde Ondermijnende Criminaliteit. “Kijk naar Latijns-Amerika. Wanneer criminelen te veel de overhand krijgen, dan gaat er iets verkeerd.” Dat besef leeft ook sterk bij de Nederlandse overheid. Na de moorden op de advocaat Derk Wiersum en misdaadjournalist Peter R. de Vries is de strijd tegen georganiseerde ondermijnende criminaliteit flink opgeschroefd. Er moet een tegengif komen en dat is de taak van Ewout en het team. “Wij gaan samen met de brigades de strijd aan en werken aan meer bewustwording en awareness bij de collega’s.”

Met partners zoals de Nationale Politie, Belastingdienst en Douane maakt onze organisatie een vuist tegen criminele groeperingen die structureel de maatschappij ondermijnen en daar flink aan verdienen. Zo draait momenteel het project Mainports II waarbij op lucht- en zeehavens - in Nederland en het Caribisch gebied samen met de brigades - criminaliteit wordt bestreden. Analisten maken op basis van informatie in het Bedrijfsprocessensysteem zogeheten ondermijningsbeelden om ontwikkelingen en trends te ontdekken. Daarnaast wil het programmateam met het project Mainports II onder collega’s meer awareness creëren over ondermijning.

Meer weten over het Programmateam Georganiseerde Ondermijnende Criminaliteit? Scroll dan naar beneden!

Tekst: kapitein Arjen de Boer | Foto’s: archief Mediacentrum Defensie

Een vuist maken

Het Programmateam Georganiseerde Ondermijnende Criminaliteit wil ondermijning als een ‘satéprikker door de organisatie krijgen’, zegt Ewout. Van hoog tot laag, elke collega moet scherp zijn. “Stel, je stopt een auto tijdens het uitvoeren van bijvoorbeeld de grensbewakingstaak. De bestuurder heeft 6 telefoons naast zich liggen en achterin zit een jongedame met een blauw oog. Ze ziet er angstig uit en lijkt te zijn mishandeld. Dan moet je meteen denken: ‘hé, hier zou meer aan de hand kunnen zijn’.”

Dat is alertheid op straatniveau en kan heel belangrijke info zijn. Hogerop jaagt het programmateam de strijd aan vanuit het Landelijk Tactisch Commando. “We draaien zelf dus geen zaken. Dat gebeurt bijvoorbeeld door de brigade Recherche of een andere brigade”, zegt de majoor. “Wij kijken naar trends en beelden om te bepalen hoe georganiseerde ondermijnende criminaliteit landelijk kan worden aangepakt. We doen dat op thema’s zoals mensensmokkel, drugs, geldstromen of misstanden in de luchtvaart. We richten ons ook op de publiek-private samenwerking om de bedrijven op de luchthavens ook bewust te maken van signalen van ondermijning.” Daarnaast ligt de focus ook op een integere krijgsmacht. Militairen kunnen zelf over de schreef gaan of zijn voor criminelen een interessant doelwit. “Kijk maar naar de voorbeelden uit het verleden waarbij er cocaïne werd gesmokkeld via een marineschip.”

Foto: archief Mediacentrum Defensie

Samen sterker

In de strijd tegen ondermijning werkt het programmateam veel samen met ketenpartners zoals politie en Douane. Ook sluit het team aan bij diverse taskforces zoals die van de Nationale Politie om de georganiseerde criminaliteit in de logistieke sector aan te pakken. Binnen het project Mainports II zijn ook 3 reservisten werkzaam met een marechaussee-achtergrond. Zij hebben ervaring met de aanpak van georganiseerde ondermijnende criminaliteit.

Het programmateam zelf bestaat momenteel nog uit 4 personen, maar de komende maanden moet dat uitgroeien tot 44 voltijd functies. Zo zijn er intell-medewerkers, analisten en liaison officers nodig, maar ook capaciteit bij de Brigade Speciale Beveiligingsopdrachten. Deze collega’s gaan verspreid door de organisatie aan het werk om een vuist te maken tegen ondermijning”, aldus Ewout. Wie interesse heeft in één van deze functies, houdt de vacaturebank op intranet in de gaten.

Aanpak bij de bron

Ewout en zijn collega’s zijn ook bezig met het opzetten van een zogenoemd buddy-netwerk. Hierbij draait het om het opzetten van samenwerkingsverbanden met (opsporings)diensten in Latijns-Amerika en het Caribische gebied. Criminele ondermijning houdt zich immers niet aan landsgrenzen, weet Ewout. De focus zal vooralsnog liggen op het tegengaan van drugssmokkel. “Maar we zien graag dat er ook aandacht komt voor mensensmokkel en geldstromen.”

Overigens is het niet alleen intell halen, we gaan de buddy’s ook iets brengen, zegt Ewout. “Denk bijvoorbeeld aan het geven van opleidingen en delen van kennis waarmee we ook juist hun strijd helpen.”

Wat weet jij, wat doe jij?

Zoals gezegd is awareness een belangrijk thema. “Wij moeten een goede bijdrage leveren aan de ondermijningsbeelden. Daarom is die awareness zo belangrijk. Goede informatie betekent betere analyses. Op basis daarvan kunnen we dan weer slimmere keuzes maken”, zegt de majoor. Daarom kijkt het programmateam samen met de Nederlandse Defensie Academie in Breda en het Opleidings-, Trainings- en Kenniscentrum in Apeldoorn naar manieren om het onderwerp ondermijning in het lesmateriaal te verwerken.

Verder moet iedereen in de operatie een e-learning over dit onderwerp volgen. “Daarnaast organiseren we themadagen en workshops om dit onderwerp tussen de oren te krijgen”, zegt Ewout. “Vooral nieuwe, onervaren collega’s kunnen hier baat bij hebben. Zo willen we ze triggeren om hun zintuigen te gebruiken om ondermijning te signaleren.”

Tot slot benadrukt Ewout het belang van een goede mutatie. Gebruik de juiste codes om informatie in de systemen te zetten, vermeld zoveel mogelijk details. Wat in de ene zaak onbelangrijk lijkt, kan in een ander onderzoek of voor een andere opsporingsdienst juist een relevant puzzelstuk zijn. “Streef naar het hoogst haalbare”, stelt de majoor. “Muteer goede informatie en signalen van ondermijning op een goede manier, zodat een analist zijn vingers er bij aflikt. Zo draag je zeker bij aan de strijd tegen ondermijning.”