Achter de schermen

…bij het cluster Integriteit

De Koninklijke Marechaussee heeft als enige krijgsmachtdeel een eigen cluster Integriteit. Dit heeft te maken met het feit dat onze organisatie is belast met de politietaak binnen de krijgsmacht. Er wordt nauw samengewerkt met de Centrale Organisatie Integriteit Defensie en Veiligheid Integriteit, Klachten van de politie.

Het cluster Integriteit zit op het ministerie van Defensie in Den Haag en bestaat uit 3 afdelingen: de sectie Integriteit, de sectie Interne Onderzoeken en de sectie Klachten. Aan het hoofd van deze secties staat luitenant-kolonel Tina Tuiten.

Het cluster zet zich in voor een integere organisatie en een sociaal veilige werkomgeving. Ook ondersteunen ze collega’s bij het vergroten van hun morele fitheid. Daarnaast doen ze onderzoek naar meldingen van niet-integer handelen en handelen ze klachten over de organisatie af.

Onlangs is het Jaarverslag Integriteit 2022 Koninklijke Marechaussee verschenen. Hierin geven we inzicht in de staat van de integriteit binnen de Marechaussee en in de activiteiten die vorig jaar zijn ontplooid om de integriteit te bevorderen.

Meer weten over het cluster Integriteit en het jaarverslag? Scroll dan door!

Tekst: kapitein Henny de Boer | Foto’s: Studio 38c

Sectie Integriteit

De sectie Integriteit is breed inzetbaar op de thema’s ethiek en sociale veiligheid. Ze is er zowel voor de individuele medewerker als voor de lijn en leidinggevenden.

De werkzaamheden zijn verdeeld over 3 pijlers: het beschermen van medewerkers en de organisatie op het gebied van integriteit, het (stimu)leren van integriteit en het beheersen of handhaven. De nadruk binnen de sectie ligt momenteel vooral op de eerste 2, vertelt senior stafadviseur Sociale Veiligheid Nadia.

De sectie Integriteit telt 4 mensen: een hoofd, een senior adviseur, een adviseur Centrale Organisatie Integriteit Defensie en een junior adviseur. Zij hebben diverse taken op het gebied van integriteit. Ze handelen onder meer meldingen of klachten af over zaken als pesten, ze verzorgen workshops en zijn sparringpartner voor collega’s met vragen op het gebied van integriteit, ethiek en sociale veiligheid. Ook geven ze advies over het voorkomen van morele verwondingen bij lastige inzetten, zoals bij de missie voor het Internationale Strafhof in Oekraïne. Verder stimuleren ze dat collega’s met elkaar in gesprek gaan over gevoelige thema’s als racisme, uitsluiting en discriminatie.

Er wordt veel samengewerkt met ketenpartners. Bijvoorbeeld met het Expertisecentrum Leiderschap Defensie voor een workshop over leidinggeven en sociale veiligheid. “Een organisatie van 7.000 mensen kun je niet met slechts 4 medewerkers bedienen. Bovendien is het goed om met meerdere ketenpartners in verbinding te blijven, want ontwikkelingen gaan tegenwoordig snel”, zegt Nadia. “Naast onze sectie zijn er ook andere partijen die zich inzetten voor een integere organisatie. We streven een integrale aanpak na, waarbij wij één van de spelers zijn.”

Het werk bevalt haar heel goed. “We komen overal en we zijn overal welkom. Mensen vinden het fijn als we meehelpen en meedenken over deze vaak gevoelige thema’s.”

Sectie Interne Onderzoeken

De sectie Interne Onderzoeken bestaat uit een hoofd, een plaatsvervanger, 9 onderzoekers en 2 medewerkers van het bureau Infodesk. Samen dragen zij zorg voor strafrechtelijke onderzoeken tegen collega’s, onderzoeken tegen collega’s die zich mogelijk op een ongewenste manier gedragen en oriënterende onderzoeken naar incidenten die mogelijk een afbreukrisico vormen voor onze organisatie.  

Eén van de onderzoekers is eerste luitenant Martijn. Hij legt uit dat het qua strafrechtelijke onderzoeken over van alles kan gaan, net als in de burgermaatschappij: van fraude tot uitgaansgeweld. Het komt natuurlijk ook voor dat iemand onschuldig blijkt. “Dat zijn fantastische momenten”, zegt Martijn. “Het is echt gaaf als je een collega kunt ontlasten.”

Martijn vindt zijn werk super interessant. “Het feit dat de onderzoeken over de eigen collega’s gaan, maakt dat je extra voorzichtig te werk gaat. Bij verhoren over bepaalde strafbare feiten ben je je ervan bewust dat er veel op het spel staat. Iemand kan namelijk niet alleen een straf krijgen, maar kan daarbij ook zijn of haar baan verliezen.”

Een groot deel van het werk zit in de voorbereiding van een onderzoek. “We gaan heel zorgvuldig te werk, omdat de belangen groot kunnen zijn. Dus er wordt best veel overlegd, over de tactische aanloop, maar ook over hoe we de belangen van alle betrokkenen zo goed mogelijk beschermen. We bespreken daarom altijd met het hele team hoe we een zaak aanlopen. En verder zijn we natuurlijk druk met het onderzoek zelf: getuigen horen, verdachten verhoren en het feitenonderzoek.”

Sectie Klachten

De sectie Klachten handelt klachten van burgers af over onze organisatie. Dat zijn vooral klachten over de manier waarop ze bejegend zijn door een collega. Bijvoorbeeld tijdens een paspoortcontrole of een Mobiel Toezicht Veiligheid-controle. Ook wordt er onder meer geklaagd over rijgedrag en over wachtrijen op Schiphol.  

Burgers met klachten vullen een formulier in op de website van de Koninklijke Marechaussee. Jaarlijks komen er zo’n 400 klachten binnen. Een klachtencoördinator van de sectie Klachten of een klachtenbehandelaar van een brigade zelf handelt de klachten af.

Adjudant Hugo is een van de 3 klachtencoördinatoren van de sectie Klachten. Bij de afhandeling van een klacht wordt eerst contact opgenomen met de klager om te informeren wat er precies is gebeurd. “Soms is het na zo’n belletje al weer goed”, vertelt Hugo. “Dan is de irritatie alweer weggezakt.”

In andere gevallen pleegt hij wederhoor, waardoor er uiteindelijk 2 versies van een incident liggen. “Het liefst heb ik daarna een verbindingsgesprek met de betrokken partijen, waarin ze nader tot elkaar komen.” Als dit niet lukt, verstuurt hij een zogeheten klachtantwoord: zijn visie op de gebeurtenis. Als de klager hierna nog niet tevreden is dan kan die nog een zienswijze van de brigadecommandant krijgen. Tot slot kan de klacht nog worden voorgelegd aan een onafhankelijke klachtencommissie. Los van het klachtproces kan iemand daarna nog de Nationale Ombudsman verzoeken om zijn of haar klacht te onderzoeken.

Hugo bekleedt zijn functie inmiddels 2 jaar. Het leuke vindt hij de verscheidenheid aan klachten. “Als ik mijn e-mailbox open, kan ik van alles aantreffen. Ik vind het interessant om te onderzoeken wat er is gebeurd. Hebben we als organisatie de plank misgeslagen of dikt een klager het verhaal aan? De zaken variëren van verdrietig tot grappig, dat maakt het zo boeiend. Het liefst sluit ik een casus natuurlijk af op een manier waarbij de klager en de medewerker beiden tevreden zijn.”

Jaarverslag Integriteit Koninklijke Marechaussee 2022

Onlangs is het Jaarverslag Integriteit Koninklijke Marechaussee 2022. Vorig jaar stonden 4 thema’s centraal: sociale veiligheid, integriteitschending & onprofessioneel gedrag, leren en professioneel controleren.

In 2022 viel op dat - mede naar aanleiding van diverse incidenten in de samenleving - het bewustzijn over en aandacht voor integriteit en sociale veiligheid binnen onze organisatie is toegenomen. Iets dat terug te zien is in het aantal meldingen en klachten dat het cluster Integriteit ontving. Daarnaast zijn vorig jaar ook meerdere (preventieve) acties – zoals trainingen en brigadebezoeken - georganiseerd om integriteit en sociale veiligheid binnen teams bespreekbaar te maken.

Het Jaarverslag Integriteit Koninklijke Marechaussee 2022 kunt u lezen via: Jaarverslag Integriteit 2022 Koninklijke Marechaussee.