Tekst André Twigt
Foto Bert Rietberg, Hans Morre

Ooggetuigen verlevendigen hernieuwde cultuurhistorische gids

Voor wie zin heeft in een bezoekje aan de Gelderse Vallei en tegelijkertijd zijn kennis van de vaderlandse geschiedenis wil oppoetsen, is een tocht langs de Grebbelinie zo gek nog niet. In zijn hernieuwde, gelijknamige cultuurhistorische gids doet auteur Bert Rietberg tal van tips aan de hand om een tocht langs de vele verdedigingswerken spannender en inzichtelijker te maken.

De Grebbelinie is niet zomaar een bouwsel uit vervlogen tijden. Duizenden militairen en honderden jaren militaire geschiedenis lieten hun sporen na in een uniek, 40 kilometer lang verdedigingswerk tussen Spakenburg, Rhenen en Ochten. “De geschiedenis van de Grebbelinie gaat terug tot de 16e eeuw, toen de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden werd uitgeroepen”, vertelt Rietberg. “Het is één van de weinige overblijfselen van het verre militaire verleden van Nederland.” 

1 van de vele bunkers op de Grebbelinie.

Zwaarste beproeving

De betrokkenheid van Bert Rietberg bij de Grebbelinie gaat verder dan het schrijven van een gids. Hij is ook voorzitter van de Stichting Grebbelinie, maar dat weerhoudt hem er niet van om veldwerk te verrichten. Zo is het gros van de illustraties in de derde herziene uitgave van zijn hand. Tevens is hij nauw betrokken bij recent nog verloren gewaande, maar inmiddels gereconstrueerde, delen van de linie. Zoals het noordelijk deel van het Fort aan de Buursteeg, één van de belangrijkste vestingen. In de nieuwe gids is ook een hoofdstuk toegevoegd over het behoud van de Grebbelinie in de Neder-Betuwe. Verder is er meer aandacht voor de gebeurtenissen in mei 1940, toen de linie haar zwaarste beproeving beleefde. 

Bij de frontlinie sneuvelde Henk Buurman. Aan het kruis van zijn veldgraf hangt zijn helm.

Gedetailleerd

Om de gevechten tussen Duitse en Nederlandse troepen inzichtelijker te krijgen, maakte Rietberg dankbaar gebruik van de gevechtsverslagen van het Nederlands Instituut voor Militaire Historie. Daarmee krijgt de lezer een gedetailleerd inzicht in hoe de strijd op compagniesniveau net voor de capitulatie (14 mei 1940) op en om de Grebbelinie werd beleefd. Wat moet commandant Hoekwater hebben gedacht toen hem bij Fort aan de Buursteeg 2 dagen voor het einde van de strijd het bericht bereikte dat hij zijn troepen er op moest voorbereiden dat zij moesten standhouden. “Ieder sneuvelt ter plekke (blz 136)”, waren de letterlijke woorden van hogerhand.

De gevechtsverslagen van de Grebbelinie heeft het Nederlands Instituut voor Militaire Historie gepubliceerd op het internet.

Roman

De nieuwste druk is volgens Rietberg door de vele nieuwigheden de moeite van het lezen meer dan waard. Zeker de hoofdstukken over de Grebbelinie in de Tweede Wereldoorlog lezen als een spannende roman. “De spanning, de angsten. Het zijn de mensenverhalen die echt tellen. De beleving van de militair”, aldus Rietberg. Tot de capitulatie is er maar vijf dagen strijd geweest. Maar laten we het er op houden dat het Nederlandse leger ook rond de Grebbelinie niet stil heeft gezeten. Met dank aan de verslagen van het NIMH.”