Tekst Bert van Elk
Foto sergeant Cinthia Nijssen, archief
18 eenheden mogen missie Afghanistan vermelden
18 eenheden van marine, landmacht en luchtmacht mogen voortaan op hun vaandel vermelden dat zij in Afghanistan hebben gevochten. Koning Willem-Alexander zette onlangs zijn handtekening onder het Koninklijk Besluit.
Aan deze toekenning gaat een uitgebreid onderzoek vooraf. In dit geval deed de Traditiecommissie Krijgsmacht 3 jaar lang onderzoek naar wat de eenheden in Afghanistan deden. Hun optreden werd getoetst aan criteria moed, beleidvol en dapper optreden en of zij zich aan de wettelijke grenzen hielden.
Eenheden krijgen sinds de 19e eeuw 'eervolle vermeldingen' op hun vaandel of standaard. Soms gebeurde dat op een willekeurig gekozen moment, maar meestal kregen eenheden tegelijk toestemming voor een opschrift. Dat gebeurde bijvoorbeeld na de gevechten bij Quatre Bras (Waterloo) in 1815. Na de Belgische Opstand in 1831 gebeurde hetzelfde. Na de Tweede Wereldoorlog weer en ook na de periode 1945 – 1950 kregen eenheden toestemming Nederlands-Indië te vermelden.
Wat is het verschil tussen een vaandel en een standaard?
Het vaandel is de 'vlag' van een eenheid, die de koning of koningin heeft geschonken. Erop staat de gestileerde eerste letter of monogram van de naam van de vorst of vorstin. Nu dus de ‘W’ van Willem-Alexander. Als de 'vlag' is bevestigd aan een lange stok, heet het vaandel. Omdat eenheden te paard niet uit de voeten konden met een groot vaandel aan een lange stok kregen zij kleinere vlag met een korte stok: de standaard.
Hoe belangrijk is een vaandel of standaard?
Vaandels zijn van oorsprong tekens in het veld, die de troepen meenamen. Het waren oriëntatiepunten tijdens veldslagen. Als het vaandel van de Romeinen werd veroverd, verloren de soldaten hun eer en was de slag verloren.
De aanwezigheid van het vaandel of de standaard staat tegenwoordig symbool voor de aanwezigheid van het Koningshuis, maar ook voor trouw, eenheid en eergevoel. Het is een teken van onderlinge verbondenheid tussen de militairen. Bij ceremonies nemen vaandels en standaarden nog steeds een belangrijke plaats in. Militairen leggen er bijvoorbeeld de eed of de belofte af. De opschriften op de vaandels worden altijd door of namens de vorst uitgereikt.
