‘Wat zou jij doen?’

Praten over de oorlog dankzij memoryspel

Wat begon met een paar schetsen, is inmiddels een uitgewerkt memoryspel met thema ’75 jaar vrijheid’. Illustrator Renée van den Kerkhof wil kinderen en hun (groot)ouders ermee uitnodigen om in gesprek te gaan over de Tweede Wereldoorlog en de bevrijding. De onderwerpen lopen uiteen van de militaire strijd, Anjerdag tot de babyboom na de oorlog.

‘Hoe zou je het vinden als je niet meer kunt kiezen uit eindeloos veel Netflix-shows, maar alleen uit programma’s die zijn goedgekeurd door de Duitsers?’ De vraag over propaganda is 1 van de velen uit het bijgevoegde boekje met informatie. “Memory focust op beelden, daar gaat mijn werk ook over. Elke prent vertelt een verhaal in beeld, maar toch wilde ik bij elke set kaarten een korte toelichting geven. Zo komen gesprekken op gang en durven spelers elkaar vragen te stellen”, vertelt maakster Renée van den Kerkhof.

Fantasie

Dit keer geen plaatjes van boerderijdieren of Disneyfiguren bij elkaar zoeken. “‘75 jaar vrijheid’ is een wat zwaarder onderwerp”, vertelt de illustrator. “Expliciete afbeeldingen van concentratiekampen, Hitler of swastika’s heb ik bewust niet gebruikt. Ik wilde het niet te luguber maken, bovendien kunnen zulke afbeeldingen bij ouderen trauma’s omhoog brengen.” Renée vroeg daarom advies aan experts zoals historici. “Met hen had ik het over de historische onderbouwing. Ik teken vanuit mijn fantasie, maar hoe creatief mag je zijn met historische feiten? Ik wilde het niet teveel ‘inkleuren’ voor de spelers.” Ook een focusgroep hielp Renée bij de ontwerpen. “Een jongen van een jaar of 10 vond het vreemd dat Anne Frank in mijn tekening niet aan het schrijven was. Een ander vond een bepaalde prent simpelweg niet mooi. Goudeerlijk. Ik had er heel veel aan.”

Inprenten

Renée begon vorig jaar oktober met schetsen voor het memoryspel. Renée: “Ik had bekeken wat dit jaar een groot thema zou zijn. Voor veel mensen die de oorlog meemaakten, zal het de laatste kans zijn om bij evenementen rond het thema bevrijding te zijn. Door het jubileumjaar is het sowieso een bijzondere mijlpaal.” Met het memoryspel ben je actief bezig met herdenken en nadenken. “Dat vind ik heel belangrijk: de prenten ‘prent’ je letterlijk in. En het moet tot gesprekken leiden: ‘wat zou jij doen als de vijand je zou betalen om hem te helpen?’ We moeten het gesprek blijven voeren over hoe we ervoor zorgen dat we nooit meer in een oorlogssituatie terecht komen.”

Van Limburg tot Schiermonnikoog

In de woonkamer van Renée ligt de eettafel bezaaid met tientallen tekeningen in stift en potlood. “Hier werk ik vaak, voor ik achter de computer in mijn werkkamer kruip.” Uiteindelijk haalden 45 prenten daadwerkelijk het spel. “45, vanwege het jaar van de bevrijding: 1945. Van school wist ik het 1 en ander over de oorlog en de bevrijding, maar van ‘moffenmeiden’ had ik bijvoorbeeld nog nooit gehoord.”
Uit gesprekken met veteranen bleken er veel meer interessante verhalen te zijn. “Ik had wel 100 kaarten kunnen maken; de keuze was heel moeilijk. Uiteindelijk ben ik gegaan voor een goede spreiding in het land. Van onderwerpen uit Limburg, dat als eerste werd bevrijd, tot Schiermonnikoog, dat als laatste aan de beurt kwam.”

Alvast een indruk van het memoryspel ’75 jaar vrijheid?’? Bekijk 6 speelkaarten met bijbehorende tekstjes uit het boekje.